5439978864

Nr 9

PRZEGLĄD ELEKTROTECHNICZNY

187

je odrębnie, jako funkcje, związane z przesyłaniem energji elektrycznej, t. j. z następnem ogniwem zakładu — siecią. Trudno dać wyraźną wskazówkę, w jaki sposób wątpliwość tę w każdym przypadku rozstrzygnąć. Jeżeli stacja przetwórcza (transformatorowa lub przetwornicowa) związana jest organicznie z zakładem wytwórczym, to procesy przetwarzania energji elektrycznej mogą być uważane jako funkcje składowe wytwarzania tej energji; w szczególności zasada ta nie może budzić wątpliwości w przypalku, gdy urządzenia przetwórcze związane są bezpośrednio z prądnicami (np. każda prądnica pracuje na swój transformator). O ile niema organicznego związku między zakładem wytwórczym i urządzeniami do przetwarzania energji elektrycznej, to procesy przetwarzania tej energji powinny być traktowane odrębnie, jako funkcje związane raczej z przesyłaniem energji.

Pomiar wytwórczości energji, pojętej w sposób wyżej określony, nie nastręcza trudności technicznych i może odbywać się bądź zapomocą liczników sumujących, t. j. liczników wykazujących sumaryczną ilość energji oddanej do linij wyprowadzonych z zakładu, bądź przez sumowanie wskazań liczników ustawionych na poszczególnych linjach; w tym ostatnim przypadku odczytywanie poszczególnych liczników powinno odbywać się, rzecz prosta, w jaknajkrót-szych odstępach czasu. Gdy szyny zbiorcze oddzielone są od szyn zdawczych, pomiar wytwórczości może się odbywać w przejściu z pierwszych szyn do drugich.

Obciążenie. Statystyki podają zazwyczaj obciążenie, mierzone na zaciskach prądnic zakładu wytwórczego. Obciążenie, pojęte w ten sposób, nie charakteryzuje użytecznego obciążenia zakładu, lecz tylko obciążenie prądnic, produkujących wszak nietylko energję użyteczną, lecz również energię, zużywaną na własne potrzeby zakładu, nie mówiąc już o prądnicach, produkujących energję wyłącznie tylko na własne potrzeby zakładu.

Zgodnie z pojęciem zakładu wytwórczego, przyjętem w niniejszym referacie, jako obciążenie zakładu wytwórczego należy rozumieć jego obciążenie użyteczne_t t. j. sumaryczne obciążenie linij, wyprowadzonych z zakładu wytwórczego, czyli moc dostarczoną do sieci.

Obciążenie zakładu wytwórczego może zmieniać się bardzo znacznie w nieuchwytnych odstępach czasu, zwłaszcza zakładu, zasilającego urządzenia przemysłowe o wahli-^w®m zapotrzebowaniu mocy. Należy zatem odróżniać chwilowe obciążenie od średniego obciążenia w pewnym okresie ^C2asu. Chwilowe przeciążenia, zarówno prądnic, jak również ^Urządzeń napędowych i urządzeń pomocniczych, nie odgry-^Waią już dzisiaj poważniejszej roli. O ile niedawno jeszcze Przyjmowano, że normalna moc, względnie normalna wydaj-ⁿ°ść, urządzeń powinna być dostosowana do największego średniego obciążenia z okresu 5, 10 lub 15 minut, o tyle °becnie można już uznać, że wystarczy wybrać urządzenia ^na średnią największą moc z okresu 30 minut. Jako obciąże-^n,e zakładu wytwórczego można przyjmować średnie obciążenie z okresu 30 minut. Największem lub szczytowem obciąłem zakładu w pewnym okresie czasu (np. w ciągu mie-^s,£ica lub w ciągu roku) będzie zatem największe średnie obciążenie z okresu 30 minut.

Gdy obciążenie zakładu wytwórczego może być wy->tnie wahliwe, jak np. przy dostawach energji do celów trakcyjnych lub do urządzeń walcowniczych i maszyn wy-^c,ągowyoh, nie posiadających urządzeń wyrównawczych, sprawa wyboru urządzeń zakładu wytwórczego powinna być specjalnie zbadana pod kątem widzenia chwilowych wahań obciążenia.

