CCF20091108014

szynKiej onsiugi piowno/ą oKuperymnuy z ror>otami. istnieje juz ronot, Który potrafi zrobić pizzę. Uruchamiu się go poleceniami słownymi. Potrafi rozpoznawać takie słowa, jak „ser” czy „peppcroni", a tworzono go z myślą o niepełnosprawnych pracownikach, zatrudnionych w pizzeriach. Do przewracania na patelni hamburgerów stworzono maszynę McRobot.

W nadchodzących latach psychologowie często będą rozwiązywać problemy pracowników, którzy musieli zaakceptować roboty w swym środowisku pracy, Automatyzacja produkcji często będzie zmieniać morale lub satysfakcję z pracy, a ludziom - przed objęciem nowych obowiązków - potrzebne będą dodatkowe szkolenia.

Opis sytuacyjny

Dyskomfort fizyczny w pracy operatorów komputerów

Miliony ludzi pracuje przy monitorach komputerowych. U wielu osób efektem tej pracy jest fizyczny dyskomfort, napięcie mięśni oczu oraz poczucio stresu. Coraz częściej na skutek powtarzania pewnych ruchów - poza kłopotami z widzeniem, skargami na ból ramion, szyi i pleców - pojawia się taka dolegliwość, jak syndrom kanału nadgarstka. Większość kłopotów tego typu nie jest związana z komputerowym hardwarem, ale z ignorowaniem zaleceń inżynierii humanistycznej przy projektowaniu stanowisk pracy.

W jaki sposób fizyczne potrzeby pracowników wiążą się z późniejszymi skargami na stan zdrowia? Aby odpowiedzieć na to pytanie psychologowie z Uniwersytetu Wisconsin oraz Narodowego Instytutu Bezpieczeństwa Zawodowego i Zdrowia zbadali 905 operatorów z instytucji rządowych, zatrudnionych przy wprowadzaniu danych. Około 90% osób badanych stanowiły kobiety; wszyscy operatorzy pracowali co najmniej od 3 miesięcy.

Ich zadaniem było wprowadzanie do komputera danych z formularzy podatkowych i przechowywanie informacji o zarejestrowanych pojazdach mechanicznych. Klawiatura znajdowało się bezpośrednio przed pracownikiem. Dokumenty, z których odczytywano dane, znajdowały się albo na lewo od klawiatury, albo pomiędzy klawiaturą a monitorem. Pracownicy mogli przewracać kartki lewą ręką, a dane wprowadzali ręką prawą.

Osoby badane podawały informacje o swym wieku, wzroście, wadze, noszeniu (lub nie) szkieł korekcyjnych, liczbie godzin spędzanych tygodniowo przed monitorem oraz o długości stażu pracy. Kwestionariusze zawierały również rysunek ludzkiego ciała, który podzielono kropkowanymi liniami na takie obszary, jak szyja, górna część pleców, ramiona, przedramiona, nadgarstki, ręka itp. Proszono badanych, by na odpowiedniej skali - gdzie 0 oznaczało „nigdy”, a 3 - „prawie stale” - wskazali częstość dolegliwości mięśniowo-szkieletowych (ból, napięcie, sztywność, zdrętwienie, mrowienie) występujących w 18 regionach ciała.

TNa 40 osobach wybranych losowo przoprownd/ono w pracy pomiary ergonomiczne. Obejmowały one wysokość ulokowania klawiatury, kąt zawarty pomiędzy ramieniem i przedramieniem, odległość dokumentu - źródła informacji od operatora, kąt nachylenia monitora i głowy operatora. Zmierzono również krzesła, na których pracownicy wykonywali swą pracę.

Prawie stały ból pleców wystąpił u 33% pracowników; 27% badanych cierpiało na ból szyi; 15% na ból ramion; 13% na ból rąk; a 12 % na ból nadgarstka. Silniejszy ból częściej występował po prawej niż po lewej stronie ciała (jeśli prawa ręka wprowadzała dane).

Pomiary ergonomiczne pokazały, że większy dyskomfort pojawiał się wtedy, gdy operator umieszczał dokumentację zbyt daleko i gdy zwiększała się ruchomość prawego ramienia przy operowaniu klawiaturą. Skargi zależały również od nachylenia klawiatury i krzesła. Zdaniem badaczy opisany dyskomfort można zredukować obniżając położenie klawiatury do poziomu łokcia, prostując plecy operatora i zapewniając krzesła, które sprzyjają wyprostowanej pozycji siedzącej. Uwzględnienie opisanych uwag przy projektowaniu komputerowych stanowisk pracy zmniejsza częstość skarg, poziom absencji, liczbę zwolnień z powodu choroby i liczbę popełnianych w pracy błędów.

Problemy do rozważenia

1.    Co jeszcze można zrobić przy projektowaniu komputerowych stanowisk pracy, by zmniejszyć przykre dolegliwości u użytkowników komputerów?

2.    Jak - na podstawie badań psychologów inżynieryjnych - należałoby projektować krzesła, klawiatury i monitory komputerowe?

3.    Czy sądzisz, że wzbogacanie pracy operatorów komputerów mogłoby zmniejszyć liczbę skarg na stan ich zdrowia? W jaki sposób można by zmniejszyć liczbę skarg?

4.    Jakie dodatkowe czynniki mogły wpływać na pracowników w opisanych badaniach?

5.    Czy przerwy na odpoczynek zmniejszyłyby poczucie dyskomfortu u użytkowników komputerów? Jak zaplanowałbyś badania z uwzględnieniem tej właśnie zmiennej?

Podsumowanie

Psychologia inżynieryjna zajmuje się projektowaniem narzędzi, urządzeń i przestrzeni pracy oraz dopasowaniem tych czynników do możliwości ludzi. Przy tworzeniu wydajnych systemów człowiek - maszyna psychologowie biorą pod uwagę możliwości i ograniczenia ludzi, a także właściwości urządzeń. Prekursorem psychologii inżynieryjnej były badania time-and-motion, które zainicjował Frederick

zttn