ashmore3

42 Archeologia w przeszłość

Ryc. 3.1

Atrybuty kulturowe w połączeniu z czynnikami geograficznymi służą do wyodrębniania obszarów kulturowych — powyżej obszary kulturowe Ameryki Północnej.

Postępowanie badawcze w podejściu kulturowo-historycznym

W podejściu kulturowo-historycznym wszystko opiera się na chronologii. Poprzez skorelowanie wszystkich sekwencji danych, archeolog definiuje okresy (fazy) chronologiczne dla całego stanowiska. Następnym krokiem jest rozciągnięcie tak ustalonej chronologii poza pojedyncze stanowisko i objęcie nią większych obszarów. To poszerzenie perspektywy osiągane jest dzięki badaniu stanowisk sąsiadujących z miejscami już przebadanymi. Nowe dane mogą teraz być porównane z uprzednio ustalonymi sekwencjami. W ten sposób nie tylko wydoskonala się chronologię kulturową — powstaje równocześnie możliwość ustalenia przestrzennej dystrybucji danych. W miarę jak poznawane są nowe stanowiska i ustalane nowe sekwencje kulturowe, nasza wiedza obejmuje coraz większy obszar. Tak ustalone ramy czasowe i przestrzenne noszą nazwę siatek czasowo—przestrzennych (time—space grids) (tablica 3.1).

Z reguły największą jednostką czasowo—przestrzenną używaną w badaniach kulturowo-historycznych jest obszar kulturowy, region wyodrębniony na podstawie podobieństw kulturowych zdefiniowanych etnograficznie (ryc. 3.1). Archeolodzy pracujący w danym obszarze kulturowym zwykle posługują się podobnymi pojęciami i zbliżoną terminologią, co ułatwia porównywanie informacji z różnych stanowisk. Pierwsza synteza kulturowo—historyczna całego obszaru kulturowego w Ameryce została stworzona dla amerykańskiego Południowego Zachodu. Od tego czasu opracowano inne syntezy obszarów kulturowych w prehistorii zarówno w Starym Swiecie, jak i w obu Amerykach.

W miarę jak badania kulturowo-historyczne w obu Amerykach owocowały coraz szerszymi i ogólniejszymi syntezami, zaistniała potrzeba stworzenia nadrzędnego modelu interpretacyjnego. Został on opracowany w połowie dwudziestego wieku i przedstawia syntezę czasowo—przestrzenną dla obu Ameryk (tablica 3.2). Terminologia użyta w nim różni się od tej używanej w Starym Swiecie, gdzie zwykle opierano się na teorii jednotorowości ewolucji (zob. rozdz. 2). Mimo to ramy czasowo—przestrzenne uzyskane dla obu Ameryk sugerują linię rozwoju kulturowego od form prostych do złożonych, która odpowiada w istocie linii rozwojowej znanej z prehistorii Starego Świata, chociaż nie jest z nią identyczna.

Model amerykański został stworzony przez Gordona R. Willeya i Philipa Phillipsa w oparciu o pojęcia tradycji i horyzontu. Pojęcie tradycji odnosi się do ciągłości kulturowej w czasie. Pojęcie horyzontu określa związki i jednolitość w przestrzeni w określonym momencie czasu (zob. tablica 3.2). Stosując te pojęcia do danych z wszystkich obszarów obu Ameryk, Willey i Phillips zdefiniowali serię pięciu stadiów rozwojowych lub, jak się je powszechnie określa, okresów chronologicznych. Dokładne granice czasowe poszczególnych stadiów są odmienne dla