DSC04321 (3)

DSC04321 (3)



LXXX CZ. II: ISTNA LIRYKA

prawdziwej krytyki literackiej, lecz cały ciąg nietrafnych działań (m. in. politycznych); literatura — Jako dziedzina życia szczególnie wrażliwa na „niedojrzałość” duchową społeczeństwa jest „nietrzeźwości” symptomem i ofiarą... Łatwo zauważyć, iż znaczna część wierszy ześrodkowanych wokół tematu „literatura” pokrywa się z tymi, które wiążemy z „krytyką”. I tak bywało za czasów Norwida, i tak bywa dziś: to samo pióro obsługuje często oba pola:

Noszą pióra na głowach dzicy

Takie też jest i twoje pióro.

Skoro, nie wićsz nawet różnicy Między krytyką a cenzurą.

[...]

Autorów sądzą ich dzieła,

Nie—autorzy autorów!

fefi;' (XL. Cenzor-krytyk)

p tu — analogicznie do „literatury” obcujemy z programem „negatywnym”, trudno wszak uznać za pozytywną formułę krytyki w przytoczonych wyżej wersetach. I tu mamy do czynienia z jEzechielową taktyką „oznajmiania Jeruzalemowi obrzydliwości jego”.

Trzeci adres VM jest najbardziej niezwykły; sygnalizuje go przede wszystkim dedykacja dzieła:

Tym, z którymi błogo, poufnie i często rozmawiałem,. poświęcam i posełam. C. N.

Kto kryje się za tą — również prowokacyjną (o czym za chwilę) — formułą? Większość tekstów VM ma charakter agresywny coś lub kogpś atakuje albo przynajmniej poddaje preparacji ironicznej; natężenie agresywności tych wierszy jest tak, wielkie, jak różnorodne są odcienie ich ironii: od „zobiektywizowanego”. nieomal łagr>drra|jn warteftrtia sięHw-wier_s7.n XXX. Fatum, gdzie dochodzi do racjonalizacji- i przezwyciężenia „wroga”

(co w tych wierszach wcale nie jest częste), czy nawet „dobro-* tli we go" naprowadzania na istotę rzeczy, jak w wierszu XXXII. Wierny^portręt, aż do potężnego: „karły'* (w wierszu LXXX. Wielkie słowa), czy nie mniej mocnego, choć zabarwionego inaczej: „cacka — cacka!!” (.XCll. Cacka) \ wyniosłego „Ostatniego słowa”:

... sercem tym — szkołą tą — gardzę!

(Epilog) ■ | . H

Zaiste niewiele w VM znalazł rzeczy, z którymi się mógł utoż^ samić ten — kto zaszyfrowany został w dedykacji!

■ Wśród potencjalnych adresatów znajdują się przede wszystkim przyjaciele poety, ci, z którymi mógł właśnie „błogo, poufnie i często” rozmawiać.1 „Często” rozmawiał z bardzo wielu ludźmi, bo przecież był wielbicielem, filozofem, mistrzem rozmowy, Do. czasu całkowitego ogłuchnięcia były to zapewne burzliwe dialogi, potem bardzo długie monologi, wreszcie.,, jedno zdanie: „Proszę zostawić mnie w spokoju” (PWsz XI 477). „Poufnię” rozmawiał — lub korespondował. — z kilkunastu osobami, m. in. z Marią Trębicką, Konstancją Górską, Józefem B. Zaleskim, Karolem Ruprechtem, Julianem Fontaną, Władysławem Bentkowskim, Bronisławem Zaleskim. Ale „błogo” (tzn. mile, słodko, szczęśliwie)?... Może z Włodzimierzem Łubieńskim (który zmarł w 1849), któremu zadedykował Promethidiona:

Tobie — Umarły, te poświęcam pieśni,

Bo cień gdy schyla się nad pargaminem,

To prawdę czyta, o podstępach nie śni...

(PWsz II 425) ■

Może z Walentym Pomianem Zakrzewskim (zm. w 1862), do którego skierowany jest list poetycki zamykający VM. Może .też — w pierwszej fazie znajomości — z .Zygmuntem Krasińskim? "Na liście tych domniemanych adresatów należałoby • umieścić 6 — BN 1/271 C-Norwid: Vade-mecum


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
DSC04316 (3) LXX CZ. II: ISTNA LIRYKA U Ezechiela: Bo rękę swoję wyciągnę przeciwko nim, i uczynię t
DSC04324 (2) LXXXVI CZ. II: ISTNA LIRYKA Norwidowską autocharakterystyką VM może być wyrażenie poety
DSC04318 (3) LXXIV CZ. ET: ISTNA LIRYKA Jestże więc Vade-mecum ii tylko „pamiętnikiem artysty”, /.os
DSC04319 (2) LXXVI CZ. IŁ ISTNA LIRYKA • Łacińskiemu: Venite post me odpowiada polskie: „Pójdźcie za
DSC04325 (2) xcn CZ. II:‘ISTNA LIRYKA Narzucająca się tu logika znaczeń, która subtelną nicią zespal
DSCN8198 (3) LXVI CZ II. ISTNA LIRYKA Sumienie jest fundamentem wszelkiego dawania świadectwa — jest
DSCN8199 (3) LXVIH CY II. ISTNA LIRYKA Prorok Ezechiel — potencjalny patron VM — żył wraz z Izraelem
0019 jpeg 28 ii/cdmiotów nie odrębnie, jak dotychczas, lecz kompleksowo, czyniąc n/edmiotem działaln
DSC04317 (3) LXXII CZ. n: ISTNA LIRYKA Co prawdą jest — jest nią w obrocie planet na niebiesiech, i
DSC04322 (2) LXXXłI CZ. U: ISTNA LIRYKA bohatera i „ty liryczne’* wiersza LXXXVl Pamięci Alberta Sze
DSC04323 (3) LXXXIV CZ. H: ISTNA LIRYKA miany może być w duchu łacińskiego: Finis cęronaLępus; ale n
DSCN8205 (2) LXXX CZ. U: ISTNA LIRYKA ...sercem tym — szkołą tą — gardzę! (Epilog) Zaiste niewiele w
DSC04315 (2) Część druga:ISTNA LIRYKA Ani Polacy, ani język polski nie mają pojęcia o istnej liryce
DSCN8201 (2) L.XXII CZ. U ISTNA LIRYKA wniosek, że zależało mu na czytelnikach, których... wówczas n
DSCN8203 (2) ŁXXVI CL U: ISTNA LIRYKA politycznej, LXXXJ. Kolebka-pieśni, XCU. Cacka, XCIV. Historyk
DSCN8210 (2) xc CZ n ISTNA LIRYKA handlować... Poeta żył przecież w wieku „kupieckim i przemysłowym”

więcej podobnych podstron