CCF20101219055

Bronisław Szubelak - Hoplita grecki Vll-V w. p.n.e.

przed rokiem 1230 p.n.e. Wykonany z brązu rękojeść miał z kości czy drewna, ale bardzo możliwe, że w grę wchodził oplot rzemienny. Homer wyróżnia dwa typy rękojeści. Jeden to kopeis, czyli rękojeść z dobrym chwytem, druga to melandeton albo inaczej rękojeść owinięta czarnymi rzemieniami lub pokryta czarną skórą. Materiał organiczny nie przetrwał do naszych czasów, więc dowodów brak, mamy jednak pochwę takiego miecza z drewna pokrytego skórą z dekoracją w postaci ciętych pasów rzemieni i brązowych ćwieków.¹⁶

Po roku 900 p.n.e. ten typ miecza sporządzany jest z żelaza w niezmienionym kształcie aż do VII w.¹⁷ Nie oznacza to jednak, że była to jedyna forma użytkowana w okresie przejściowym przed epoką klasyczną. Według wskazań ikonograficznych odnaleźć można w materiale ceramicznym ślady wpływów skandynawskich, wywodzących się jeszcze z późnej epoki brązu, w postaci nordyckiego miecza z rogową głowicą rękojeści w kształcie poziomej sztabki z wysuniętym trzpieniem. Takie cechy były charakterystyczne dla znalezisk z terenu Danii datowanych na X-VIII w. p.n.e.¹⁸

Z późniejszego okresu pochodzi typ określany jako „Rhone valley", czyli „z doliny Rodanu", będący małym, lecz masywnym mieczem, podobnym do wielkiego sztyletu i wykonanym z brązu. Jego rękojeść jest podobna do chwytu mieczy wojowników greckich z waz attyckich okresu klasycznego. Ten wzór dotarł do Hellady przez Massylię (dziś. Marsylię) i porty leżące u ujścia Rodanu. Rękojeść ta jest poprzedniczką chwytu antenowego i antropomorficznego.¹⁹

Nie mniejszy wpływ na kształtowanie się klasycznego miecza prostego u Greków miała tradycja europejska, której tworem była klinga mająca mocno przewężony sztych, nazywany karpim językiem. Ten rodzaj brzeszczotu wiąże się z wpływami kultury halsztackiej lub określa jako gallo-grecki. Jego obecność w arsenale greckim poświadczają wizerunki pochew z przewężonym dolnym końcem i wydatnym grzybkowatym trzewikiem, umieszczane na wazach pochodzących z końca VI w. p.n.e.²⁰

Uważa się też, iż krótki żelazny miecz z ostatniej fazy kultury halsztackiej pochodzi jako forma od Greków i Etrusków, z którymi Celtowie utrzymywali częste kontakty po roku 600 p.n.e.²¹ Keegan twierdzi natomiast, że to od Celtów przejęli Grecy żelazną broń, choć żadnego dowodu na to nie posiada.²²

Bardziej obiecujący wydaje się za to wątek asyryjski, bowiem Asyryjczyków uważa się za hetyckich sukcesorów i konstruktorów miecza w kształcie, jaki dziś znamy.

Przed rokiem 700 p.n.e. używali oni długich mieczy z wąską klingą w pochwie ze skrzydełkowym trzewikiem oraz krótkich, szerokich z ostrym sztychem w pochwie bez skrzydełkowego trzewika. Ten drugi typ przystaje do obrazu miecza, którym Ore- V.

Kształt miecza w schyłkowej epoce brązu, model wyjściowy do konstrukcji xiphos