DSC03344 (3)

134 Hinduizm

tyczy też hinduskich nurtów konkurencyjnych wobec bra minizmu, które omówiliśmy w rozdziale 7. Mamy tu tez do czynienia z tradycjami wiejskimi, które wykraczają poza bra-minizm, wprowadzając praktyczne, magiczne i animistyczne elementy. Współcześnie, kiedy badacze mówią o hinduizmie, mają na myśli wszystkie owe ruchy, tradycje, wierzenia i praktyki. Wyjaśnia to atrakcyjność drugiego terminu wymienionego w tytule tego rozdziału — „hinduizmy”. Rzeczywiście, jak się zdaje, istnieje wiele hinduizmów, a nie jeden hinduizm. Jednakże wywołuje to kolejne pytania. Czy nie są one ze sobą powiązane? Jeśli tak, to co je spaja?

Kwestia związku między różnymi ruchami i tradycjami oraz wierzeniami i praktykami w Indiach jest trudna do ustalenia. Rozmaici komentatorzy, niehinduscy i hinduscy, wskazywali możliwe elementy wiążące, w szczególności system kastowy, autorytet Wed, koncepcję dharmy oraz tożsamość aryjską. Inni zdecydowanie odrzucili zasadność takich twierdzeń. Gdybyśmy spojrzeli teraz wstecz na tematy przewijające się w tej książce, zobaczylibyśmy* że wszystkie one — wespół z ludowymi tradycjami narracyjnymi Ramaja-ny, czcią dla Bhagawadgity, występowaniem bóstwa pod wieloma imionami i w wielu formach, rolą guru oraz świętym terytorium Indii — również wykazują pewne cechy konstytutywne. Pomiędzy niektórymi elementami można dostrzec podobieństwo „rodzinne”, lecz te podobieństwa-Jiię zawsze dotyczą wszystkich — tak jak w rodzinie zdarza się przecież, że nie wszyscy dziadkowie, rodzice, rodzeństwo, ciotki, wujowie i kuzyni mają ten sam „rodzinny nos”, chociaż są do siebie podobni pod wieloma innymi względami czasami fizycznie, czasami osobowością czy charakteretf^H Rozwijając dalej metaforę „rodzinną”, zauważmy, że podobnie jak między krewnymi, tak też pomiędzy różnym! hin-duizmami pojawiają się napięcia i niektóre odłamy są bardziej do siebie zbliżone niż inne, a niektóre stoją wobec siebie w zagorzałej opozycji. Mimo iż buddyzm i dżinizm tradycji® nie traktowano jako systemy heterodoksyjne, a pojawiające, I się później religie napływowe (islam i chrześcijaństwa^Jiin^B

Hinduska dharma, hinauizm_f hinauizmy jjd

■ uznawali za należące do odrębnej kategorii, nie oznacza ^ wszystkie ruchy, szkoły i tradycje w obrębie hinduizmu jednakowo akceptowane przez wszystkich. Istnieją nie-fificzone relacje dotyczące rywalizacji pomiędzy różnymi Ijjunami szkól wedanty czy też wyznawcami różnych bóstw li żuru. Widzieliśmy też, jak buntowniczy poeci bhakń oraz Lzedstawiciele grup mniejszościowych krytykowali konser-l^atywną, patriarchalną starszyznę bramińską i przedwsta-Lriali się jej społecznej i rytualnej dominacji.

I Metafora rodziny i podobieństwa rodzinnego nie jest tyl-I ko wygodnym' sposobem scalenia różnych hinduizmów czy I też powiązanych ze sobą elementów jednego hinduizmu. Pomaga nam również zrozumieć, jaką rolę odgrywa w nich I-lub w nim — władza. Łatwo pominąć ten czynnik, kiedy myślimy o religii, szczególnie dziś, gdy wśród elementów, które ją tworzą, tak często wymienia się jedynie duchowość.

I Zwracało na to uwagę wielu pisarzy hinduskich. Jako dhar-I ma, czyli sposób życia, hinduizm wiąże się z zagadnieniami ekonomicznyn^politycznymi i społecznymi, które na Za-chodzie uważa się za sprawy świeckie. W Indiach debaty na H temat tożsamości religijnej nie dotyczą jedynie religu, cho-[ ^aaż nie są też dyskusjami politycznymi lub społecznymi w religijnej otoczce. Tak jak członkowie rodziny chcą, aby liczono się z ich zdaniem, a nawet próbują dominować vv codziennych dyskusjach, tak też hindusi - zarówno indy-uidualnie, jak i grupowo - walczą wszelkimi dostępnymi środkami o uznanie ich wierzeń i przekonań, interesów kastowych-czy punktu widzenia danej sekty.

Dynamiczne symbole: krowa i hinduizm

_m    j„rariam ^do ostrego etapu mojej anali-

W ten spos __nv znaczenia dla współczesnych zy hinduizmu ~_fobm> | jaki posługują się oni tym termi-hindusow    asystentką w tym żądaniu, ponieważ

nem. ^Kro*“Z_olicsnM ĘP-rypomina losy samego hin-w sensie syn¹ duizmu.