Atlas muzyki4

Atlas muzyki4



Średniowiecze / wieloglosowość / Ars nova III: msza. Machaull 219

, w<r lir. takżeWMiwlowomc), 3-głosowy S ułiisonie, Juóregoircsć obejmuje sany »).>vnnc lub myśliwskie; kanoniczne następstwa ^ zw. leż/utfw (tac., ucieczka), nawiązują « pewnym stopniu do posagu za zwierzętami. Łacińskie określenie kanonu, rola (kolo. mem. Rodeł, ang. mtnuh. odnosi się do nawrotów gło-iworaz do kołowego zapisu licznych kanonów. Przygotowaniem zasady kanonu była technika wymiWy głosów (hieni. Stimntiausch). szczególnie w glosach górnych motetów ang. w XIII w. (na krótkich odcinkach już w klauzulach szkoły Nont Damę).

Onłanrim missae

W XIV w. coraz częściej zamiast proprium opracowywano wielogłosowo części ordinarium: Kyrie. Gloria. Chdo. Sanctus i Agnus Dei. Zwykle były one wykonane przez chór jako jednogłosowe chorały. Chór. czyli kościelna schola ąmiorum, coraz częściej też jako dworska kape-h. śpiewał również ordmaria wielogłosowe. Ordinarium komponowano niecyklicznie jako po-jedymze c/ęści. następnie zbierano w odpowiednim ijkopisach rozpoczynających się od opraco-wan Kyrię. Bardzo różne są więc także typy kompozyt tych części:

I opracowania chorału: zwłaszcza w częściach z długim tekstem, jak Gloria i Credo; chorał znajduje się w tenorze, jednak jest swobodny, nieuporządkowany; wszystkie głosy wykonu-||,ei*sum tekst, faktura jest prosta, na ogół akordowo-sylabiczna;

2.    faktura motetowa: szczególnie w Kyrie i Agnus izei. chorał w tenorze traktowany jak w motecie, pozostałe głosy poruszają się w bardzo rożny sposob. lecz mają jednakowy tekst, zwy-Któ ™ śam jak tenor; natomiast wieloick-stowym motetem jest zawsze część Ite missa et stanowiąca zakończenie cyklu ordinarium, którą długo jeszcze opracowywano wielogłosowo:

3.    faktura dyszkantowa: dla części z dlugm tekstem, bez chorału, z wiodącym i autonomicznie komponowanym głosem górnym (jak w świeckiej balladzie, stąd nazwa msza balladowa, LUDWIG) lub z parafrazą chorału w głosie górnym.

Również najwcześniejsze cykle ordlnnrium są swobodnymi zestawieniami części, a nic cyklami muzycznymi. Poza 3-glosowymi mszami z Tuluzy (fragm.) i Besanęon szczególną sławę zyskały dwie msze*.

- Msza z Tournai. 3-głósowa. pocz. XIV w., z rękopisu Tournai, części z różnych epok: dawne rytmy modalnc w opracowaniach chorału, w Glorii i Credo również, nowe podziały binarne. w zakończeniu lac.-fr. motet podwójny

fcMEA DFMA-

fiu n.U« o! w MW*? WPWOWd. <ir°n

2lfuto«S^“ A*nui Tcnor P°-chodzi z XVII Mszy gregoriańskiej, Agnus śpiewa się z trzema punktami spoczynkowymi (długie nuty): na początku, w środku

1    w zakończeniu (takt I. 3,5-6). W takcie 4 oba głosy górne, posługując się odmiennym materiałem dźwiękowym, wykazują taki sam rytm jak w takcie 2: są izorytmiczne.

Ten schemat w całości zostaje przeniesiony na odcinki I i U, które zarazem stanowią talcae tenoru. W pozostałych głosach bez trudu można odnaleźć izorytmic: rytmicznie tożsame takty w przy kł. nutowym znajdują się dokładnie pod sobą (systemy oznaczone na rys jako I i II). Np. w kontratenorze w obu liniach pojawiają się: pauza, trzy półnuty. pauza,

2    półnuty, cała nuta iłd.; na słowach „peecata mundi” pojawiają się dźwięk) afedaga i ul., lecz na „mumii miserere** r'/gacha iłd. Występują jednak pewne odstępstwa, mające charakter ozdobników w mniejszych wartościach nutowych (colores).

Większość części ordinarium znajduje się w rękopisach !vrea i Apt, zawierających repertuar kapeli papieskiej w Awinionie. (Papieże panowali w Awinionie w latach 1309-1377. tam też w okresie wielkiej schizmy. 1378-1415. rezydował antypapież).

