CCF20101219035

Bronisław Szubelak - Hoplita grecki Vll-V w. p.n.e.

i— ;.-ii przystosowanej do walki wręcz -zrku zwartym obserwujemy już około Ikr. p.n.e.¹⁷ Zatem byłby to powrót do zzzmconej praktyki. W takim przypadku . . rr. kicenie uzbrojenia byłoby odgórnie rzizuzowane w określonym przedziale

-    - _ i tak należy odczytywać informację : Trawieniu się wszystkich elementów v- ~ . sażenia hoplity stopniowo między

z650r. p.n.e.¹⁸

Zr koryncki był niezwykle dobrze przy-* -r.-.unym do walki zespołowej kaskiem rmz.: wym, z wąskim wycięciem w kształ-krery T umożliwiającym obserwację rr-:hanie. Ograniczenie pola widzenia . rrz :du i nieznacznie na boki pozwalało r crN miarowo w stałej łączności zto-irrrszami broni zarówno z lewej, jak : prawej strony, przy zachowaniu szyku nr samego.¹⁹ Tukidydes opisuje pewną Ś3mność polegającą na tym, że „każdy : marz w obawie o odsłoniętą prawą m .: siała stara się podsunąć jak najbliżej

-    s :arczę sąsiada z prawej." (5.71, tłum. L Łnnaniecki) Prawe skrzydło wysuwało

- ręc automatycznie do przodu, kiedy z : r jzostawało w tyle. Łączność dźwię-a ryła utrudniona, bo hełm zasłaniał a. n izolując hoplitę, co z kolei miało tę a rra stronę, że zapobiegało panice w sze-azz. Poważnym problemem był znacz-: a.ęzar (nawet do 2 kg) i całkowity brak w rzzriacii trudny do zniesienia zwłaszcza ■» riit.¹ Radzono sobie z tym problemem : _ a^;ąc hełm na tył głowy, co zostało z Trzznione między innymi na płasko-mzrir przedstawiającej Atenę wspartą na ■5 :czm_; tzw. Atenę Zadumaną datowaną

-    - z60 r. p.n.e.²¹ Z czasem utrwalił się zwyczaj przedstawiania wybitnych przywódców w hełmach korynckich z odsłoniętą twarzą.

Najstarszą odmianą tego typu był tzw. topfhelm inaczej hełm garnczkowy z VII w. p.n.e. z wąskim, wysokim dzwonem, obramowanym wizjerem i długim nosalem w kształcie grotu. Daszki policzkowe są mocno rozbudowane, a na styku daszków z dzwonem zauważamy delikatne przewężenie.²² Całość wykonana z jednego kawałka metalu, rzadko z dwóch części, stąd duża odporność na wgniecenia. Typ archaiczny z około 680 r. p.n.e. ma zdecydowanie niższy i szerszy dzwon, okute brzegi, nosal krótszy i zaoblony, większy nakarczek i obrzeże schodzące na ramiona.²³ Od połowy VII w. p.n.e. dzwon ma kształt anatomiczny, w pełni wykształcony nakarczek i wcięcia w linii dolnego obrzeża umożliwiające osadzenie go na ramionach. Każdy egzemplarz jest stemplowany i dekorowany wokół wizjera nitami lub motywem roślinnym na czole.²⁴ Około 600 r. p.n.e. dzwon przybiera kształt falliczny, na czole pojawiają się tzw. brwi jako motyw dekoracyjny, nosal jest długi i wąski i niemal zachodzą na niego trójkątne daszki policzkowe. Brzegi wizjera są sfazowane.²⁵ Od połowy VI w. p.n.e. dzwon jest już mocno profilowany (falliczny, obły kształt), co sprzyja rykoszetowaniu ciosów, a daszki policzkowe są długie i szpiczaste zdecydowanie bardziej niż w iliryjskich.²⁶

To nietypowe ukształtowanie górnej części dzwonu, nawiązujące do kultu fallusa jako symbolu mocy, miało również i praktyczne przeznaczenie. Chodziło o pomieszczenie wyściółki, która w jakiejkolwiek formie występowała,

39