DSC56 (2)

qr- /■^!>!

'

m

Dramat religijny i świecki w wiekach średnich

|..:,r\vszy, drugi, trzeci diabeł, lub pierwszy, drugi trzeci żołnierz) otay-Uuj4 inaiona i do pewnego stopnia indywidualne role. Spotykany się z km zjawiskiem we wszystkich krajach. Mak, wesoły poprzednik Autołi-[,:>a» zjawia się w Anglii, Włochy wprowadzają swoich, i&irh jak Nen-Bobi, Kandello. Filino Schirnio i Thesino, Francja swego *!'■*— k imberta i Pelliona. Przypatrując się temu mamy prawo przypuszczać,

I zeświecczenie pewnych scen w tych zasadniczo religijnych sztukach vio w znacznej mierze wynikiem działalności owych zapoznanych podków mimów, którzy po upadku Rzymu wkroczyli w wieki średnie. Niełatwo jest ustalić właściwą wartość artystyczną cyklów misteryj-l ch. Czytelnik współczesny, poza specjalistami w tej dziedzinie liłeratu-_|. ogranicza się do lektury paru wybranych sztuk w antologiach, a prze-[aeż nie wolno nam zapominać, że publiczność ówczesną interesował cały [cykl, a nie oddzielne jego części. Cykl taki nie posiadał przy tym jedności Iformalnej. Poszczególne dramaty można było dodawać względnie odejmo-Iwać od zbioru. Jeśli mamy tu do czynienia z jednością, to jest to jedność, Ł jaką spotykamy się w gotyckich katedrach, gdzie elementy normandzkie [sąsiadują z dziełami późniejszych budowniczych, gdzie symetria nie jest Bs cale konieczna, a wystrój jednej nawy może nie mieć mc wspólnego Iz wystrojem drugiej, gdzie nawet poszczególne kolumny w jednej nawie Imogą posiadać najróżniejsze kształty. Mamy tu raczej jedność wrażenia [[aniżeli formalnie związanych części.

B W różnych krajach Europy rozmaite elementy podkreślano w tych [przedstawieniach, chociaż główne rysy były wszędzie te same. Niemcy lubowali się w grotesce, koszmarnych scenach z diabłami, skłonni byli do Łntysemityzmu, bawiła ich swojego rodzaju prymitywna satyra realisty-Iczna, w której współczesne osobistości ocierały się o postacie biblijne. Do-jskonałym przykładem tego rodzaju sztuki jest piętnastowieczna pasja [wielkanocna Redentiner Osterspiel, dzieło, które mimo niezwykłej roz-pnaitości swych składników, jest doskonałym przykładem wspomnianej wyżej jedności gotyckiej, jako charakterystycznej cechy niemieckiego fimysłu w wiekach średnich. Sztuka dzieli się na dwie części W pierwszej widzimy, jak Żydzi proszą Piłata o dopilnowanie, by nikt nie zabrał grobu dała Chrystusa* To im się nie udaje i Jezus powstaje z grobu, by pękać piekło. Diabli są zrozpaczeni, a żołnierze wyznaczeni przez Piłata io pilnowania przerażeni. W drugiej części dramatu widzimy rozpaczającego Lucypera. Należy z powrotem zaludnić piekło, szatan zostaje więc vysiany, by zebrać możliwie jak najwięcej dusz. Otrzymuje rozkaz „sprowadzenia bogatych i biednych”:

I nikt niech c£ nie ujdzie:

Lichwiarz, rozbójnik,

Fałszerz monet i ten, co mleko kradnie;