bożena wojtasik doradca zawodu strona� 99

98

jest zdecydowanie kierujący ani otwierający, ale godzi oba podejścia ³. Zatem konsultant jako wykonawca poradnictwa dialogowego stosuje zarówno instruowanie (poradnictwo dyrektywne), jak i uczenie się siebie (poradnictwo liberalne).

1. DIADA: DORADCA KONSULTANT I RADZĄCY SIR JAKO DZIAŁAJĄCE PODMIOTY

Podmiotem działającym (sprawcą) w poprzednich dwóch modelach był doradca. W modelu działalności doradcy konsultanta są dwa działające podmioty: doradca i radzący się, nie tylko bowiem doradca, ale i radzący się charakteryzują się aktywnością, są badaczami, przy czym jednego z nich (doradcę) cechuje większe doświadczenie i większe kompetencje⁴.

Doradca i radzący się są partnerami, którzy nawiązują dialog. Radzący się jest jednostką twórczą i samodzielną, kieruje sam swoim losem, jednak w pewnych sytuacjach może potrzebować pomocy. Wtedy doradca dostarcza mu nowych informacji, doświadczeń, inaczej organizuje informacje przez niego już posiadane, wspólnie z radzącym się rozwiązuje problemy⁵. A. Kar-gulowa wyróżnia trzy odmiany poradnictwa dialogowego:

—    poradnictwo życia H. Kai,

—    poradnictwo życiowe M. Kulczyckiego,

*—poradnictwo biodrornalne J. KoŚćo⁶.

W każdej z przedstawionych odmian poradnictwa dialogowego działa doradca konsultant. Wymiary jego działalności są jednak różne-W poradnictwie życia konsultant wyprzedza pojawienie się problemów, działa bardziej profilaktycznie, ukierunkowująco. Konsultant w poradnictwie życiowym podejmuje się działań naprawczych, korygujących, natomiast doradca w poradnictwie biodromalnym towarzyszy osobie radzącej się na jej drodze życiu, jest wspomagający, pomocniczy i podtrzymujący.

W obszarze poradnictwa zawodowego doradca zawodu konsultant zajmie się przekazywaniem, analizowaniem wiedzy (informacji) nie tylko o zawodach, ale również o osobie radzącej się, która nie jest bierna, lecz aktywnie współdziała z. doradcą.

⁹ A. Kargulów a. Poradnictwo jako wiedza i system działań. Wstęp do poradoznaw.ttwa, Wyd. UWr.. Wrocław 1986. s. 24.

¹ ibidem, s. 113.

' Ibidem.

^e‘ Ibidem, s. 28-43.

Uważani, żc zadania, jakie przed doradcą zawodu stawia M. Woy-czyńska. są charakterystyczne dla konsultanta. Podstawą działania tego typu doradcy jest, zdaniem autorki, szeroki zakres wiedzy psychologicznej, potrzebnej do poznania ucznia, poza tym dokładna znajomość zawodów, zagadnień ekonomicznych, wiedza medyczna i inne ⁷. Podobnego zdania jest T. Nowacki, który twierdzi, że rozpoznanie uzdolnień, zamiłowali, cech fizycznych i cech charakteru stanowi dopiero część zagadnienia, ponieważ bardzo ważna jest również znajomość zawodów, bez której doradca nie umie zdecydować, jak poradzić uczniowi⁸. Na tym samym stanowisku stoi E. Franus dowodząc, że w układzie człowiek—zawód oba człony powinny być dokładnie ^poznane przez doradcę i dostosowane do siebie 9. Jego zdaniem funkcję doradcy zawodu powinien pełnić specjalista — psycholog pracy, który miałby odpowiednie kwalifikacje, czyli rozległą wiedzę psychologiczno pedagogiczną, socjologiczną i zawodoznawczą oraz umiejętności nawiązywania kontaktu, komunikatywność, przekazywanie, słuchanie innych.

Specyfika zawodu doradcy polega na: informowaniu, badaniu (diagnozowaniu), przewidywaniu i przekonywaniu. Doradca powinien być taktowny, sprawny i mieć rozległą wiedzę ¹⁰. Radzącemu się pozwala on podjąć decyzję i przewidzieć jej „koszty". Może on również przy wydatnej pomocy doradcy spróbować rozpoznać swój problem.

Działalność konsultanta w skali makrospołecznej polega na „prowadzeniu rozeznania problemów' w środowisku oraz rejestrowaniu sił pozytywnych w środowisku"¹¹.

2. PRZEDMIOT DZIAŁANIA KONSULTANTA

Przedmiotem działania w tym modelu jest zarówno problem radzącego się, jak i problem doradcy. W poradnictwie zawodowym problemem jest wybór zawodu. Przy udzielaniu pomocy w podejmowaniu decyzji zawodowej ważne jest zarówno poznanie ucznia, jak i poznanie zawodów, a także

M. W o y c z y ń s k a, Z problematyki poradnictwa indywidualnego, [w:| materiały z konferencji, Kalisz 1985. s. 107.

* T. N o w a c k i. Znaczenie wiedzy o zawodach w przygotowaniu do świadomego wyboru zawodu. (w:J Psychologiczne i pedagogiczne problemy pora,!mc twa zawodowego. IKZ. Warszawa 1975, s. 13.

⁵ E. Frań u s. W. G r a c z y k, B. ś w i c b o d z i ń s k a, Psychologia poradnictwa zawodowego, Wyd. UJ. Kraków 1982. s. 41.

¹⁰    Ibidem, s. 212. 244-245.

¹¹    A. K a r g u 1 o w a, op. cit.. s. 78