3970390697

149

RECENZJE, OMÓWIENIA, NOTY*

w omawianym tomie, w którym pomieszczono 12 referatów)¹.

Temat konferencji był sformułowany b. szeroko. I był pomyślany bardzo ambitnie — ale większą myśl przewodnią trudno tu dostrzec. Odnoszę wrażenie, że takie, a nie inne, sformułowanie tematu konferencji było raczej pretekstem wykorzystania każdego rzeczywiście zgłoszonego referatu, niż próbą charakterystyki i systematyki obszernego i fascynującego rozdziału w polskim dziennikarstwie — czasopiśmiennictwa literacko-kulturalnego. Widać to doskonale z tytułów czasopism, które były przedmiotem referatu. Z okresu międzywojennego wyliczyłem następujące: Wici Wielkopolskie, Kurier Litero cko-Naukowy, Myśl Narodowa, Prosto z mostu, Droga. Są wśród nich istotne periodyki dla życia i polityki kulturalno-literackiej okresu międzywojennego. Ale przecież nie one decydowały o obliczu czasopiśmiennictwa literacko-kulturalnego. Brak tu przynajmniej 10 innych, i to najbardziej istotnych. Na plus organizatorom przypisać trzeba, że zajęto się takimi tytułami, które raczej (w tym kontekście) nie były dostrzegane przez badaczy (dotyczy to zarówno Drogi, Myśli Narodowej, jak też Kuriera Liter acko-Naukowego). Z drugiej jednak strony żaden z referatów nie przedstawia takiego poziomu, by artykuły te mogły zastąpić próbę monograficznego opisu tych pism. Z pozoru wygląda, że znacznie szerzej potraktowane zostały czasy powojenne (jest tu Przegląd Kulturalnyr, Tygodnik Kulturalny, Literatura, Pomorze, Tygodnik Powszechny, Przekrój, Współczesność; znalazła się Polityka i Forum — absolutnie już nic wspólnego nie mające z czasopismem literacko-kulturalnym). Ale razi brak szeregu innych, np. Kultury, Nowin Literackich, Twórczości. Na dobrą sprawę brak Kuźnicy i Odrodzenia. Co prawda te dwa ostatnie pisma są przedmiotem rozważań krakowskiego polonisty H. Czubały (jest to chyba najlepszy tekst w tym zbiorze), ale rozważania dotyczą jednego wątku — idei awangardy krakowskiej na łamach tych czołowych pism okresu powojennego.

Osobną grupę stanowią referaty — publikacje, których celem jest ukazanie i scharakteryzowanie tradycji dorobku prasowo-wydawniczego wybranych regionów — Grudziądza (Eugenia Sławińska:    Rola czasopiś

miennictwa grudziądzkiego w zakresie kształtowania kultury literackiej środowiska), Swiecia nad Wisłą (Zdzisław Mrozek: Z dziejów drukarstwa i czasopiśmiennictwa w Swieciu nad Wisłą), Podhala (M. Jazowska--Gumulska:    Regionalne czasopisma

podhalańskie w XX-leciu międzywojennym i ich funkcje kulturotwórcze; J. Bujak: Początki prasy zakopiańskiej 1891—1906). Te zresztą artykuły oceniam najwyżej, gdyż dotyczą problematyki stosunkowo mało zbadanej. Chociaż, gdy chodzi np. o rozważania E. Sławińskiej, są one znane z innych, wcześniejszych publikacji.

W sumie otrzymujemy więc kolejny przyczynek do „tematu”, o niejednakowej wartości; znalazły się tu prace opisowe, ogólnikowe. Łatwo to można dostrzec w art. Marii W a 1-czykowskiej „Problematyka literacko-kulturalna w Przekroju w latach 1945—1955”. Nazywało się swego czasu Przekrój „salonem literackim”, a funkcję tę wypełniał rzeczywiście tygodnik ten w okresie opisywanym przez autorkę. Nie dostrzegając owego salonu autorka przytacza dziesiątki nazwisk, powołuje się na drugorzędne publikacje i unika wszelkich uogólnień i wartościowań. Zastępują je stwierdzenia typu: „publicystyka społeczno-kulturalna w Przekroju była bogata i wielokierunkowa”, „teatr w Przekroju zajmował dużo miejsca”, „wiele miejsca na łamach Przekroju zajmowały sprawy kultury. Redakcja podawała sporo informacji bieżących, głównie recenzje teatralne, recenzje książek (nb. ten dział na łamach tygodnika był naprawdę słabo reprezentowany — przyp. mój), artykuły, noty i notki o ożywieniu życia muzycznego i filmowego oraz o odbudowie z pietyzmem zniszczonych (tak!, przyp. mój) pamiątek kultury narodowej”.

W zasadzie cała publikacja jest utrzymana w tym tonie. To prawda, że redakcja niechętnie publikowała wprost swoje programy. Z drugiej zaś strony konsekwentne realizowanie polityki redakcyjnej (z małymi załamaniami w latach 1949—1953) znaj-

1

Druk referatu J. Jarowieckiego: „Czasopisma spoleczno-literackie w okresie okupacji hitlerowskiej’’ i Jerzego Koniecznego: „Współpraca Adama Grzymały-Siedlec-kiego z periodykami okresu Młodej Polski” — zapowiedziano w „Studiach Filologicznych”.