5484453652

156

RECENZJE, OMÓWIENIA, NOTY

LEKSYKON MEDIÓW

dziwej interpretacji i niewłaściwego wyboru.

Tylko wychodząc z naukowej, marksistowskiej teorii, stosując klasowe podejście do faktów i wydarzeń życia społecznego, komunistyczny publicysta winien dać im prawidłową ocenę, pojąć ich prawdziwe znaczenie.

Trzecie kryterium oceny faktów wybieranych do publicznego wystąpienia to ich prawdziwość. Prawdziwość komunistycznej publicystyki — to obiektywne odzwierciedlenie rzeczywistości, wyjaśnienie do końca całej prawdy i otwarte poinformowanie o niej szerokich mas ludowych.

Dla Marksa jako publicysty charakterystyczna była uniwersalność w stosowaniu gatunków dziennikarskich. Pisał bowiem artykuły problemowe i korespondencje, typowe rozwinięte informacje i krótkie wiadomości, swobodnie władał pamfletem i pisał w konwencji innych stosowanych wówczas w prasie gatunków (przeglądy prasy, sprawozdania, recenzje, kronika, itp.) Świadczy to niewątpliwie o wysokim dziennikarskim mistrzostwie Marksa. Guriewicz twierdzi, że dziennikarska działalność wielkiego myśliciela zdominowana jest jednak publicystyczną analizą. Dlatego podstawowym gatunkiem twórczości Marksa był artykuł. Dawał mu możliwość szerokiej i głębokiej analizy faktów, wydarzeń i konkretnych sytuacji politycznych, która pozwalała ujawniać leżące u ich podstaw społeczno-ekonomiczne procesy. Artykuł pozwalał też Marksowi w sposób najbardziej celowy, argumentowany i logiczny rozwinąć przed czytelnikiem swoją ideę, ujawniać bieg swoich myśli i doprowadzić go do prawidłowego wywodu.

Guriewicz zwraca uwagę że w publicystyce Marksa nie znajduje się wywiadów, chociaż on sam udzielał ich wiele. Jednym z ulubionych gatunków Marksa był pamflet. Zresztą w wielu teoretycznych pracach Marksa spotykamy spory ładunek humoru i satyry. Karol Marks był świetnym polemistą, bezwzględnym, bezkompromisowym i konsekwentnym. Sukces polemicznych artykułów i wystąpień Marksa w ogromnej mierze był wynikiem ich prawdziwości. Nie mogąc polemizować z Marksem, jego przeciwnicy szukali każdej możliwości, aby go oczerniać.

Z szerokiego kręgu tradycji, która powstała w rezultacie działalności publicystycznej Marksa, wytworzyła się świadomość roli i obowiązków publicysty komunistycznego jako społecznego, partyjnego działacza. Wyjątkowo ważna jest marksowska tradycja klasowego podejścia do rzeczywistości, wykorzystania dialektycznej, materialistycznej metody w badaniu i odzwierciedlaniu rzeczywistości. Nie mniej ważna jest tradycja bojowości komunistycznej publicystyki, jej ofensywnego charakteru w walce z wrogami ruchu proletariackiego. Książka prof. Guriewicza powinna być spopularyzowana, rzadko bowiem spotykamy w polskiej publicystyce filozoficzno-społecznej opracowania tej warstwy twórczości Karola Marksa.

Zbigniew Jędrzejewski Witold Mielczarek

Lothar D o h n, Klaus Klockner (u. Mitarbeit von Bernd-Peter Arnold, Michael Zeiss: ME-DIENLEXIKON. Kommunikation in Gesellschaft und Staat. Signal--Verlag Hans Frevert, Baden-Ba-den 1979. S. 253.

Czterej autorzy opublikowali w tym leksykonie mediów blisko 340 haseł, mających służyć: starszym uczniom szkół średniich i ich nauczycielom, studentom nauk politycznych, socjologii, wiedzy o komunikowaniu, w pewnym stopniu dziennikarzom. Szeroki więc krąg potencjalnych odbiorców jest adresatem stosunkowo nielicznego zestawu haseł, dotyczących — jak głosi podtytuł — komunikowania w społeczeństwie i państwie. Podana liczba 340 nie jest jednak precyzyjna. Powiększa ją 75 odsyłaczy w części hasłowej i — w znakomity sposób — bardzo wiele pojęć wskazanych w indeksie rzeczowym (s. 249—253). Nie ma np. hasła Chefredakteur, lecz pewne informacje o tym stanowisku znajdziemy pod Hórfunk (radiofonia), Innere Presse-freiheit (wewnętrzna wolność prasy), Journalist, Leitartikel (artykuł wstępny), Pressefreiheit (wolność prasy), Redaktion, Redaktionsstatut (sta-