DSC09862a

DSC09862a



42 W, SUseowsk*Kilko uioag do portretu polskiego spiskowca

skiego spiskowca —- byłby to temat na całą monografię,

* nie na zwięzłe wystąpienie — pragnę zatrzymać się na friBru najistotniejszych, jak się zdaje, momentach każdego z etapów.

Spiskowa edukacja rozpoczynała się z reguły od rozmów na „niedozwolone tematy”, a następnie ^zakazanych łektur’j które były podstawowym czynnikiem integrującym. Nieodłączną część procesu edukacji narodowej sta* nowiły owe książki zbójeckie” potajemnie przemycane, przechowywane, przekazywane. Wypożyczanie ich sobie nawzajem. i^pólne_ lektury, rozmnażanie nielegalnych druków (najczęściej poprzez przepisywanie), następnie za-^SoK4£.Jskladkowyęh. biblioteczek sprzyjało powstawaniu wspólnoty duchowej tak charakterystycznej dla tajnych kółek. Wspólnota niedozwolonych poczynań — a w warunkach Królestwa Polskiego było nią już każde kółko samokształceniowe — stanowiła pierwsze stadium spisku. Kółka takie rodziły się samorzutnie, najczęściej wokół któregoś z bardziej oczytanych kolegów, mającego dostęp do zakazanej wiedzy. Ęodźcem do powstania spisku mógł być zarówzio ^ęynnijk „zewnętrzny, np.'~prźyjazd_. emisariusza, jak to miało miejsce z inspirowanymi z Galicji ogniwami Stowarzyszenia Ludu Polskiego: spiskiem „świętokrzyż-ców” (Gustaw Ehrenberg, Aleksander Wężyk), konar-®ayavą i spiskiem kieleckim (przybycie do Kielc Karola Bogdaszewskiego), jak i zetknięcie się z indywidualnością we własnym -gremia; takim był np. Michał Olszewski wśrocT warszawskich „szewców” na początku tegoż dziesięciolecia czy przybyły do Łomży Rafał Błoński (1#3§), Karol Levittoux, który przenosząc się z Lukowa do

.#» ik » i(i»    Wykonano en egzekucji, e aeco S3 w Warna wie,

MMUe <ł>W urzędowe zawierają ogromne Inki. Liczbą zesłanych na Sybc-tią eeenia dą M W ąz,    «, 7M). oczywiście nie motna stawiaj łMkii

sdmmmSeA pezetędzy uczestnikami konspiracji * uczestnikami powstania, Jed-emtstm -w wnakaA Krćtwtni Polskiego granica ta była cały czat płynna, podinem powstańcom uda udało sie 9 jak anknsaUi wywalczyć ładnego Wiewa. H| fcefrryaa mogłoby dojść de ujawnienia sią 1 ogłoszenia Rządu Wiedzo porodowe de kodoa zmuszone byty działać w fcon-9HH • siłom ataoowity bezpośrednią kontynuacją robót apiakowych

Warszawy natychmiast skupił wokół siebie nową grupą młodzieży, itd. Regułą jest wszakże, iż przyjezdni zastawali na miejscu grono zaprzyjaźnionych młodych ludzi po* datnych na agitację patriotyczną i społeczną. Tak było i w Warszawie, i w Kielcach, i w Wilnie, i na Ukrainie. Inicjacja spiskowa powstawała na skrzyżowaniu procesów wewnętrznych i czynników zewnętrznych przyśpieszających jej uzewnętrznienie się. Spiski odradzały się niezależnie od czynników zewnętrznych, czego dowodem następne dziesięciolecie, kiedy to nawet bez takiego emisariusza-detonatora też będzie o nich głośno.

