1841899717

134

RECENZJE, OMÓWIENIA, NOTY

sze w 1940 r. Chicago — Miesięcznik Polonus, 6 tytułów wychodziło przed 1919 r. (Kraków, Lwów, Rzeszów), 26 w okresie międzywojennym (ożywionym ośrodkiem wydawniczym jest Warszawa — 6 tytułów, pozostałe ukazywały się w 14 miejscowościach), 3 tytuły podczas II wojny światowej (emigracja). Pozostałe 23 czasopism — to czasopisma okresu powojennego. Większość z nich to efemerydy, niemniej liczba ta odzwierciedla żywotność rynku wydawniczego.

Praca A. Śnieżki dotyczy raczej marginaliów czasopiśmien ni czego rynku wydawniczego, lecz studium to zwraca uwagę na konieczność podjęcia prac badawczych nad czasopiśmiennictwem o charakterze specjalistycznym. Wskazuje ona na bogactwo tytułów w tej dziedzinie. Jednocześnie monografia ta może być wydawnictwem wzorcowym dla innych podobnych przedsięwzięć.

Studium A. Śnieżki rozpada się na trzy odrębne grupy. Jako kryterium podziału wybrano chronologię. Pierwszy rozdział dotyczy okresu rozbiorów (1894— 1918), drugi odnosi się do okresu międzywojennego (1919—1939), trzeci zaś do lat wojny i okresu powojennego. Całość uzupełnia „Chronologiczny wykaz czasopism”, podający również miejsce ukazywania się pisma i ilość wydanych numerów. Autor kreśląc dzieje poszczególnych czasopism zawsze dąży do podania możliwie wszystkich zachowanych informacji o piśmie, charakteryzuje jego tematykę. Osobno omawia twórczość wybitniejszych autorów, redaktorów i wydawców. Wiele uwagi poświęcił także omówieniu kącików filatelistycznych w czasopismach ogólnych.

Interesującym uzupełnieniem pracy jest bogaty materiał ikonograficzny — winiety i podobizny dawnych pism, zachowane portrety redaktorów.

Praca posiada charakter opracowania bio-bibliograficznego. Stąd brakło zwięzłego rozdziału ukazującego zależność czasopiśmiennictwa filatelistycznego od rozwoju zbieractwa, od polityki emisyjnej. W sumie jednak otrzymaliśmy staranne opracowanie jednego z rozdziałów rozwoju czasopiśmiennictwa specjalistycznego. A opracowań tego rodzaju jest niewiele w naszym piśmiennictwie.

Sylwester Dziki

KLASYKA

Wacław Sieroszewski:    RE

PORTAŻ I WSPOMNIENIA, PUBLICYSTYKA, WIERSZE (Dzieła t. XX). cz. I — Reportaże i wspomnienia (s. 490); cz. II — Dziennik, publicystyka, wiersze (s. 456), Kraków 1963, Wydawnictwo Literackie.

Ten ostatni tom dzieł popularnego i cenionego pisarza, prezesa Polskiej Akademii Literatury, a także uczonego-etno-grafa i podróżnika obejmuje reportaże, felietony, artykuły publicystyczne, wspomnienia, przemówienia radiowe i odczyty, a ponadto kilka wierszy (z wczesnego okresu twórczości). Skrupulatne zgromadzenie w jednym tomie (dwa woluminy) owej publicystycznej twórczości Sieroszewskiego, rozproszonej po różnych czasopismach (a także w różnych wydaniach książkowych), ukazujących się na przestrzeni czterdziestu lat (począwszy od roku 1904), takich jak: Prawda, Kurier Warszawski. Naprzód, Tygodnik Ilustrowany, Ognisko, Wiedza i 'Życie, Kurier Lwowski i wiele innych, jest bardzo cennym przedsięwzięciem wydawniczym, dostarcza bowiem bogatego materiału do pełniejszego poznania osobowości twórczej pisarza.

W ich świetle okazuje się autor „Oceanu”, „Beniowskiego”, czy „Miłości Samuraja” — znakomitym publicystą, reporterem i parniętnikarzem. Wartość poznawczą omawianego tomu podnosi także to, że niektóre zawarte w nim pozycje (Pamiętniki. Dziennik) opublikowane zostały z rękopisu, nie były zatem dotąd znane.

Twórczość publicystyczna i pamiętnikarska Sieroszewskiego jest pod względem tematycznym niezwykle bogata. Zawarł w niej swe ogromne doświadczenie życiowe, nabyte w okresie ponurej rzeczywistości pod zaborem rosyjskim, a następnie w czasie wieloletniego zesłania na Syberii, w licznych podróżach na Dalekim Wschodzie i wreszcie w kraju po uzyskaniu niepodległości.

Sieroszewski jest w pewnym sensie reprezentantem polskości w niewoli caratu cierpiącej, więzionej i tułaczej lecz walczącej i nic złamanej żadnymi ciosami przemocy. Takim widzi się Sieroszewskiego w utworze ..Moje życie w stu wierszach” zamkniętych w trzech stronicach lapidarnego skrótu autobiograficznego i we wspomnieniach więźnia „X Pawilonu”.