DSCF0469 (4)

18

EMPATIA

empatii w zwiększaniu trafności spostrzegania innych, co określa się czasami mianem „społecznej ostrości widzenia” (social acuity¹). Większość badań prowadzonych w tym okresie była oparta na założeniu, że empatia polega na możliwości trafnego wyobrażania sobie cudzych punktów widzenia (np. Chapin, 1942; Kerr i Speroff, 1954). Faktycznie, w części przeprowadzanych badań w zasadzie zrównano empatię z trafnością spostrzeżeń dotyczących obserwowanych ludzi (np. Dymond, 1948; 1949; 1950) Jak postaram się wykazać w następnych rozdziałach, badania nad trafnością spostrzegania interpersonalnego uległy dość gwałtownemu zahamowaniu w latach pięćdziesiątych, kiedy okazało się, że twórcy najbardziej popularnej techniki szacowania trafności stanęli w obliczu rozwiązania poważnych problemów metodologicznych. Sytuacja ta częściowo wynikała z faktu, że pojawiające się nowsze badania teoretyczne nad empatią zaczęły na nowo podkreślać drugą, emocjonalną stronę empatii.

Współczesne poglądy dotyczące empatii

Spośród współczesnych teoretyków empatii Ezra Stotland wraz ze współpracownikami (Stotland, 1969; Stotland, Sherman i Shaver, 1971) byli prawdopodobnie pierwszymi, którzy na nowo zaczęli rozpatrywać empatię wyłącznie w kategoriach afektywnych. Stotland (1969, s. 272) zdefiniował empatię jako „reagowanie emocjonalne obserwatora spowodowane odczuciem, że ktoś inny doświadcza lub jest na drodze do doświadczenia jakiegoś rodzaju emocji”. Tak więc Stotland dokładnie rozdzielił pojęcia empatii afektywnej i procesu poznawczego związanego z trafnością spostrzegania, mimo że poddał dyskusji możliwość istnienia ewentualnych powiązań pomiędzy tymi dwiema odrębnymi konstrukcjami teoretycznymi. Poglądy Stotlanda dotyczące empatii przypominają w dużym stopniu, omówione wcześniej, historyczne ujęcia zjawiska współodczuwania. Przedstawiona przez niego definicja koncentruje się wyłącznie na afektywnych reakcjach doświadczanych przez jedną osobę w odpowiedzi na doznania innej. Należy jednak podkreślić, że podczas gdy wcześniej badacze wyraźnie zakładali lub sugerowali, że emocje obserwatora będą podobnej natury co emocje obserwowanego, definicja Stotlanda w żaden sposób takiego podobieństwa nie zakłada. Przykładowo: satysfakcja spowodowana cudzym cierpieniem zostanie również zakwalifikowana jako zjawisko empatii. Stotland i inni uczeni (1971) określają takie przypadki mianem empatii kontrastowej.

1

Acuity - zdolność każdego zmysłu do wykrywania szczegółów, np. różnicy pomiędzy dwoma dźwiękami, czystości dźwięku, czystości barwy itd. (Przyp. red.)