CCF20101219019

Bronisław Szubelak - Hoplita grecki Vll-V w. p.n.e.

-    — _ zmierzy jest niedostateczna wenty-____ iiikliwa szczególnie w upalne dni.

B»»wi zauważa, że Grecy wprowadzili ■ •    :tria dzwonowego w okresie, kie-

-    ii Fzskim Wschodzie dominował typ

w dwóch odmianach: łuskowej i - —    - znacznie lepszy, bo łatwiej-

r z: reperacji. Nie rozumie, iż chodzi nie

-    : naprawę, ile problem nagrzewania - p-r~ metalowych. Dlatego płytkowe

zzrsc.: przykrywane są odzieżą wierzch-ziego nie praktykuje się w stosunku . zrtrkich. Hoplici walczyli w zwartej rznacii nie dłużej niż 4-5 godzin, ponie-iz r mcerz płytowy, działający jak kolek-i : słoneczny, mógł spowodować odwod-mzie i porażenie słoneczne.¹⁴ Wprawdzie merrwano blachy piaskiem, oliwą oraz r>: perzem, by odbijały światło słoneczne rąbnie jak pokryte spiżem tarcze ośle-: _iry wroga. Jednak nie w każdej sytuacji mienie było pożądane. Herodot, pisząc wojnie Fokijczylców zTesalami, napo-2'dra o bieleniu pancerzy kredą przed z ornym atakiem. Poświadcza w ten sporo:, że maskowanie uznawano za istotny -oment walki, mogący wpłynąć na jej rrzebieg (8.27). Według tradycji wynalaz-2i pancerza był meseńczyk Mejdias (Plin. Hist. Nat., 7. 201) i jemu też zapewne : —-pisać wypada skomplikowany system ączenia blach (napierśnika i naplecznika) : party na zawiasach z zawleczką (boki), Trzpieniach i otworkach (ramiona) oraz nakładkach (pachy).¹⁵ Pancerz u Greków rot jednym z najistotniejszych, a zatem irogim, elementem wyposażenia. Ary-siofanes podaje, że ozdobny mógł kosztować nawet dziesięć min (Pokój 1256, przekł. S. Srebrny).

Nie można się zatem dziwić, że stanowił cenny łup i odzieranie zwłok poległych nieprzyjaciół ze zbroi stało się grecką tradycją opisywaną przez Homera, ale i Tukidydesa (4.44).

O ratowaniu życia i zbroi Sokratesa przez Alkibiadesa wspomina nawet Platon (Uczta 36 E, tłum. W. Witwicki).

Pancerz torsowy (achaion chalkochitonon thorax)

Pancerz dzwonowy z uwagi na wymienione wcześniej mankamenty ustąpił miejsca płóciennemu, który od połowy VI w. cieszył się coraz większą popularnością. Dodatkowym bodźcem wymuszającym przezbrojenie była wzrastająca liczebność formacji hoplickich, wywołana dynamicznym rozwojem gospodarczym i przemianami społecznymi w poleis greckich. Te z kolei wpłynęły na rodzaj i jakość ekwipunku wytwarzanego w warsztatach zwanych ergasteńa dla mniej zamożnego, ale i mniej wymagającego odbiorcy. Najlepiej oddają to statystyki dotyczące ikonografii militarnej na wazach czarno-i czerwonofigurowych z VI w. p.n.e. O ile w II poł. VI w. na wazach czarnofiguro-wych 66 procent hoplitów nosi pancerze dzwonowe, a tylko 22 procent płócienne, to po 525 r. p.n.e. na wazach czerwonofigurowych już 66 procent hoplitów ukazanych jest w pancerzach płóciennych.¹⁶ W krótkim czasie nastąpiło prawdopodobnie załamanie rynku zbytu pancerzy płytowych, produkowanych dotychczas w znacznych ilościach. Reakcja wytwórców była jednak natychmiastowa i polegała na przejściu od produkcji masowej

23