67810 ZT137 (2)

272 CZĘŚĆ 3. WSPÓŁCZESNE PROBLEMY ZARZĄDZANIA TURYSTYKĄ

RYSUNEK 15.2

Wewnętrzne i zewnętrzne powiązania na różnych szczeblach administracji publicznej

Powiązania wewnętrzne Powiązania zewnętrzne

Granica państwa

Uwaga. Pionowe i poziome powiązania między instytucjami państwowymi różnych szczebli występują w wymiarze zarówno krajowym (wewnętrznym), jak i międzynarodowym (zewnętrznym).

nym, ponieważ pozwala w stosunkowo krótkim czasie pochwalić się rezultatami podejmowanych przedsięwzięć, np. w postaci wzrostu ruchu turystycznego lub zatrudnienia (Hall, 1998; Hall, Kearsley, 2001). Hall (1994,2000) wymienia siedem funkcji rządu w odniesieniu do turystyki:

•    koordynacja,

•    planowanie,

•    prawodawstwo,

•    aktywność gospodarcza,

•    stymulacja,

•    uspołecznianie turystyki,

•    ochrona interesu publicznego.

Koordynacja

Koordynacja sprowadza się do formalnych, zinstytucjonalizowanych powiązań między organizacjami i obywatelami reprezentującymi rozmaite interesy. Ze

względu na rozproszenie turystyki po wielu działach gospodarki i administracji publicznej potrzebna jest zazwyczaj koordynacja w wymiarze poziomym, czyli np. między instytucjami rządowymi odpowiedzialnymi za odrębne aspekty turystyki (parki narodowe, promocja, transport itp.) na tym samym szczeblu zarządzania, oraz pionowym, czyli np. między instytucjami funkcjonującymi na różnych szczeblach (lokalnym, regionalnym, krajowym itp.) w ramach tego samego systemu administracyjnego.

Funkcja koordynacji wydaje się najważniejsza ze wszystkich funkcji państwa w dziedzinie turystyki. Skuteczne wykonywanie wszystkich pozostałych funkcji w dużej mierze zależy bowiem od zdolności władz do zharmonizowania i zrównoważenia całości działań składających się na proces rozwoju turystyki. Konieczność posiadania skoordynowanej, wszechstronnej strategii jest dzisiaj jedną z najoczywistszych rzeczy, jeśli chodzi o politykę, marketing i planowanie w zakresie turystyki. Na przykład w 1966 r. firma Harris, Kerr, Forster & Co. w swoim raporcie na temat australijskiej branży turystycznej stwierdziła, że turystykę „należy traktować jako branżę wymagającą koordynacji, planowania i badań naukowych oraz ścisłej współpracy między państwem a rządami Wspólnoty Narodów i przedsiębiorstwami bezpośrednio zaangażowanymi w działalność turystyczną” (1966, s. 65). Po upływie 35 lat stwierdzenie jest wciąż aktualne (Testoni, 2001), a Australia przystąpiła do tworzenia kolejnego narodowego planu rozwoju turystyki, w którym koordynacja miała znowu stanowić jeden z głównych wątków (zob. informacje Departamentu Przemysłu, Turystyki i Zasobów na stronach: www.industry.gov.au).

„Termin «koordynacja» odnosi się przeważnie do problemu powiązania ze sobą decyzji lub jednostek organizacyjnych, tak aby wzajemnie się uzupełniały, nie zmierzały w przeciwnych kierunkach i tworzyły w miarę możliwości spójną, harmonijną całość” (Spann, 1979, s. 411). Koordynacja w systemie administracyjnym występuje w wymiarze zarówno poziomym, jak i pionowym. W państwach federalnych, takich jak Australia, Kanada, Niemcy, Indie czy USA, jest ona szczególnie utrudniona ze względu na silne tarcia polityczne na poziomie ogólnokrajowym i poszczególnych obszarów autonomicznych (Richter, 1989; Hall, 1998). Zgodnie z definicją Spanna, można wyróżnić dwa typy koordynacji: administracyjną i polityczną. Potrzeba koordynacji administracyjnej występuje wówczas, gdy mamy do czynienia ze zgodnością celów i koncepcji działania, ale nie istnieje żaden mechanizm zestrajający poczynania wszystkich zaangażowanych podmiotów, albo w trakcie realizacji uzgodnionych planów dochodzi do nieporozumień. Koordynacja polityczna jest potrzebna wtedy, gdy nie ma zgody co do celów polityki, którą trzeba wdrażać w skoordynowany sposób. Oczywiście w praktyce czasami trudno to rozróżnienie uchwycić, bo koordynacja niemal zawsze oznacza, że pewna decyzja lub koncepcja wygrywa z innymi propozycjami.

Koordynacja może się okazać niezwykle kłopotliwym zadaniem, zwłaszcza gdy - tak jak wypadku turystyki - w proces podejmowania decyzji jest zaangażowana duża liczba podmiotów. Jak zauważył Edgell (1990, s. 7): „nie ma takiego drugiego sektora gospodarki, który byłby powiązany z tak różnorodnym wachlarzem produk-