DSC68 (3)

152

Dramat religijny i świecki to wiekach średnich

Fri7]aid

Nie dziękuj, raczej powiedz,

Gdzie są twoi wrogowie.-¹

Gdy jednak Przyjaźń słyszy, o co idzie, wycofuje się szybko. Podobną odpowiedź daje Każdemu Rodzina i Bogactwo, Wiedza, Wiara i Piękność, Siła, Przezorność, Pięć Zmysłów; wszyscy zawodzą Każdego i jedynie Dobre Uczynki, mimo że jest to postać słaba i „leży zimna” na ziemi, gotowa jest stanąć u jego boku.

Walory tego dramatu w pełni usprawiedliwiają ocalenie go od niepamięci. W swej postaci pierwotnej i w hieumiarkowanie rozbudowanej wersji niemieckiej był wielokrotnie wystawiony w ostatnich latach wzbudzając zachwyt publiczności. Jest to przede wszystkim zasługą uniwersalnego tematu, tak silnie przemawiającego do ludzi, lecz w niemałym również stopniu kunsztu nieznanego autora, który potrafił uczynić swe postacie, mimo ich abstrakcyjnych imion, żywymi i ludzkimi Odnosi się to zresztą do wszystkich moralitetów. Nawet w najnudniejszych odnajdujemy przebłyski geniuszy. Zmysłowość, Żądza cielesna jest jednym z grzechów śmiertelnych, przybiera jednak postać człowieka, gdy spotka się z Żądzą wiedzy w The Four Elements (Cztery żywioły):

Żądza cielesna

Hej, dobry wieczór! dobry wieczór!

Co tam u ciebie, stara paplo?

Czyś się już dosyć wygadała?

Żądza wiedzy Możliwe... ale czego chcesz?

Żądza cielesna

"Więc opuść głowę, jak przystoi Przyzwoitemu młodzieńcowi,

I przyjmij me błogosławieństwo—

Benedicite i — przebaczam

Oraz odpuszczam wszystkie grzechy

Za twoją prawdę— wstawaj, kawko!

Miejsca, panowie... teraz niech —

Hej, hopla, hopa — dmucha miech I świat wiruje wkoło!

Śpiewajmy trolly-lolly-hep!

Bo smutny chyba tylko kiep,

Mądremu zaś wesoło! ²

We Francji moralitet poszedł nawet dalej i chociaż zachował swe etyczne zabarwienie, porzucił w istocie personifikację i zastąpił ją prawdzi-

1

Fragmenty Każdego w przekładzie Włodzimierza I>ewika.

2

•» Przekład Włodzimierza Lewika.