CCF20101219057

Bronisław Szubelak - Hoplita grecki Vll-V w. p.n.e.

stanowią nierozłączny element, ale trzpień jest cienki, czwórgranny. Rękojeść, wykonana z drewna lub kości, ma wzdłużny otwór centralny umożliwiający „nadzianie" jej na trzpień. Czasami chwyt rękojeści jest odlewany w całości z metalu np. brązu lub materiał organiczny pokrywany jest cienką blachą. Głowica w postaci walca lub półkuli, nasadzona na trzpień jak rękojeść, dociskana jest brązową podkładką przylutowaną.³⁰ Jak się wydaje, znacznie prostszym rozwiązaniem byłoby zaklepanie trzpienia, co wzorem celtyckim zapewne czyniono.³¹ Zdarzały się też egzemplarze z rękojeścią typu „kanapkowego" jak ten z Campovala-no z VI/V w. p.n.e., mający trzpień między dwiema częściami kościanej okładziny pokrytej cienką żelazną blachą.³²

Wymiary miecza sieczno-lcłującego, jakim był xiphos, mimo braku normalizacji, oscylują zazwyczaj w granicach 40-60 cm. Typowy egzemplarz miał brzeszczot (amphakes, amphigyou) długości ponad 45 cm, rękojeść (kopę, labę) mierzącą olc. 9 cm, a szerokość klingi wynosiła ponad 5 cm.³³

Jakość metalu, z którego był wytwarzany, systematycznie się polepszała. Rudę żelaza do wytopu w ergasteriach kopano w Beocji i Macedonii, a także na wyspach: Slcyros, Eubei, Keos, Andros, Rodos, Krecie oraz w Azji Mniejszej na terenie Myzji. Z pozyskaniem drugiego surowca, niezbędnego

Żelazne miecze greckie z okresu klasycznego: od lewej - xiphos hoplity greckiego; krótki miecz spartański (egcheiridion?)

w procesie wytopu, czyli węgla drzewnego, nie było problemu.³⁴ Istniała ścisła specjalizacja, jeśli idzie o asortyment wyrobów: Egina specjalizowała się w brązownictwie, Korynt w produkcji uzbrojenia ochronnego, Ateny słynęły z wytwarzania pancerzy torsowych w okolicy świątyni Hefajstosa, a Sykion dostarczał żelaza do produkcji uzbrojenia w Sparcie. Najlepsze miecze wychodziły z warsztatów płatnerskich w Challcis na Eubei.³⁵ Plutarch pisze o mieczu eubejslcim, który jest „ostry sam przez się" (Moralia, o zamknięciu wyroczni, 43; tłum. Z. Abramowiczówna). Zgodnie z ogólną tendencją miecz prosty już od okresu Wieków Ciemnych wykazywał stałą tendencję do zmniejszania długości,