94280201 djvu

382 ADOLF BECK

naczyń, lub mięśni gładkich pewnego narządu, włosów i t. d. albo wydzielanie gruczołów. Przy tych doświadczeniach okazało się bardzo pożytecznem zastosowanie nikotyn _Y. Alkaloid ten ma tę własność, że po wprowadzeniu go do obiegu krwi poraża u niektórych zwierząt (n. p. u kota i królika) nerw współczułny. Drażnienie tego nerwu staje się wtedy zupełnie bezskutecznem. Taki sam rezultat, jak przez wstrzyknięcie do krwi, można otrzymać przez miejscowe zastosowanie roztworu nikotyny na zwój sympatyczny. A ponieważ nie działa ta trucizna ani na włókno nerwowe przed zwojem lub za nim, ani też na zakończenia nerwu współczulnego w samej tkance, wynika z tego z wielkiem prawdopodobieństwem, że n i-kotyna poraża te zakończenia włókien nerwowych, idących z rdzenia do zwoju, które otaczają komórki nerwowe.

Przecięcie nerwu współczulnego, lub nawet wycięcie jego zwojów powoduje pewne zaburzenia w czynności narządów, które jednak nie są stałe, lecz dość szybko przemijają. Czynność narządów, których unerwienie pochodzi z układu współczulnego, nie ustaje po większej części nawet i wtedy, gdy je zupełnie wytniemy z ciała. I tak n. p. jelito, pęcherz moczowy, macica i i. po wyjęciu z organizmu w odpowiednich warunkach utrzymane wy-konywują energiczne ruchy. Czynność wszystkich tych narządów zależy wprawdzie od układu nerwowego środkowego i od układu współczulnego, ale tylko pośrednio. Mają one swoją własną autonomię, którą zawdzięczają przeważnie ośrodkom nerwowym w nich zawartym (jak to wykazał n. p. Magnus dla ruchów jelit). Ośrodki te dają bezpośrednią podnietę do czynności, a ośrodki układu współczulnego i ewentualnie także ośrodki osi mózgordzeniowej mają tylko wpływ, regulujący tę czynność stosownie do potrzeb ustroju. Pod wpływem podniet dośrodkowych, które działają na ośrodki wyższe, wysyłają one do niższych bądź impulsy hamujące, bądź też wzmacniające i przyspieszające ich czynności.

Jak ważny jest ten regulujący wpływ układu współczulnego, wskazują doświadczenia Popielskiego, który psom wycinał splot trzewny (plexus Solaris), a u których w następstwie tej operacyi wystąpiły trwałe zaburzenia naczynioruchowe oraz w czynności mięśni gładkich przewodu pokarmowego.

Układ współczulny zawiera także i nerwy dośrodkowe, których komórki odżywcze znajdują się jednak—jak