DSC69 (3)

133

Dramat religijny i świecki w wiekach średnich

lub typowymi imionami. Weźmiemy dla przykładu Nouvelle mora-d'une pauvre filie tHllageoise, laąuelle dyma mieux avoir la teste cou~ żc par son pere ąue ćL’estre tńolće par son seigneur, faicte a la louenge honneur des chastes et honnestes filles (Moralitet nowy o biednej dzie-_:.\yy wiejskiej, która wolała, by jej ojciec uciął głowę, aniżeli zostać , . [edzioną przez swego pana, ułożony na cześć wszystkich dziewcząt czyich i uczciwych). Poznajemy najpierw wnętrze ubogiego domu, w któ-mieszka Ojciec wdowiec i jego ukochana córka, Eglantine, bez której >ycie jego byłoby bardzo smutne. Przybywa do tego skromnego domostwa pan, który o urodzie córki dowiedział się od swego służącego. Pan domaga Lję córki, jednak zarówno ona, jak i jej ojciec śmiało stawiają czoło jego Logróżkom. Chcąc uratować się przed Panem, a równocześnie uniknąć siecznego potępienia za samobójstwo, błaga Ojca, by ją zabił własnoręczne, i sama podaje mu miecz. Pan jednak usłyszał jej żałosną prośbę i zja-L-ia się na czas, by zapobiec temu wołając:

O, czcigodna istoto,

Wyrzekam się szaleństwa Wybacz, miła dziewico!

Brak więc nawrócony pragnie naprawić swe błędy, mianuje Ojca rządcą [kraju i przyozdabia Eglantinę „koroną czystości dziewiczej”. Wszystko kończy się szczęśliwie, a służący przedstawia morał sztuki w słowach, które pochwaliłby sentymentalny Richardson:

Dobrze się dzieje tej, co sprzyja dobru,

Więc, o dziewczęta, dobrze uważajcie! *

Zanim rozstaniemy się z tymi pouczającymi dramatami, należy zwrócić uwagę na jeden aspekt ich wystawienia. Chociaż niektóre, jak na przykład angielski Castle of Perseverance (Twierdza wytrwałości), wymagały Iinscenizacji symultanicznej, podobnej do używanej w misteriach, to jednak większość zarówno francuskich, jak i angielskich sztuk ograniczała swe potrzeby do jednego podwyższenia. Oznacza to wyzwolenie się sztuki dramatycznej od skomplikowanych i uciążliwych „mansjonów” i pageants przedstawień amatorskich i dostosowanie jej do małych zawodowych kompanii, które powstały pod koniec piętnastego wieku. Tak więc moralitet stanowił rzeczywiście ogniwo pośrednie pomiędzy teatrem średniowiecznym i współczesnym. Szekspir z pewnością widział przedstawienia moralitetów w swej młodości. Oczywiście pomiędzy scenami, jakich one wymagały, a tymi, na których występował on jako aktor w Londynie, istniała olbrzymia przepaść, niemniej bez względu na to, do jakiej kompanii nale-

Le

* Fragmenty Noiizielle moralłtś w iks.

<i’une pauvre filie irtllageoise w przekładzie Włodzimierza