DSC64 (3)

148

Dramat religijny i świecki w wiekach średnich

stając z okazji prawi mu morały. Sztuka kończy się odśpiewaniem Te Deurru    '    -    '

Zbliżamy się do wielkiej skarbnicy francuskich mirakli — cudów dokonanych przez Najświętszą Pannę, którym zawdzięczamy długą serię rozmaitych dramatów pod tytułem Les miracles de Nostre-Dame (Cuda Najświętszej Panny). Już w Theophile ustalona została forma tych sztuk. Każda z nich jest teraz oddzielną całością, nawet gdy powstają cykle, poszczególne części pozostają samodzielnymi, tworami. Cykl nie jest długą opowieścią, ciągnącą się od stworzenia świata do Zmartwychwstania, lecz, jedynie zbiorem poszczególnych dramatów. Dramaty te składają się. z- dwóch części W pierwszej opisane są grzechy protagonisty, w drugie|‘, cuda, skrucha, odnalezienie właściwej drogi. Ponieważ cuda muszą,z kod nieczności nastąpić na końcu akcji, można przypuścić, że większa część opowieści dotyczy wątku świeckiego, najczęściej komicznego. , . ^rfm • Zadziwiająca jest rozmaitość tego rodzaju tematyki Ogólnie można. po-dzielić Les miracles de Nostre-Dame na trzy grupy:

a.    Te, w których cud jest punktem szczytowym akcji; w których .dramaturg starał się budować sztukę ku końcowemu cudowi.

b.    Te, w których cud, chociaż niezbędny do rozwiązania wątku, przęsło-, nięty jest przez materiał świecki.

e. Wreszcie te, w których cud jest jedynie dodatkiem do zupełnie świeckiego tematu.

Kilka przykładów zilustruje poszczególne typy.

W Jehan le Paulu pustelnika kusi diabeł, który przybrał postać jego służącego. Ulegając podszeptom szatana eremita gwałci i zabija królewnę, która zabłądziwszy podczas polowania trafiła do jego pustelni. .Zwłoki królewny zrzuca do przepaści. Żałując za grzechy pokutuje chodząc na czworakach jak zwierzę i żywiąc się wyłącznie korzonkami. Po siedmiu latach król przybywa na to miejsce, gdzie zginęła jego córka. Głos z nieba zawiadamia Jehana, że wina została mu wybaczona. Wstaje, wyznaje swą zbrodnię i modli się o wskrzeszenie księżniczki. Modlitwa zostaje wysłuchana, po czym całe towarzystwo dziękuje Najświętszej Pannie za jej wstawiennictwo. Mimo że akcja zawiera element romantyczny, jej budowa została uwarunkowana cudem. Koniec został przewidziany na początku.

Nieco odmiennym utworem jest Miracle de Nostre-Dame, comment elle guarda une femme d’estre arse (Cud Najświętszej Panny, jak uratowała) kobietę przed spaleniem). Pierwsza część opowieści jest rodzimym melo- i dramatem. Guillaume, burmistrz Ghiefvi (Cłńvy), i jego żona Guibour ży-i ją szczęśliwie wraz ze swą córką i zięciem Aubinem da chwili, gdy zaczynają krążyć plotki, że Guibour i Aubin są kochankami. Guibour .dowie* ; dziawszy się o tym podejmuje straszliwą decyzję;' Aubin musi umrzeć.