Atlas muzyki0

Średniowiecze / chonil gregoriański / tropy i sekwencje 191

Sekwencja jest szczególną odmianą tropu; pierwotnie stanowił ją nowy tekst podłożony pod długi melizmat na ostatniej sylabie „allcluia". ^cw. juhilacja {JubUus), również saeguenria lub kmgiatma melodia. Jubilacjc lub sekwencje wy-**swwały w mszy przy powtórzeniach ..allcluia" PO wersie psalmowym (attehda-yersus-aJMuia) praed Ewangelią. W mszach bez allcluia sekwen

1MT i sekwencje Gdy w czasach karolińskich -»vr^wvłuul SC chor.il rzymski, będący zbio-xtn uisankv’iooo>vanych prze.- Kościół roelodu. prttwta tworwnia nowej muzyki kościelnej zna-urli upck w postaci tropów i sekwencji. Przy-MMcnlnr niektóre/ nich były nawet melodiami Mcktmi Tropy i sekwencje służyły szczególnej tudoNc bturgM (podczas świąt). Większość z nich oAtMiwiiio w liturgii mszalnej.

frof jest uzupełnieniem chorału. Ma nieustaloną formę, może stanowić interpolację lub dodatek Sposoby tropowania: podkładanie tekstu pod racłnmaty (rys. A): trop stanowi nowy teks!, podłożony sylabicznie (na każdy dźwięk mcUzmutu przypada jedna sylaba nowego tekstu ) pod występujący w chorale mvhzm.it; treściowo nawiązuje do tekstu chorału (na rys. A słowo ..Kyrie" jest dopełnione tropem k

nowy tekst t nową melodią: oba elementy nawiązują do tekstu chorału bądź jego melodii (skala itp.);

interpolacja czysto melodyczna: do ozdobienia określonego fragmentu chorału gregoriańskiego wstawiano melizmat: np. mclizmat w Kyrie z «y»-A mógłby być tropem melodycznym; dodane mclizmaty można niekiedy rozpoznać na podstawie stylu i pochodzenia źródła (ograniczony przekaz).

cja pojawia saę po traelus.

Z wczesnego okresu sekwencji pochodzi znany przekaz NOTKĘ RA BALBULUSA z St. Gaf-*n (zm. 912). NOTKER stwierdza, że trudno jest pamięciowo opanować długie, pozbawione tekstu jubilacjc. Podczas ucieczki ze zniszczonego przez Normanów klasztoru Jumićgcs pod Rouen widział otekstowane iubilacje (zwane pro-w) i na ich wzór stworzy! własne, jego zdaniem, lepsze teksty do mclizmatów allelujatycznych. 'Z mnemotechnicznego ułatwienia powstała nowa forma poetycka, wkrótce również muzyczna. Budowa sekwencji (rys. B). W klasycznej sekwencji śpiewa się po dwa wersy na tę sarną melodię, z anty tona Iną wymianą dwóch chórów. Tuk powstawał szereg dwuwierszy, poprzedzonych i zakończonych pojedynczym i śpiewanym wspólnie wersem. Wersy mają różną długość. Pojiiwiują skj również sekwencje bez parulełizmu wierszy lub o nieregularnej budowie, także tzw. sekwencja archaiczna r podwójnym cursus. izn. rcpctycją odcinków złożonych z powtarzanych wierszy (AABBCC AABBCC). Świeckim odpowiedni-

menULlna estampir (s »«»•

W dziejach sekwencji rozróżnia się trzy epoki;

1.    sekwencja klasyczna, ok. 850- 1050. szczególnie w St. Gallen. Reichcnau i w opactwie St. Martini w Limogcs (repertuar wschodnio-i zachodniofrankoński). Najważniejszymi przedstawicielami są. obok NOTKERA, EKKEH ART I (zm. 973) z St. Gallen. HER-MANNUS CONTRACTUS (zm. 1054) i BERNO Z REICHENAU (zm. 1048). dalej WIPO Z BURGUNDII (zm. 1050);

2.    sekwencja rymowana, od XII w., w której ujednolicono pary wersów pod względem długości i rytmu, z rymem zamiast asonansu. z własnymi melodiami niezależnymi od alleluja. Najważniejszym przedstawicielem jest augustianin ADAM DE ST. VICTOR (zm. 1177 lub 1192);

3.    sekwencja zwrotkowa, od XII! w., rozwinięta /. sekwencji rymowanej; przedstawiciele: TOMASZ Z CEL ANO (zm. 1256), św. TOMASZ Z AKWINU (zm. 1274) i in.

Sekwencje, szczególnie we wczesnym stylu, byty popularne w średniowieczu i zajmowały znaczną część liturgii. Ich zasób sięga! 5000. W XVI w. sobór trydencki ograniczył liczbę sekwencji w oficjalnej rzym. liturgii mszalnej do czterech: yictinuiepaschaTl Uiudes. WIPO Z BURGUN-DII. sekwencja wielkanocna;

-    Veni Sancte Spiritus, STEP! 1AN LANGTON (Cantcrbury. zm. 1228) lub INNOCENTY III, na Zielone Świątki;

-    Lamia Sion, św. TOMASZ Z AKWINU, na Boże Ciało;

-    Dies trać, TOMASZ Z CELA NO. sekwencja w Reąuiem.

W roku 1727 dołączyła do nich piąta sekwencja:

-    Stabat Muter, przypisywana franciszkaninowi JACOPONE DA TODI (zm. 1306) łub św. BONAWENTURZE, na święto Matki Bożej Bolesnej, 15 września.

Rys. C przedstawia pełną sekwencję mszy za zmarłych (Ret/uiem): każde verxicuhun ma budowę t rzywersowej strofy, dwie strofy śpiewa się na tę samą melodię (odpowiednik dawnego dwuwiersza), trzy Unio melodii są powtarzane jako „nadrzędna strofa" (brak paraleli do strofy 17). a strofy 18-20 (worzą swobodne zakończenie Posępnu do rycka melodia była często cytowana (np. BERLIOZ, Syn\fóniafantastyr^na, LISZT. Totemom).

Dramat liturgiczny. Z tropów do introitów wielkanocnych i bożonarodzeniowych rozwinęły się śpiewane dialogi, które wkrótce przyjęty postać dramatycznej akcji. Tuk powstały samodzielne małe dramaty liturgiczne, np Gra a Danielu {Im-dus Danieli*), później zaś misteria. które wykonywano także poza liturgią i kościołem.