DSC58 (2)

142

Dramat religijny i świecki te wiekach średnich

Sztukmistrz i paszteciarz,

Kłamca i psiarz.

Piwowar i ten, co słód wyrabia,

A także handlarz flakami.

Potem nadciąga pochód nieszczęsnych grzeszników, idą: piekarz, który oszukiwał klientów, szewc, który nie wygarbował skóry, krawiec, który kradł sukno, karczmarka, która oszukiwała na mierze.

A czegóż miałabym się kryć?

I tak cię przecież nie oszukam.

Rwa dlatego tylko tyle mam,

Że dużo wody dolewam.

Poza tym niewiele mi jej trzeba.

A przy winie i piwie Taki był mój zwyczaj:

Palec do szklanki, a piwo z grubym kożuchem.

I ani razu nie zapomniałam,

Dając ludziom piwo,

Dolać wczorajszego.

I dlatego uciułałam Tyle grosza.

Pochód trwa nieprzerwanie. Idą tkacz, rzeźnik, kramarz, bandyta, w końcu duchowny — wszyscy odmalowani żywo we współczesnych barwach. Nie ulega wątpliwości, że chociaż cel był wysoce moralny, o historii Chrystusa zapominano wśród hałasu wszczynanego przez diabłów i ich ofiary.

Również i w innych niemieckich sztukach tych czasów elementy farsowe występują często. W Wiener Osterspiel (Wiedeńska pasja wielkanocna) bardzo rozbudowano epizod ze sprzedawcą balsamów. Przedstawiony jest tam szarlatan, który przybył prosto z Paryża zapasem kropli i tynktur. Jest zmartwiony, ponieważ porzucił go pomocnik. Na szczęście pojawia się szelmowski Rubin, złodziej i łotrzyk, i przyjmuje zwolnione stanowisko. Cała ta scena jest żywym obrazem współczesnego życia. Tendencja realistyczna, z której się wywodzi, zrodziła również szereg scen znacznie poważniejszych. Tak na przykład w Hessisches Weihnachtsspiel (Heskie Boże Narodzenie) pojawia się niezwykły i wzruszający obraz bezdomnych Józefa i Marii, szukających z ciężkim sercem skromnego pomieszczenia. Wrażenie, jakie wywołują ich słowa, pochodzi z tego samego źródła, które tchnęło życie w targi szarlatana z Rubinem.

Francuskie cykle misteriów obejmują znacznie rozleglejszą dziedzinę i uchodzą powszechnie za niepotrzebnie wielosłowne. Zbyt często retoryka i intelektualne rozważania zastępują tam nerw dramatyczny. Jednak i one posiadają swe specyficzne walory. Podobnie jak w sztukach niemieckich, duży nacisk położony jest na poczynania diabelskie, ale najciekawszą rzeczą jest pojawienie się od czasu do czasu nuty lirycznej i scen równie