ashmore
2

60 Archeologia w przeszłości

60 Archeologia w przeszłości

■ ■ fl

(b)    długość wyrażona w stopach

Ryc. 3.3

(a) L xsser Dabncy House, zbudowany w osiemnastym wieku w Wirginii.

(b)    Na planie domu widoczne liczne wejścia, dzięki którym istniał bezpośredni dostęp z zewnętrz do pomieszczeń mieszkalnych (do pokojów po lewej i prawej stronie). Nie ma charakterystycznego dla współczesnych amerykańskich domów hallu wejściowego

od zachowań wspólnotowych w kierunku bardziej indywidualistycznego i anonimowego sposobu życia, typowego dla współczesnej Ameryki. Podczas gdy dwa wieki temu ludzie jadali potrawy ze wspólnego naczynia, dzisiaj używają oddzielnych talerzy. Dwa wieki temu w domach przeważał asymetryczny rozkład pomieszczeń, a dostęp do pokojów mieszkalnych był łatwy (ryc. 3.3). Zmieniło się to w taki sposób, że plany domów stały się bardziej symetryczne i pojawiły się halle, które nie pozwalają obcym na bezpośrednie wejście do pomieszczeń mieszkalnych rodziny.

Jak pokazano na powyższych przykładach, archeologia postprocesualna musi być związana z daną tradycją kulturową, a wtedy może osiągnąć poziomy znaczeniowe nieosiągalne dla innych nurtów archeologii. Z drugiej strony ten warunek czyni ją mniej przydatną przy odtwarzaniu ogólnego obrazu przeszłości, wykraczającego poza granice danej tradycji kulturowej. Archeologia postprocesualna jest stosunkowo świeżą dziedziną, na pełną ocenę jej wkładu w rozwój nauki musimy więc jeszcze poczekać. Większość archeologów w Stanach Zjednoczonych nadal preferuje podejście procesuałne. W ich pracy jednak pojawiają się coraz częściej zagadnienia takie jak rola płci w życiu starożytnych społeczeństw, podnoszone przez badaczy niezadowolonych z ograniczeń właściwych archeologii procesualnej. Już teraz jest jasne, że do trwałych skutków pojawienia się podejścia postprocesualnego zaliczać będziemy uwzględnienie faktu, że źródła archeologiczne reprezentują wiele poziomów znaczeniowych oraz że różnorodność i wzorce w nich występujące odzwierciedlają aktywny udział ludów w wykorzystywaniu zasobów i interpretacji ich świata — świata, który bardzo różnił się od naszego.

PODSUMOWANIE

Współczesna archeologia posiada wiele środków, za pomocą których rekonstruuje przeszłość. Wykorzystuje w tym celu różnorodne modele kulturowe i ramy interpretacyjne. Zgodnie z ogólnymi zasadami metody naukowej, podejście kultu-rowo-historyczne zbiera dane i sprawdza twierdzenia, przede wszystkim po to, by porządkować przeszłość w coraz większe jednostki czasowe i przestrzenne. Opisy są zazwyczaj ogólne, oparte na normatywnej teorii kultury. To sprawia, że wyniki badań kulturowo-historycznych są zwykle podstawą dla działań podejmowanych przez zwolenników pozostałych dwóch głównych nurtów.

Drugi z głównych nurtów kładzie nacisk na identyfikację i wyjaśnianie procesu kulturowego, czyli sposobu funkcjonowania kultury w danym punkcie w czasie i odkrywanie przyczyn zmian zachodzących w nich na przestrzeni