MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Karolina Maleńczak
Wspieranie rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa
krajów Unii Europejskiej 321[05].Z4.01
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Maria Majewska
mgr inż. Barbara Sternal
Opracowanie redakcyjne:
mgr Karolina Maleńczak
Konsultacja:
mgr Rafał Rzepkowski
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej: 321[05].Z4.01,
 Wspieranie rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa krajów Unii Europejskiej , zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu technik rolnik.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Ćwiczenia 11
5.1. Prawo europejskiej integracji społecznej i gospodarczej 11
5.1.1. Ćwiczenia 11
5.2. Podstawy polityki rolnej 13
5.2.1. Ćwiczenia 13
5.3. Rozwój obszarów wiejskich 16
5.3.1. Ćwiczenia 16
5.4. Gospodarowanie ziemią, zasady obrotu nieruchomościami. Polityka ochrony
środowiska i przestrzeni rolno-leśnej w Polsce i krajach Unii Europejskiej 18
5.4.1. Ćwiczenia 18
5.5. Fundusze strukturalne UE. Programy Operacyjne (PO) na lata 2004 2006
i 2007 2013 20
5.5.1. Ćwiczenia 20
5.6. Instytucje wdrażające programy pomocowe Unii Europejskiej.
Fundusz Poręczeń Unijnych 22
5.6.1. Ćwiczenia 22
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 24
7. Literatura 38
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik rolnik.
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,
- cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,
- przykładowe scenariusze zajęć,
- przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania
 uczenia oraz środkami dydaktycznymi,
- ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego,
- wykaz literatury.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem:
- wykładu informacyjnego,
- dyskusji dydaktyczna,
- metody przypadku.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od
samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.
W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel
może posłużyć się zamieszczonymi w rozdziale 6 zestawami zadań testowych.
W tym rozdziale zamieszczono również:
- plan testu w formie tabelarycznej,
- punktacje zadań i uczenia się,
- propozycje norm wymagań,
- instrukcję dla nauczyciela,
- instrukcję dla ucznia,
- kartę odpowiedzi,
- zestaw zadań testowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
Moduł 321[05]. Z4
Ekonomika przedsiębiorstwa
rolnego
321[05].Z4.01
Wspieranie rozwoju obszarów
wiejskich i rolnictwa krajów Unii
Europejskiej
321[05]. Z4.02
321[05]. Z4.03
Planowanie i finansowanie
Stosowanie technik komputerowych
działalności rolniczej
w działalności rolniczej
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- posługiwać się podstawowymi kategoriami ekonomicznymi i rolniczymi,
- interpretować przepisy prawa regulujące działalność rolniczą,
- charakteryzować czynniki kształtujące podaż i popyt surowców i artykułów
żywnościowych,
- korzystać z różnych z
ródeł informacji,
- obsługiwać komputer oraz poruszać się po Internecie,
- pracować w zespole.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- zinterpretować przepisy prawa dotyczące europejskiej integracji gospodarczej,
- scharakteryzować założenia polityki Unii Europejskiej dotyczące wsi i rolnictwa,
- określić kierunku rozwoju obszarów wiejskich w krajach Unii Europejskiej,
- określić miejsce i zasady funkcjonowania polskiego rolnictwa w Unii Europejskiej,
- określić problemy polityki rolnej i obszarów wiejskich w Polsce,
- scharakteryzować zasady obrotu ziemią i nieruchomościami,
- scharakteryzować instrumenty polityki rolnej,
- określić zasady wspierania polskiego rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich,
- określić procedury korzystania ze środków finansowych Unii Europejskiej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & .& & & & .
Modułowy program nauczania: Technik rolnik 321[05]
Moduł: Ekonomika przedsiębiorstwa rolnego 321[05]. Z4
Jednostka modułowa: Wspieranie rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa krajów
Unii Europejskiej 321[05].Z4.01
Temat: Instrumenty polityki rolnej. Wspieranie zmian i dostosowań w sektorze rolno-
-żywnościowym.
Cel ogólny: Określenie zasad funkcjonowania rolnictwa w krajach Unii Europejskiej.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- zdefiniować pojęcie wspólnej polityki rolnej,
- scharakteryzować zasady wspólnej polityki rolnej,
- scharakteryzować instrumenty I i II filaru wspólnej polityki rolnej,
- zdefiniować główne zasady funkcjonowania poszczególnych rynków rolnych UE,
- wymienić najważniejsze założenia reformy wspólnej polityki rolnej UE na lata
2007 2013,
- wskazać podstawowe kryteria ubiegania się o płatność bezpośrednią do gruntów rolnych,
- wskazać instytucje, do których należy się udać w celu zdobycia informacji niezbędnych
do wypełnienia wniosku o przyznanie płatności bezpośrednich,
- wypełnić wniosek o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych.
