CCF20101219043

Bronisław Szubelak - Hoplita grecki Vll-V w. p.n.e.

płetwy chroniącej dzwon, sięgającej : — oła do karku. Ten typ uważany jest z_ r : przednika całej rodziny szturmaków, . -Eczyt jego popularności przypada na »rrs między V a II w. p.n.e.⁶⁴ I: krewnym rodzajem był hełm frygijski, :z: r±go dzwon oddawał kształt typowej zzi7.-c używanej przez mieszkańców sta--mrrmej Frygii (Azja Mniejsza), bardzo

—    ;wszechnionej w świecie greckim, konany w całości z brązu, miał cha-

-ucrerystyczne zgrubienia (daszki) nad icrrma i uszami. Czasami klasyfikuje sc' iako attycko-tracki.⁶⁵ Bardzo często ikresie IV w. p.n.e. występuje w parze : muska twarzową zamiast modelowa-m m daszków policzkowych. Dla wzmoc-

-    z przodu dodatkowo ma mocowany namołek, na zagiętym szczycie niewielki mi: cień, a po bokach tulejki na pojedyncze pionowo usytuowane pióra. W tej 11 r pojawi się w wyposażeniu armii :mcedońskiej i służyć będzie przez całą mckę hellenistyczną.

Zmiany, jakie zaszły w sposobie pro-.menia walki w drugiej połowie V w. : me., angażowały militarnie całą męską - pulację poleis bez względu na poziom zamożności czy stopień wyszkolenia, -imstwo zainteresowane wystawianiem największej armii w polu wzięło na me obowiązek zapewnienia ekwipunku • ccdstawowym zakresie głównie uboż-cm obywatelom. I tak w Atenach, oprócz pmrrizielanej w momencie uzyskania pełni Lemości włóczni i tarczy (Arystoteles, m^; polityczny Aten 42.4), obywatel otrzymywał zapewne hełm z magazynów państwowych. Podobne zjawisko obserwujemy wśród rzeszy oddziałów najemnych, odgrywających coraz większą rolę w miarę kurczenia się rezerwuaru siły ludzkiej walczących stron. Są one nieźle zorganizowane, przeważnie dobrze dowodzone, lecz kiepsko uzbrojone najczęściej w tarczę, włócznię i hełm.⁶⁶ Hełm prosty, zapewniający ochronę w elementarnym zakresie, był masowo produkowany niewielkim nakładem sił i środków. Cena stała się głównym kryterium doboru uzbrojenia wśród uboższych warstw społecznych, a hełm stał się wyznacznikiem statusu społecznego osoby, która go nosiła.⁶⁷ Wymóg błyskawicznej orientacji w sytuacji i natychmiastowej reakcji na komendy wymuszał stosowanie hełmu otwartego.⁶⁸ Takim właśnie był pilos. Przyjmuje się, iż powstał z czapki filcowej stożkowego kształtu z paskiem pod brodę, popularnej w całej Grecji. Odwzorowaną w blasze brązowej przyjęto do uzbrojenia w II poł. V w. p.n.e.⁶⁹ Hanson pisze, iż młodzi wojownicy, których określa terminem „young dogs", co tłumaczyłoby się na polski jedynie jako „psy wojny" lub „młode wilki", rezygnują z korync-kiego, bo jest niewygodny, a przyjmują wygodny, bo otwarty, mimo że straszliwie odsłania policzki i tył głowy. Zależy im na nieograniczonym polu widzenia i możliwości odbierania komend w trakcie walki.⁷⁰ Jest to teza mocno dyskusyjna, ale z widokami na obronę, czego niestety nie da się powiedzieć o sugestii Lendona w tej kwestii. Twierdzi on, iż adaptując pilos Spartanie wychodzili z założenia, że ich twarze niczego nie ukrywają: ani stra-

47