Atlas muzyki6

średniowiecze / wieToglosowość / treceolo II (1350-1390) 223

generacji kon^»zytorów.

Bsaas**

BARTO-LAlfRENTIUS DE i HRFNT1A. NICCOLO DA PERUGIA. PAOLO TENORIsta oraz FRANCESCO

'    kompozytorem byl FRAN-

cilSCO LAŃDINI (także LANDINO. ok. (\25-| J»7K tir. w Ficsole. w dnecmsiwic st.ni-dl wziok. Działał jako poeta-muzyk i orgąni-.u katedr)' florenckiej. Znchowuły się 154 „twory wśród nich 141 ballat (91 dwugłoso wAcłi- 50 tmgłosowych, z tego w ośmiu trze-cigłos został dopisany później). 11 madrygałów (9 dwugłosowych. 2 trzygfosowe), trzy-riosowy madrygał kanoniczny, irzygfosowu cicda.

punkt ciężkości muzyki treeenta przesuwa się rcografionie, jak już wspomniano, z Wioch pa. na południe. do Florencji Medyceuszy, która stała się centrum, ak także do Pizy, Lukki i Berą^i.

Balhtajes! główną formą drugiej fazy trcccnta. f^awą się W ok. 1365 w postaci 2-glosowej, fóinig też 3-głosowej, i zajmuje miejsce mądry-griu Dwugłosowa faktura odpowiada mądry*

! gj⁰*¹-    <*** «to$y mają ten sam tekst i są

HJn^mw^ne wokalnie Możliwe jest też połączenie głosu wokalnego i towarzyszenia instrumentalnego. Faktora trzyglosowa może przybierać posiać zróżnicowaną: r>p |dwa glosy wokalne cantus i tenor (dwa wysokie głosy męskie) oraz instrumentalny i oninitetior{glos dolny lub środkowy);

" wszystkie trzy glosy są wokalne;

0P HI: wokalny catiius z akompaniamentem M Stosów mstrumentalnych; zapewne na-stadowiuctwó francuskiej faktury pieśniowej.

W każdym wypadku, także w typie II. można wałcząc instrumenty.

l-ormu hullaty odpowiada Ir. rirclai. Zwrotkę tworządwie/łń>///oraz wita, towarzyszy jej refren [rlpresa). Każda ?. tych części obejmuje z reguły dwa rymowane wersy. Odpowiednio do tego n-ptoa (dwuwers. na rys. C oznaczona jako I.) składa aę z dwóch luków melodycznych A. B. podobnie picdi - C, D. Piede I (Unia tekstu 2.) zmierza do półkadcncji (wrio). piede II (linia 3.) do pełnej kadencji (chluso). VoItu (linia 4.)

&anu jest nu melodię ripresy. W zakończeniu 5.1 ripresa powtarza się (rys Ił).

Balłata PliibeUadonnalmondo LANDINIE-GO uchodzi za jedną z najpiękniejszych pleśni miłosnych (na rys- C pełny refren i pierw sza zwrotka). Głos górny prowadzi, głos dolny akompaniuje (może być mstruinenu ny. choć liczba sylab dokładnie odpowiada Iicz-lu , Włnicrdiący lub instrumentalny cha-ujawnia ^szczególnie

gSKKES wobec bardziej ruchh\vego głosu w takcie .,    oktawę/*, dalej Iworzy

wynikające

z przebiegu linii podwyższenie cis* (z syn kopą dla podkreślenia „non”), później kwinty i kolejne melizmaty.

Głosy poruszają się przeważnie w ruchu przeciwnym. Kroki melodyczne i rytmy są wyraźnie wokalne. Uderzające jest więc quaaho-quctowc miejsce na początku końcowego me-lizmntu w taktach 8-9 części II. Harmonicznie część II zaczyna się w „obszarze dominuntowym“a i prowadzi z powrotem do dźwięku podstawowego d: wczesny przykład dążenia do tonalności trójdźwiękowej. Formula końcowa z synkopami i skokiem tercji (Ibd¹) jest typowym zwrotem epoki tre-centa (kadencjahndtnowska).

Pisemne utrwalanie utworów nie oddaje w pełni praktyki wykonawczej. Np. z zapisu nutowego nie tvymka, jaki byl udział instrumentów; źródła różnią się także pod względem ilości i układu koloraturowych meli/mutów. Owe koloratury, pełniące funkcję ozdobników, nie były jedynie domeną instrumeniaiislów. lecz w znacznym stopniu także śpiewaków. Zanotowane koloratury są świadectwem wielkiej kultury głosowej i śpiewaczej, która zapewne już w średniowiecza stanowiła specjalność włoską. Mimo harmonicznej pełni i miękkości brzmienia oraz „pretonalnydT tendencji, również w wielogłosowości wł. brakuje obszaru basowego. Partie wokalne były wykonywane przez wysokie solowe głosy tenorową brzmienie pozostawało przejrzyste i jasne.

Od ok. 1360 we Włoszech staje się zauważalny wpływ fr. Ars noya. Pod względem politycznym wiązało się to z panowaniem fr. książąt w niclaó-rych miastach włoskich orazz powrotem papieża i jego kapeli z Awmionu do Rzymu w 1377. Przejęto motet z izorytmią i wiełoiefcsrowością, fakturę pieśniową, fr. metody notacji, niekiedy teżfr. teksty Dotyczyło przede wszystkim III pokolenia kompozytorów trecenta. do którego należeli: GRATIOSUS i BARTOLINO DA PA-DOVA. PAULUS i ANDREAS DE FLOREN-TIA. MATIIBUS DEPERUSIO. MAGISTER ZACH ARIAS. CASERTAS i in. (późny okres 1390-1420. zob. & 225).

Najbardziej znanymi teoretykami trcccnta byli MARCIIETTUS Z PADWY(Łuidlarmm i Ponurami) i PROSDOCIMUS DE BELDEMAN-D1S (Padwa, pocz. XV w>.

Źródła przekazują ok. 650 utworów w ponad 30 rękopisach, do których należą:

Codex Rossi (RS), Rzym. Biblioteka VVji\-kaóska, Rani 215, ok. 1350 i wcześniej: pierwsze źródło muzyki trcccnta zawierające 37 utworów, w tym 30 madrygałów:

- CodexSquMrcinh]pi<5ę). Florencja. Biblioteka Medicco-Ui urentaua. Pahu S7.y poi. XV w (od: Antonio Squarciałupi. organista flneocŁi, 1417-1480); wspaniałe iluminowany rękopis zbiorczy zawierający ponad 350 utworów wśród ruch 226 ballat. 114 madrygałów i 12 cńccH.