CCF20101219053

Bronisław Szubelak - Hoplita grecki Vll-V w. p.n.e.

Bronisław Szubelak - Hoplita grecki Vll-V w. p.n.e.

na bardzo ostrym sztychem i przypomina nieco te z epoki klasycznej.⁴

Zdecydowanie najciekawszą konstrukcją, która pojawiła się w środkowym okresie Epoki Brązu, jest gńffzungenschwert klasyfikowany jako typ Naue II. Typowo sieczna broń zachowująca cechy kłującej, co j ale się wydaj e nie dla wszystkich zajmu-jących się tym problemem jest oczywiste.⁵ Przypomnieć więc wypada, czym różni się miecz kłujący od siecznego. Podstawowa sprawa to położenie środka ciężkości. Miecz przeznaczony do pchnięć (kłujący) ma środek ciężkości blisko rękojeści, zaś sieczny - blisko sztychu. Klinga pierwszego ma ostry, wąski sztych i szeroką masywną nasadę, drugiego - kształt liścia rozszerzającego się od zastawy w kierunku sztychu.⁶ W przypadku wspomnianego miecza o trzpieniu rękojeści w kształcie języka, obrys brzeszczotu przypomina liść tataraku - rozszerzony u nasady, zwęża się w kierunku zastawy, by od tejże rozszerzyć się po sztych.⁷ Ponieważ środek ciężkości jest nisko, rękojeść jest mało rozbudowana i bez wydatnej głowicy. Nawet jeśli wygląda na solidną, to niewiele waży, gdyż wymodelowana jest jak cała okładzina z kości lub rogu.⁸

Panuje przekonanie, że ten typ miecza narodził się w Europie Środkowej na obszarze kultury pól popielnicowych, na terenach dzisiejszych Węgier w XIV w. p.n.e.⁹ Jego rozpowszechnienie wiązano początkowo z najeźdźcami z Bałkanów lub najemnikami służącymi władcom egejskim. Obecnie lansuje się tezę o przejęciu tej formy miecza drogą wymiany związanej z handlem.¹⁰ Najbardziej prawdopodobna wydaje się jednak teoria

zakładająca, iż model ten rozpropagowały Ludy Morza we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego i to tak intensywnie, iż wyszedł z użycia miecz sierpowaty, u Egipcjan zwany chepesz.¹¹

Gńffzungenschwert wykazuje duże podobieństwo zarówno do mieczy węgierskich, zwanych schalenknaufschwer-ter, jak i słowackich typu liptowskiego z uwagi na kształt głowni.¹² W kręgu

Brązowe miecze mykeńskie (XV-XIV w. p.n.e.): od lewej - rapier rogaty; rapier krzyżowy