67 (183)

Zwtgda językowi północnej Wielkopolski i Krajny* kaszubszczyzna i Językiem doinofużyckim 67

dów. że patron i mika typu Zaleskóc pełnią tam również inne funkcje (patronimiczną ete.)⁴.

Jeśli chodzi o produktywność wymienionych na początku trzech formantów tworzących patronimika (-óc, -ec, -ic), to - ogólnie rzecz biorąc - trzeba stwierdzić, że na Krajnie najbardziej dziś produktywny jest form ant -dc¹⁰.

Zmieszanie nagłosowego *vo- z *o~, a więc wymowa typu voda, voko lub yoda, uoko etc. Jak wiadomo, właściwość ta występowała w połabszczyźnie i słowińszezy-źnie, dziś występuje w północnej części Kaszub, na Krajnie" i - bez związku terytorialnego z Kaszubami - w szeroko pojętej północnej Wiełkopolsce (tzn. ze znaczną częścią jej centrum włącznie). Następne ogniwo to teren dolnołużycki.

Gdy chodzi o tło ogólnosłowiańskie, to mamy tu, jak wiadomo, objaw starej zachod-niosłowiańskiej tendencji do silnego protezowania nagłosowego *<?-. Dziś cecha ta w północnej Wiełkopolsce i na Krajnie dość szybko zanika.

Gorzyc się (ewentualne formy pokrewne: gorzeć się, gorzeć się) ‘gniewać się’, ‘złościć się* występuje na całym terenie Kaszub. W podobnym znaczeniu znany był ten wyraz również Słowińcom¹². Na południe od Kaszub występuje on na Kociewiu i w północno-zachodniej części Malborskiego, na Tucholszczyźnie (bez jej południowej części), na północno-zachodnich krańcach Krajny (Orzełek, Buczek Wielki, Lutowo) oraz na północnych krańcach północnej Wielkopolski: w Paterku (pod Nakłem; gorzyć się (II gniewać się) ‘gniewać się’) i w Chełście (powiat Czarnków, ok. 16 km na południowy zachód od Wielenia); w tej ostatniej miejscowości jednak gorzyć znaczy ‘gniewać (kogoś)’. Dalszy ciąg mamy w zachodniej Wiełkopolsce¹³ i ewentualnie na południe od niej oraz na terenie Dolnych Łużyc¹⁴.

Warto też na marginesie tego zwrócić uwagę na wyraz pokrewny etymologicznie, mający w wielu gwarach północnej Wielkopolski podobne znaczenie (‘gniewać się’, ‘złościć się’): gorszyć się. Występuje on zazwyczaj obocznie do wyrazów gniewać się, złościć się. W północno-zachodniej części Wielkopolski najdalej na południe wysuniętym punktem, w którym zanotowałem gorszyć się (obok gniewać się) ‘gniewać [się*, jest wieś Koźle w powiecie szamotulskim (około 13 km na południowy zachód Jod Szamotuł), natomiast w północno-wschodniej Wiełkopolsce - najdalej na południe zanotowałem go we wsi Padniewko w powiecie mogileńskim (około 3 km na północny zachód od Mogilna). Jeśli chodzi o środkową część północnej Wielkopolski, to wyraz

’ Szczegółowo o patronimi kach występujących na terenie Krajny piszę w drukującej się pracy Gwary Krajny.

¹⁰    Podobnie jak w znacznej części gwar kaszubskich posiadających omawiane tu patronimika. Zob. I:. Kamińska-Rze te lska, Z onomastyki kaszubskiej..., op.cil., s. 179, 181-182, 185.

¹¹    Moje badania wykazały, że na Krajnie cecha ta ma szerszy zasięg terytorialny niż to wynika z pracy K. N i i s c h a Dialekty języka polskiego (Wrocław-Kraków 1957, s. 41 -42, 94 oraz mapka), gdyż, ogólnie biorąc, pojawia się ona prawie na całym terenie krajniackim.

^w F. L o r e n t z, Slovinzisches Wórterbuch. I. Petersburg 1908.

¹¹M Gru cli mailowa, Związki językowe dialektu Kramsk z Łużycami... op.cil, s. 248.

“ K.E. M u c k e, Wórterbuch der nieder-wendischen Sprache und ihrer Dialekle. [Petersburg-Praga 1911-1015,1926, 1928]. T. I, 1921,