DSC03346 (3)

138 Hinduizm

formalnie krajem świeckim, w którym hindusi (czyli ci, którzy nie są muzułmanami, buddystami, chrześcijanami itd.) stanowią większość. Niemniej, jak widzieliśmy, idea świętego terytorium Indii, ich ludu, a co za tym idzie — narodu, zajmuje centralne miejsce w dyskusjach o hinduizmie. Ścierające się koncepcje dotyczące starożytnych Arjów i Dra widów, jedności i różnorodności wewnątrz hinduizmu, a także wieloreligijnej historii Indii są głosami w debacie, czy hinduizm powinien stać się narodową religią Indii, czy może Indie powinny nadal popierać pluralizm religijny.

I wreszcie, co z ideą hinduizmu jako religii ogólnoświatowej? Chociaż większość hindusów nadal mieszka w Indiach, społeczności hinduskie są rozsiane na prawie wszystkich kontynentach, co sprawia, że hinduizm jest religią światową. Dodatkowym potwierdzeniem może być stosunkowo nowa praktyka propagowania duchowości hinduskiej wśród niehindusów. Pytanie, czy ruchy neohinduskie* które się tym zajmują, zasługują na miano prawdziwie hinduskich, pozostaje nadal kwestią sporną, lecz działania te pomogły upowszechnić hinduskie idee. Nawet krowa znalazła miejsce w ogólnoświatowej duchowości hinduskiej. Pozostaje symbolem wyrzeczenia się przemocy jako element świadomości ekologicznej, a także symbolem szeroko; rozpowszechnionego wegetarianizmu i zaangażowania na rzecz wspólnoty wszystkich stworzeń.

Hinduizm przeciwstawia się próbom zdeGniowamm zaszufladkowania. Jest zarazem dynamicznym zjawiskiem współczesnego świata, wyrastającym z połączonych? wyobrażeń wielu jednostek i grup, hindusów i niehindusów, jak i sumą wielu składowych - tradycji, mitów, instytucji, rytuałów oraz idei - wielu hinduizmów. Posiada moc i różnorodność, przyciągającą w tym samym stopniu hindusów i niehindusów, oraz zdolność przeciwstawiania się wszystkimi przyjmowanym z góry założeniom o tym, czym jest religiaa

podatek

I Sześć systemów filozoficznych f (darśana)

I System wedanty jest jednym z sześciu ortodoksyjnych I (astika) światopoglądów czy też systemów lub doktryn powszechnie utożsamianych z myślą hinduską. Każdy z nich posiada swoją sutrę oraz komentarze, które ją wyjaśniają ¹ interpretują. Zachodnie rozróżnienie między filozofią a teologią ma niewielkie znaczenie dla zrozumienia darśan. Zawierają one teksty logiczne, analizę i egzegezę sutr, i na ogół dotyczą wyzwolenia lub zbawienia Jaźni.

1. Sankhja: dualistyczny i ateistyczny światopogląd, koncentrujący się na rozróżnieniu Jaźni lub ducha (puruszo)

i materii (prakrytS&M

²- Joga: opiera się na dualizmie sankhji, koncentruje się zaś na dyscyplinjM duchowej niezbędnej dla wyzwolenia Jaźni, Ą

13. Mimanscę, system interpretacji (egzegezy) tekstów wedyj-skich, koncentrujący się na dharznie — właściwym działaniu.

4.    Wedantp: również system egzegetyczny, dotyczący „końca Wedy”, czyli upaniszadowych tekstów poświęconych ostatecznej rzeczywistości (brahman).

5.    Njąją: system logiki wiodący ku wyzwoleniu.

6.    WajśesziM&t* system atomistycznej analizy kategorii rzeczywistoioi (dharmy) i tworzących ją elementów.