Metody nauczania uczenia się:
- wykład informacyjny,
- dyskusja dydaktyczna,
- metoda przypadku.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca w zespole (grupy 2-, 3-osobowe).
Czas: 3 godziny dydaktyczne.
Środki dydaktyczne:
- plansze przedstawiające podział instrumentów Wspólnej Polityki Rolnej,
- wniosek o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych lub o przyznanie
płatności z tytułu wsparcia działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych
warunkach gospodarowania,
- instrukcja wypełniania wniosku o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych
lub o przyznanie płatności z tytułu wsparcia działalności rolniczej na obszarach
o niekorzystnych warunkach gospodarowania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Przebieg zajęć:
1. Czynności organizacyjne: sprawdzenie listy obecności, sprawdzenie gotowości do zajęć.
2. Podanie tematu lekcji, uświadomienie celu zajęć.
3. Wprowadzenie do tematu:
- Nauczyciel przeprowadza wykład informacyjny. Opisuje główne cele i zasady
funkcjonowania wspólnej polityki rolnej Unii Europejskiej. Następnie prezentuje
instrumenty I filaru WPR. Zadaje uczniom pytanie: na czym polegają dopłaty
bezpośrednie. Uczniowie zgłaszający się są typowani do udzielenia odpowiedzi.
W dalszej kolejności nauczyciel opisuje instrumenty drugiego filaru WPR.
- Po zakończeniu wykładu informacyjnego nauczyciel zadaje pytanie: jakie działania
rolnik powinien przedsięwziąć, aby otrzymać płatność, gdzie się zgłosić oraz jakie
spełniać kryteria. Nauczyciel typuje uczniów do udzielenia odpowiedzi, które są
zapisywane na tablicy. Nie wyprowadza ich z ewentualnych błędów.
- Nauczyciel prosi o przygotowanie formularza wniosku oraz instrukcji wypełniania
wniosku o przyznanie dopłaty bezpośrednich do gruntów rolnych, które uczniowie,
w ramach pracy domowej zadanej na poprzednich zajęciach, mieli odnalez
ć na
stronach internetowych oraz wydrukować,
- Uczniowie otrzymują zadania do wykonania,
- Uczniowie czytają treść instrukcji wypełniania wniosku o przyznanie dopłat
bezpośrednich do gruntów rolnych.
- Po przeczytaniu przez uczniów instrukcji nauczyciel zadaje ponownie pytanie
dotyczące instytucji, do której powinni się udać w celu złożenia wniosku oraz
kryteriów, jakie powinny spełniać osoby ubiegające się o dopłatę.
- Zapisane przed zapoznaniem się z treścią instrukcji na tablicy odpowiedzi uczniów
są odpowiednio korygowane lub zastępowane prawidłowymi.
4. Realizacja ćwiczenia
Praca w grupach 2-, 3-osobowych:
- nauczyciel wyjaśnia cel ćwiczenia, jego zakres i sposób wykonania,
- uczniowie zapoznają się z treścią przydzielonego zadania,
- uczniowie wykonują ćwiczenie korzystając z pomocy instrukcji wypełniania wniosku
o przyznanie dopłat bezpośrednich,
- uczniowie przekazują wypełnione wnioski nauczycielowi.
Nauczyciel obserwuje pracę uczniów, zwraca uwagę na zaangażowanie członków
poszczególnych grup podczas wykonywania ćwiczenia.
Zakończenie zajęć
Nauczyciel sprawdza poprawność wypełnienia wniosków oraz sygnalizuje ewentualne błędy.
Dokonuje oceny poszczególnych zespołów.
Praca domowa
Nauczyciel zadaje wykonanie ćwiczenia 1, polegającego na obliczeniu kwoty dopłaty
bezpośredniej do wybranych upraw polowych.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- poprawność wypełnienia wniosku,
- aktywność na zajęciach lekcyjnych,
- poprawność wykonania pracy domowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & .& & & & .
Modułowy program nauczania: Technik rolnik 321[05]
Moduł: Ekonomika przedsiębiorstwa rolnego 321[05].Z4
Jednostka modułowa: Wspieranie rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa krajów
Unii Europejskiej 321[05].Z4.01
Temat: Rozwój obszarów wiejskich. Europejski Fundusz Rolny Rozwoju Obszarów
Wiejskich (EFRROW).