Po okresie inicjacji następuje — równie krótki, bo paromiesięczny, rzadko kilkuletni — okres konspiracyjnego działania, w którym zakażdym razem powtarza się moment spiskowej euforii, wiary w bliskie urzeczywistnienie ma-rzeń-^o zjyycięstwie, przekonania^ te za chwilę nastąpfjręąd i kraj poderwiesię do boju, tynurazem zwycięskiego. Wiara ta kazała załiwszczykom wyruszać do Polsfciw roku 1833, podzielali ją członkowie Stowarzyszenia Ludu Polskiego; jej zapał udzielił się spiskowcom, którzy słuchali wiosną 1843 roku Edwarda Dembowskiego, opowiadającego im o spisku rzemieślników szykujących wystąpienie zbrojne, o przygotowaniach w Poznańskiem itd., itd. Pchała ona do czynu ich następców w roku 1846, 1848 i 1849; rozpalała wyobraźnię zaprzysiężonych w przededniu powstania styczniowego.

Literatura przekazała i utrwaliła w świadomości spo^ łecssef stereolyp spiskowca-straceńca, ofiarnika-szaleńca, pódejmująćego^^igtę^gS^P^grańej^Sprawy. .§pisfeowiec — to cierpiętnik, który świadomie składa ziehig^w"ofierżerto rzecznik idei, mających dzięki niemu szansę przetrwania w pamięci pokoleń, co ją' namowo podejmą,’ hy"w Sptzy^-jących okolicznościach urzeczywistnię. ~

' ~T^cż'aśem~ dbktlMeń^'iródłowe dotyczące poszczególnych spisków, nawet tych najbardziej naiwnych, od zara-

doby    tyle te na .inną jut skalę l n« s    basie

społecznej.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
DSC09867 St w. Sliwoteska — KUka uioag do portretu polskiego spiskowca m» jak iech poprzednicy, w ce
DSC09851 (2) fis W SUioowska — Kilka uwag do portretu polskiego spiskoiotit wyodrębnia hasła „spisek
DSC09855 (2) 26 W. Sliwowska — Kilka uwag do portretu polskiego spiskowca się pojawiali — okazywano
DSC09861 90    W-. Stńtowska —- Kilka titcag do portretu polskiego spiskoigg. Trzykro
DSC09862 49 W. Slitcowska — Kilka uwag do portretu polskiego spiskową sąsiedzkie. W dobie międzypows
DSC09863 44 w. Śliuwwska — KUka uwag do portretu polskiego spiskowca nut skazanych na fiasko, przecz
DSC09866 W $Uu*>wsko. — Kilka uwag do portretu polskiego spiskowca rodowością." ” W cełi X P
DSC09853 (2) 22 W, Shw-ouska — Ktika uwag do portretu polskiego spiskowca nak. by wpłynęło to w spos
DSC09854 (2) "4 IV. Słiwowska — Kilka uwag do portretu polskiego spiekotom lek, ani wszystkich
DSC09856 (2) W. SfśawWSfes — Kiika uwag do portretu polskiego spiskouica k»g
DSC09857 (2) m W SKuancsfea — Kuka uwag do portretu polskiego spiskowa i organizacji na ziemiach
DSC09859 (2) 94    W. ŚS*toowska — KUka uwag do portretu polskiego spiskowca Jcraczał
DSC09868 *4 W śtiwowska_Kilka utoag do portretu polskiego spiskowca sc- 48 Taka okazuje się galicyjs
DSC09858 3® W, &h«>ttsk« — Kilka uwag do portretu polskiego spukoii* 1 źródłowym, pozwolą uśc
DSC09852 (2) M ty. fHiwowska — Kilka titoag do portretu polakiepo tpiskotooa wałse przez tajne polic
DSCN8197 (3) LXIV GZ. I: SZKIC DO PORTRETU polskiego w Montmorency, gdzie spoczywają prawdopodobnie
42 43 (2) 42 dawały regionom prawa do mniej więcej jednej czwartej całkowitego budżetu kraju, z czeg
42 (362) Jeśli przyjdzie do was śmiejące się dziecko o złotych włosach, nie odpowiadające na pytania

więcej podobnych podstron