Obciążenie zakładu może być mierzone przez przyrządy omujące obciążenie poszczególnych linij i zespolone z licznikami sumującemi. W zakładach, nie posiadających specjalnych sumujących urządzeń pomiarowych, obciążenie (30-minutowe) zakładu może być w przybliżeniu ustalone przez odczytywanie co pół godziny liczników ustawionych na poszczególnych linjach i przez pomnożenie sumy wskazań tych liczników przez dwa.

Moc rozporządzalna. O ile wytwórczość zakładu i jego obciążenie dają się określić bez trudności, o tyle trudniej jest określić moc zakładu wytwórczego.

W dotychczasowych statystykach podawana jest moc poszczególnych prądnic, nie wyłączając prądnic, przeznaczonych na własne potrzeby zakładu wytwórczego, oraz innych urządzeń pomocniczych, np. akumulatorów, przetwornic i t. p. Dane powyższe są interesujące i charakterystyczne, nie są jednak wyrazem mocy zakładu jako całości.

W drobnych zakładach wytwórczych o prymitywnej budowie moc poszczególnych prądnic wraz z mocą akumulatorów może być utożsamiana z mocą zakładu wytwórczego. Moc poszczególnych urządzeń napędowych w tego rodzaju zakładach (np. lokomobil, silników dyzlowskich i t. p.) odpowiada zazwyczaj mocy prądnic. Innemi słowy, zakład wytwórczy może być obciążony mniejwięcej mocą, równą mocy wszystkich zainstalowanych urządzeń elektrycznych, przeznaczonych do wytwarzania energji (pomijając narazie zagadnienie rezerwy).

Moc (użyteczna) zakładu wytwórczego o złożonej budowie zależy nietylko od mocy zainstalowanych prądnic, których część może być przeznaczona do produkcji energji tylko na własne potrzeby zakładu; moc tego typu zakładu zależy również od wydajności szeregu innych urządzeń, przeznaczonych poza prądnicami, względnie turbozespołami, do wykonywania właściwych sobie funkcyj w pełnym procesie fabrykacji energji elektrycznej, a więc — od wydajności kotłów, urządzeń do zasilania wodą. węglem i t. p. Pozatem część mocy prądnic zużywana jest na własne potrzeby zakładu, a więc do napędu urządzeń pomocniczych, oświetlenia i t. p.

Określając moc zakładu wytwórczego, należy zatem liczyć się nietylko ze zdolnością wytwórczą urządzeń, wytwarzających energję elektryczną, lecz również z wydajnością wszelkich innych urządzeń głównych i pomocniczych, biorąc przytem pod uwagę straty fabrykacyjne, a więc bezpośrednie straty energji i zużycie energji na potrzeby własne zakładu.

Największą moc użyteczną, którą zakład wytwórczy może oddać do sieci przy jednoczesnym ruchu wszystkich swoich urządzeń, z wyjątkiem jedynie tych urządzeń, które ze względu na swój charakter nie mogą pracować bez przerwy (np, kotły będące w czyszczeniu)_% lub które ze względu na bezpieczeństwo ruchu muszą pozostawać w rezerwie (zapasowe pompy zasilające), proponujemy nazwać mocą rozporządzalną zakładu wytwórczego.

Moc rozporządzalna nigdy nie może być większa od mocy zainstalowanych prądnic, a w krańcowym przypadku najwyżej równa jest sumarycznej mocy prądnic, przeznaczonych do produkcji energji elektrycznej na sieć. zmniejszonej o moc elektryczną, zużywaną na własne potrzeby zakładu wytwórczego. Ten ostatni przypadek będzie miał miejsce tylko wówczas, gdy wydajność kotłów (po odliczeniu kotłów, będących jednocześnie w czyszczeniu), urządzeń do zasilania wodą i czyszczenia wody, urządzeń do zasilania węglem i t. p. jest wystarczająca dla pełnego obciążenia wszystkich zainstalowanych prądnic.

Pojęcie mocy rozporządzalnej ma szczególne znaczenie przy projektowaniu współpracy zakładów elektrycznych na wspólną sieć; celem tej współpracy jest, jak wiadomo, wyzyskanie w pełnej mierze (to znaczy przy pełnej mocy roz-