Cel ogólny: Scharakteryzowanie ogólnych zasad funkcjonowania Europejskiego Funduszu
Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz działań dostępnych dla rolników w ramach
ROW.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- zdefiniować cele Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz EFRROW,
- wskazać główne środki do realizacji celów poszczególnych osi priorytetowych
Europejskiego Funduszu Rolnego Rozwoju Obszarów Wiejskich,
- scharakteryzować cele oraz elementy inicjatywy wspólnotowej LEADER.
Metody nauczania uczenia się:
- dyskusja dydaktyczna wielokrotna.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca indywidualna,
- praca w zespołach 3-osobowych.
Czas: 2 godziny dydaktyczne.
Środki dydaktyczne:
- Rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005 z dnia 20 września 2005 r. w sprawie wsparcia
rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju
Obszarów Wiejskich (Dz. U UE. L.05.277.01)
- Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 2013 (PROW 2007 2013).
Przebieg zajęć:
1. Czynności organizacyjne: sprawdzenie listy obecności, sprawdzenie gotowości do zajęć.
2. Podanie tematu lekcji, uświadomienie celu zajęć.
3. Wprowadzenie do tematu:
Nauczyciel zadaje pytanie dotyczące grup instrumentów II filaru wspólnej polityki rolnej
 przypomnienie wiadomości omawianych podczas realizacji tematu: Instrumenty
polityki rolnej. Wspieranie zmian i dostosowań w sektorze rolno-żywnościowym.
Następnie nauczyciel prowadzi krótki wykład informacyjny koncentrując się na
zagadnieniach związanych z perspektywą finansowania rozwoju obszarów wiejskich
w okresie programowania 2007 2013. Omawia główne cele inicjatywy wspólnotowej
LEADER.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
4. Realizacja ćwiczenia:
- nauczyciel wyjaśnia cel ćwiczenia, jego zakres i sposób wykonania, rozdaje uczniom
środki dydaktyczne: Rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005 z dnia 20 września 2005 r.
w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny
na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, Program Rozwoju Obszarów wiejskich na lata
2007 2013 (PROW 2007 2013)  na 3 osoby przypada 1 egzemplarz,
- uczniowie zapoznają się z treścią przydzielonego zadania oraz treścią Rozporządzenia.
- nauczyciel typuje uczniów do udzielenia odpowiedzi dotyczących następujących
zagadnień:
 misja EFRROW,
 cele EFRROW,
 zasady pomocy EFRROW,
 program rozwoju obszarów wiejskich,
 osie priorytetowe EFRROW,
 środki za pomocą, których realizowane są cele poszczególnych osi priorytetowych
EFRROW.
Odpowiedzi są wypisywane na tablicy.
- nauczyciel kontroluje poprawność udzielanych przez uczniów odpowiedzi. W przypadku
udzielenia nieprecyzyjnej lub błędnej odpowiedzi, nauczyciel prosi o doprecyzowanie
odpowiedzi oraz  nakierowuje ją na właściwe tory . Uczniowie zapisują w zeszytach
widniejące na tablicy odpowiedzi.
Zakończenie zajęć
- nauczyciel wskazuje ucznia, aby ten, na podstawie dokonanych podczas zajęć
dydaktycznych zapisów dokonał syntetycznego podsumowania zgromadzonych na temat
EFRROW informacji.
- nauczyciel zadaje ćwiczenie do wykonania w domu.
Praca domowa
Uczniowie zorganizowani w trzyosobowe zespoły, na podstawie treści dokumentu  Program
Rozwoju Obszarów wiejskich na lata 2007 2013 znalezionej na odpowiednich stronach
internetowych, mają za zadanie wypisać nazwy działań poszczególnych osi priorytetowych
PROW 2007 2013, które odpowiadają poszczególnym środkom Europejskiego Funduszu
Rolnego Rozwoju Obszarów Wiejskich.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- poprawność odpowiedzi udzielanych na zajęciach,
- poprawność wykonania pracy domowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
5. ĆWICZENIA
5.1. Prawo europejskiej integracji społecznej i gospodarczej
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dokonaj podziału następujących aktów prawnych Unii Europejskiej na akty prawa
pierwotnego i wtórnego: Traktat Paryski z 18 IV 1951 r., ustanawiający Europejską
Wspólnotę Węgla i Stali; układy akcesyjne o przystąpieniu do Wspólnot Europejskich i Unii
Europejskiej Danii; Decyzja Komisji z dnia 23 kwietnia 2004 r. w sprawie grup doradczych
zajmujących się sprawami objętymi wspólną polityką rolną; Traktat o Unii Europejskiej
(Traktat z Maastricht) z 7 II 1992r.; umowa z Schengen z 14 VI 1985 r.; Dyrektywa Rady
2006/88/WE z dnia 24 paz
dziernika 2006r. w sprawie wymogów w zakresie zdrowia zwierząt
akwakultury i produktów akwakultury oraz zapobiegania niektórym chorobom zwierząt
wodnych i zwalczania tych chorób, Rozporządzenie Rady (WE) nr 1184/2006 z dnia 24 lipca
2006r. dotyczące stosowania niektórych reguł konkurencji w odniesieniu do produkcji rolnej
i handlu produktami rolnymi; Jednolity Akt Europejski z 17 II i 28 II 1986r; Decyzja Komisji
z dnia 16 września 1985 r. dotycząca wniosków o zwrot oraz wypłaty zaliczek w odniesieniu
do niektórych środków zmierzających do dostosowania zdolności produkcyjnych w sektorze
rybołówstwa, Traktaty Rzymskie z 25 III 1957 r. konstytuujące Europejską Wspólnotę
Gospodarczą i Europejską Wspólnotę Energii Atomowej, wraz z ich załącznikami
i protokołami.