Rękopis Apt zawiera także trzygłosowc hymn) z główną melodią w głosie górnym i takim samym tekstem w pozostałych.

W upodobaniu do motetów i piesiu dyszkantowych w XIV w. przejawia się nadejście nowego, świeckiego rozumienia muzyki. Tematyka i obrazowość tekstów są przy tym niemal romantyczne, szczególnie w daleko idącej stylizacji daw nych uczuć i form. również dawnej mitologu. Dobór tekstów, jak też cyzelowana rytmika epoki Ars nova odpowiadają kunsztownej melodyce pieśni i motetów. Kompozytor ukazuje się osobiście, jako twórca wielogłosowego dzida. Jest to osiągnięcie zapewniające nowej muzyce estetyczną autonomię. Dwaj najsłnwniejsi ki*mpo-zytorzy nic byli już anonimowymi sługami tworzącymi służebną muzykę, lecz znanymi i cenionymi w święcie poetami i osobistościami: PHILIPPE DE VITRY (1291-1361) z Vnry w Szampanii, muzyk-poeta i polityk działający w Paryżu* przyjadd PETRARKI. od 1351 biskup Meaua;

GUULAUME DE MACHALI T «* k 1.100-1377) z Mnchaut. Szampania, od 1323 sekretarz JANA. księcia Luksemburga i króla Czech, odbywał dalekie podróże po Europie. od 1340 kanonik katedry w Renu. obszerna spuścizna poetycka oraz 23 motety.

18 lais. ponad 100 pieśni. I imza i m. Ma-chaułt pofcdłaebrać swededa » oeołatym rękopisie i uporządkować według gatunków -jest to świadectwo indywidualnej kreacji, która odbiła się szerokim echem w dwczcinej Europie.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Atlas muzyki9 Średniowiecze / wieloglosowoić / Ars untiqua II: gatunki, teoria 209 <m%nirtoKłoMm
Atlas muzyki7 Średniowiecze / wielogłosowo^ / schyłek XIV w.. Ars subtilior 225 Głosy wyższe, iripl
Atlas muzyki4 Średniowiecze / wiełogłosowość / wczesne organum <IX-XI w.) 199 ? poliiczcnfat cho
Atlas muzyki8 Średniowiecze / wlcłoglosowość / Ars antkjuu I: motel 207 .ofttkł dawnej . obejmuje M
Atlas muzyki0 Średniowiecze / widogłosowość / Ars antiqua Ul: notacja menzuralna, źródła 211 rd»sti
Atlas muzyki2 ^nkimec/c / wielogłoso* «>*ć / Ars n«m» I: system menzuralny, motet 215 , v,,. ais
Atlas muzyki5 Średniowiecze / wielogtosowuść / trecento I (1330-1350) 221 ,, wińśritfii na gruncie
Atlas muzyki1 Średniowiecze / wIcIorIosowość / wielogłosowo^ peryferyjna w XIII w. 213 Szczególnym
Atlas muzyki2 Wielkie kultury antyczne / Grecja III: teoria muzyki, zabytki 175 VT w. pn.e. PITAGOR
Atlas muzyki7 Średniowiecz? / chorał gregoriański I historia 185 od łowni* papieża URZKGOR^A “S *U»
Atlas muzyki9 Średniowiecze / chorał gregoriański / system tonalny 189 iokxlk aiesortuitekię porusz
Atlas muzyki0 Średniowiecze / chonil gregoriański / tropy i sekwencje 191 Sekwencja jest szczególną
Atlas muzyki1 Średniowiecze / liryka świecka / trubadurzy i truwer/y I 193 c) rotrouenge laisse zło
Atlas muzyki3 Średniowiecze / liryka świecka I minnesang II. mcistersang 197 >N WALTHER VON DER
Atlas muzyki5 Śitdiwmiccie / wielogłosów ość / epoka St. Martin! 201 wkracni w
Atlas muzyki6 średniowiecze / wieToglosowość / treceolo II (1350-1390) 223 generacji
Atlas muzyki6 243 243 muzyka wokalna III / 2 (1490-1520): Josąuln komponował przede wszystkim propo
Atlas muzyki4 łOfts$vyz>» / muzyka kameralna III / trio smyczkowe, kwartet smyczkowy 409 stą mel
Atlas muzyki7 205 Średniowiecze I wieloglosowość / epoka Notre Damę I! . PliKOTJNA- przyjmując *u i

więcej podobnych podstron