DSCF0471

20    EMPATIA

,,_:v    ....,    -muirmmii    mm ■ -    mmi    H

cały szereg ważnych koncepcji związanych z empatią. W największym skrócie: dzieci w procesie rozwoju przechodzą od stadium, w którym nie mają żadnego    _w

poczucia różnicy „ja” — „nie ja” i reagują na cudze zmartwienia, odczuwając je osobiście jako własne, do stadium bardziej zaawansowanego; w nim wzrasta-    ₀

jący poznawczy sens „ja” umożliwia dziecku odczuwanie zarówno zmartwię-    ₀

nia związanego z własną osobą, jak i bardziej zaawansowanej formy cierpienia odczuwanego ku innym ludziom. W miarę jak rozwija się umiejętność przyjmowania ról, owo cierpienie coraz bardziej nabiera formy szczerego współczucia. Tak więc ogólne założenia teoretyczne Hoffmana obejmują po-    ^

znawcze przyjmowanie ról, osobiste odczuwanie przykrości kreowanej cierpie-    _x

niem innych oraz doznanie współczucia/troski ze względu na innych, przy    \

czym każdy z wymienionych przypadków może być zakwalifikowany jako em-    ,

patia w jednym lub kilku teoretycznych porządkach.    ,

]

Problemy związane ze współczesnymi poglądami    ^

<

Natura empatii była zawsze i jest nadal przyczyną istnienia pewnego rodzą-    \

ju niezgody wśród tych, którzy ciężko pracują na tym polu. Wciąż powraca je-    ₍

den problem, który, jak się wydaje, nie ma rozwiązania: termin „empatia” jest    ]

zwyczajowo używany w odniesieniu do dwu wyraźnie różniących się zjawisk:    _{

związanego z procesem poznania przyjmowania ról oraz afektywnego reago-    \

wania na sytuację innych. Pomimo że wszyscy zgadzają się z tym, iż te dwie koncepcje muszą zostać rozdzielone, przykleja się łatkę „empatia” obydwu    i

koncepcjom i jest to fakt, który powoduje niemało zamieszania semantyczne-    ]

go w prowadzonych badaniach. Dwa powiązane ze sobą czynniki, które wyda-    ^

ją się najbardziej odpowiedzialne za utrzymywanie się takiego stanu rzeczy,    *

to, po pierwsze, problem semantyczny wynikający z faktu, że kluczowe termi-    ]

ny przez długi czas wiązane były z dodatkowymi znaczeniami i, po drugie,    c

fakt, że przez długi czas mieszano pojęcie empatii jako procesu i empatii jako    <

rezultatu.    i

Zacznijmy od przeanalizowania problemu semantycznego. Dwa kluczowe    s

terminy: „współodczuwanie” i „empatia” już na początku ich stosowania    '

zostały przeciążone dodatkowymi znaczeniami.    Weźmy pod uwagę    rozważa-    t

nia Smitha (1759/1976) dotyczące    znaczenia    terminu    „współodczuwanie”    $

(sympathy⁴):    *

1

fj§!§|-    ^;

Sympathy — w języku angielskim termin oznaczający w mowie potocznej najczęśćiej    »*)

współczucie. Szerzej rozumiany jest jako wzajemne zrozumienie, podzielanie wspólnych uczuć. (Przyp. red.)