Tabela 1 do ćwiczenia 1
Akty prawa pierwotnego Akty prawa wtórnego
 ................................................................  .................................................................
 ................................................................  .................................................................
 ................................................................  .................................................................
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,
2) sklasyfikować wymienione akty prawne zgodnie z poleceniem ćwiczenia,
3) uzupełnić tabelę,
4) zaprezentować i porównać wyniki pracy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 wykład informacyjny,
 dyskusja dydaktyczna wielokrotna.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Środki dydaktyczne:
 arkusz papieru formatu A4,
 przybory do pisania,
 akty prawne Unii Europejskiej (wymienione w poleceniu),
 wzór tabeli do ćwiczenia 1.
Ćwiczenie 2
Porównaj następujące rodzaje aktów prawnych: rozporządzenie i dyrektywa; dyrektywa
i decyzja.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,
2) określić pojęcia wymienionych aktów prawnych,
3) porównać akty prawne,
4) zaprezentować i porównać wyniki pracy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 wykład informacyjny,
 dyskusja dydaktyczna wielokrotna.
Środki dydaktyczne:
 komputer z dostępem do Internetu,
 arkusz papieru formatu A4,
 przybory do pisania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
5.2. Podstawy polityki rolnej
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Oblicz kwotę dopłaty do upraw zbóż i rzepaku:
1) we Włoszech, wiedząc że rolnik ubiegający się o dopłatę ma 11 ha ziemi, na której
uprawia pszenicę durum, a jej produkcja nie przekracza wartości 92 ton;
2) w Wielkiej Brytanii, wiedząc że rolnik zebrał plon rzepaku z 20 ha ziemi, którego
produkcja przekroczyła 92 tony;
3) w Polsce, wiedząc że rolnik zebrał plon żyta w wysokości 10 t z 3 ha ziemi.
Tabela do ćwiczenia 1
Kraj Plon referencyjny Rodzaj uprawy Stawka dopłaty
(t/ha) (euro/t)
Włochy 3,90 Zboża i rośliny oleiste 63
Wielka 5,83 Rośliny wysokobiałkowe 72,50
Brytania
Polska 3 Pszenica durum 344,5
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia oraz rozdać uczniom arkusz papieru ze wzorem tabeli
do ćwiczenia 1.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,
2) zidentyfikować sposób obliczeń (system uproszczony lub system pełny),
3) wykonać obliczenia,
4) zapisać i zaprezentować wyniki.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 wykład informacyjny,
 metoda przypadku.
Środki dydaktyczne:
 arkusz papieru formatu A4,
 przybory do pisania,
 wzór tabeli do ćwiczenia 1,
 założenia do ćwiczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Ćwiczenie 2
Korzystając z instrukcji wypełniania wniosku o przyznanie płatności bezpośrednich do
gruntów rolnych, dostępnej na stronie internetowej www.minrol.gov.pl, wymień:
1) główne kryteria, jakie powinien spełniać rolnik ubiegający się o płatność bezpośrednią;
2) instytucje, do których należy się udać w celu zdobycia informacji niezbędnych do
wypełnienia wniosku o przyznanie płatności bezpośrednich.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia. Powinien poprosić uczniów o przygotowanie instrukcji
wypełnienia wniosku o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych, jakie mieli
w ramach pracy domowej odnalez
ć na stronach internetowych i wydrukować.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wyszukać na stronach internetowych, a następnie wydrukować wskazany dokument,
2) zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,
3) przeczytać treść wskazanego dokumentu,
4) zidentyfikować fragmenty dokumentu, w których znajdują się informacje niezbędne do
wykonania polecenia,
5) zapisać wyniki pracy,
6) zaprezentować, porównać i przedyskutować wyniki pracy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 dyskusja dydaktyczna wielokrotna,
 wykład informacyjny.
