DSCF0020

Niezwyciężony

- bez długich negocjacji i bez jednego strzału. Gdyby Duńczycy bronili twierdzy pazurami i zębami, to prawdopodobnie powtórzyłaby się sytuacja z jesiennych walk na Jutlandii. Jak już wspominałem, Frederiksodde stanowiło coś w rodzaju klucza zamykającego dostęp do Małego Bełtu; twierdza była zagrożeniem, którego nie dało się zignorować - trzeba je było zlikwidować, aby móc iść dalej. W ten sam sposób dalszą drogę do Wielkiego Bełtu mogła Szwedom zagrodzić twierdza Nyborg.

Karol Gustaw natychmiast zrozumiał, że trafia mu się kolejna okazja, podjął więc szybkie działania. Wydał rozkaz, aby sprawdzić stan pokrywy lodowej na Wielkim Bełcie⁷⁵. Czy wytrzyma?

Zainteresowano się od samego początku dwoma miejscami. Jednym z nich był krótki odcinek ciągnący się między Nyborgiem (na Fionii) a Korsor (na Zelandii). Była to najkrótsza droga, którą można było dostać się na Zelandię. Druga trasa prowadziła szerokim łukiem ze Svendborga przez wyspy Langeland i Lolland, a wkroczenie na Zelandię odbyłoby się od strony południowo - zachodniej. Dwaj oficerowie - adiutant von Ahrensdorf oraz podpułkownik Liibecker - wysłani zostali w celu zbadania możliwości dokonania przemarszu z Nyborga. Zadanie zbadania południowego wariantu powierzono Erikowi Dahlberghowi. Jeszcze tej samej nocy wezwano go na plebanie we wsi Kong, gdzie król po zakończonej kolacji przekazał mu ustne instrukcje.

W tym samym czasie, kiedy oddziały szwedzkie gromadziły się na wybrzeżu, a ciężka artyleria i piechota przeprawiały się z Jutlandii na Fionię, Karol Gustaw z niecierpliwością oczekiwał na raporty. Swoją kwaterę urządził w jednym z klasztorów położonych niedaleko Odense. Pierwsze doniesienia, według których cały odcinek aż po wyspę Lolland pokrywał lód, sprzeczne były z listem, który dotarł do króla 11 lutego. Donoszono w nim, że cieśnina, pełna silnych prądów, nadal pozbawiona była pokrywy lodowej. Dlatego też wszystkie nadzieje i całą uwagę skierowano teraz na Nyborg, gdzie dwaj wysłani wcześniej oficerowie, znajdujący się pod ochroną coraz bardziej zdenerwowanego Wrangla, wypeł-

⁷⁵ Duży Bełt to cieśnina oddzielająca Fionię od Zelandii, na której leży Kopenhaga (przyp. tłum.).

niali swoją misję. Dnia 13 lutego poinformowali króla, że silny lód pokrywał cieśninę na odcinku od Nyborga aż po wyspę Sprogo w Wielkim Bełcie. Następnego dnia obaj oficerowie donieśli królowi, że lód ciągnie się aż na odległość pół mili od zachodniego brzegu Zelandii, a w kolejnym liście potwierdzili, że jednemu z nich udało się dotrzeć aż do stałego lądu. Lód był co prawda niepewny i słaby, ale jeśli niska temperatura utrzymałaby się jeszcze przez kilka dni, to przemarsz całej armii wydawał się całkiem możliwy.

Tymczasem Dahlbergh nie dawał znaku życia.

Oczekiwano na niego dwa dni po opuszczeniu przez niego Kong, ale czas mijał, a Erik ani nie wracał, ani nie dawał żadnego innego znaku życia. Król żądał szybkiej informacji: jeden z listów napisanych do oficera sprawującego komendę pod Svendborgiem zdradza zniecierpliwienie monarchy tą sytuacją: „Muszę za wszelką cenę wiedzieć, jak to naprawdę jest z lodem między Langeland a Lolland, bo trzeba podjąć jakieś działania; dajcie mi znać w dzień albo w nocy”. Minął jednak trzeci dzień, a Erik nadal milczał. „Ani chwili więcej do stracenia”, napisał król kilka dni później. Następnego dnia król ledwo nad sobą panował, aż w końcu wybuchnął. Na zewnątrz padał coraz gęściejszy śnieg, który zamienił się w zadymkę śnieżną. I tego właśnie dnia, wieczorem, zjawił się Erik. Zmarzniętego, oklejonego śniegiem, wprowadzono go do środka, z zimnego dworu przeszywanego ostrymi porywami wiatru, do ciepłego pokoju, w którym pachniało jedzeniem. W środku siedział Karol Gustaw i jadł kolację.

Spóźnienie Dahlbergha miało kilka przyczyn. Na początku okazało się, że na Langeland stacjonują trzy duńskie regimenty kawalerii, przez co ani on, ani jego eskorta nie mogli dostać się na wyspę, aż do odjazdu Duńczyków. Potem, jak Erik pisze w swym dzienniku

Wraz z grupą 40 jazdy przeszedłem 4 mile Dużym Bełtem aż na Lolland, do posiadłości zwanej Grimsted, na co straż nieprzyjaciela pilnująca brzegu wycofała się do miasta Naskskov; złapałem jednego z jazdy i 2 chłopów, (5 mil). Wtedy wraz z całym oddziałem ruszyłem kłusem z powrotem i w każdym miejscu

175