DSCF0477

26    EMPATIA    8

1980; Mehrabian i Epstein, 1972). Wszystkie wyniki tych pomiarów dają się    n

zaklasyfikować jako zmienne dotyczące jednostki, ponieważ reprezentują    d

trwałe (słable) cechy charakterystyczne danego człowieka, które mają wpływ    p

na prawdopodobieństwo jego zaangażowania się w proces związany z empatią    s

lub doświadczania rezultatu takiego procesu podczas dowolnego epizodu em-    t

patycznego.    t

i

Sytuacja    r

Wszystkie rodzaje reakcji na innego człowieka, zarówno poznawcze jak, i afektywne, wyłaniają się ze specyficznego kontekstu sytuacyjnego. Cokolwiek wzięlibyśmy pod uwagę: spotkanie twarzą w twarz z członkiem rodziny, przyglądanie się niepełnosprawnemu dziecku podczas telewizyjnego progra-    ^

mu charytatywnego, czytanie artykułu dotyczącego ofiar wypadku - wszyst-    _s

kie reakcje dotyczące innych ludzi mają swoje korzenie w specyficznych sy-    J

tuacjach, które zmieniają się w obrębie pewnych parametrów. Jeden z takich    ₍

parametrów to „intensywność” (strenght) sytuacji. Zwłaszcza jeżeli chodzi    \

o reakcje emocjonalne, sytuacje w sposób znaczący różnią się pomiędzy sobą    (

pod względem możliwości wywoływania reakcji ze strony obserwatora. Wyra- - i źne okazywanie emocji negatywnych, zwłaszcza ze strony osób słabych lub    <

bezradnych, jest sytuacją szczególnie produktywną jeżeli chodzi o intensyw-    _s

ność reakcji obserwatora. W wypadku sytuacji niezwykle intensywnych po-    <

zostałe parametry, zarówno sytuacyjne, jak i dyspozycyjne, a także cechy charakterystyczne samego obserwatora, tracą na    znaczeniu. W sytuacjach    t

o mniejszym ładunku emocjonalnym inne czynniki, w tym cechy charaktery-    _c

styczne obserwatora, mogą grać większą rolę.    i

Drugą charakterystyczną cechą sytuacji jest stopień podobieństwa po-    j

między obserwatorem i obserwowanym. (Podobieństwo jest faktycznie funk-    (

cją wspólną dotyczącą zarówno obserwatora, jak i obserwowanego, ale dla    s

uproszczenia sprawy przedstawiam ją właśnie tutaj.) Ogólnie zakłada się, że    g

większe podobieństwo pomiędzy obserwatorem i obserwowanym zwiększa    r

prawdopodobieństwo i/lub intensywność, zarówno afektywnej, jak i nieafek-    n

tywnej reakcji empatycznej obserwatora. Wyniki badań dotyczących tego za-    ji

gadnienia zostały przedstawione w rozdziale piątym i szóstym.    Js

w

Procesy

Na drugie zjawisko przedstawione w schemacie badawczym składają się określone procesy, które powodują powstawanie empatycznych skutków u obser-    pi

watora. Opierając się na pracach Hoffmana (1984) oraz Nancy Eisenberg (Eisenberg, Shea, Carlo, i Knight, 1991), chciałbym udowodnić, że można wyróżnić trzy obszerne klasy procesów związanych z empatią różniące się    pi