Środki dydaktyczne:
- komputer z dostępem do Internetu,
- Instrukcja wypełniania wniosku o przyznanie płatności bezpośrednich
do gruntów rolnych lub o przyznanie płatności z tytułu wsparcia działalności rolniczej
na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania,
- arkusz papieru formatu A4,
- przybory do pisania.
Ćwiczenie 3
Ubiegasz się o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych:
 działki o powierzchni 3000 m, na której uprawia się rzepak oraz
 działki o powierzchni 2 ha, na której uprawia się pszenicę.
Działki znajdują się w województwie mazowieckim, powiecie zwoleńskim, w gminie
Kazanów. Do wniosku dołączono 3 załączniki. Korzystając z instrukcji wypełniania wniosku
o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych oraz instrukcji wypełnienia
załącznika graficznego do spersonalizowanego wniosku o przyznanie płatności bezpośrednich
do gruntów rolnych wypełnij formularz wniosku o przyznanie płatności bezpośrednich do
gruntów rolnych (dokumenty dostępne na stronie internetowej www.minrol.gov.pl). Przy
wypełnianiu wniosków należy pominąć rubryki dotyczące numerów ewidencyjnych podziału
gruntu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
 Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia. Powinien poprosić uczniów o przygotowanie dokumentów 
wniosku o płatności bezpośrednie wraz z instrukcją jego wypełnienia  jakie mieli w ramach
pracy domowej odnalez
ć na stronach internetowych i wydrukować.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wyszukać na stronach internetowych, a następnie wydrukować wskazane dokumenty,
2) zgromadzić przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,
3) przeczytać treść wskazanych dokumentów,
4) uzupełnić w kolejności rubryki wniosku,
5) zaprezentować i porównać wyniki pracy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 wykład informacyjny,
 metoda przypadku.
Środki dydaktyczne:
- komputer z dostępem do Internetu,
- Instrukcja wypełniania wniosku o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów
rolnych lub o przyznanie płatności z tytułu wsparcia działalności rolniczej na obszarach
o niekorzystnych warunkach gospodarowania,
- Instrukcja wypełnienia załącznika graficznego do spersonalizowanego wniosku
o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych lub o przyznanie płatności
z tytułu wsparcia działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach
gospodarowania,
- Wniosek o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych lub o przyznanie
płatności z tytułu wsparcia działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych
warunkach gospodarowania,
- przybory do pisania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
5.3. Rozwój obszarów wiejskich
5.3.1 Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Opierając się na dokumencie:  Rozporządzenia Rady (WE) z dnia 20 września 2005 r.
w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz
Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) (Dz.U. UE. L.05.277.1) wypisz:
 misję EFRROW,
 cele EFRROW,
 zasady pomocy EFRROW,
 cel i zakres programów rozwoju obszarów wiejskich,
 osie priorytetowe EFRROW,
 środki, za pomocą których realizowane są cele poszczególnych osi priorytetowych
EFRROW.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia. Powinien rozdać uczniom egzemplarze powyższego
rozporządzenia (po 1 na 3 uczniów).
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) otrzymać od nauczyciela  Rozporządzenie Rady (WE) z dnia 20 września 2005 r.
w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na
rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) ,
2) zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,
3) przeczytać treść dokumentu,
4) zidentyfikować fragmenty dokumentów, w których znajduje się odpowiedz

na postawione pytania,
5) zapisać wyniki pracy,
6) zaprezentować i porównać wyniki pracy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 dyskusja dydaktyczna wielokrotna,
 wykład informacyjny.
Środki dydaktyczne:
- Rozporządzenie Rady (WE) z dnia 20 września 2005 r. w sprawie wsparcia rozwoju
obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów
Wiejskich (EFRROW),
- arkusz papieru formatu A4,
- przybory do pisania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Ćwiczenie 2
Zidentyfikuj mocne i słabe strony rolnictwa i obszarów wiejskich w Polsce.
Tabela do ćwiczenia 2
Mocne strony Słabe strony
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,
2) korzystając z pomocy komputera i Internetu oraz zasobów bibliotecznych odnalez
ć
publikacje związane z tematem ćwiczenia,
3) określić mocne i słabe strony i wpisać do tabeli,
4) zaprezentować i porównać wyniki pracy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- wykład informacyjny,
- dyskusja dydaktyczna wielokrotna.
Środki dydaktyczne:
- komputer z dostępem do Internetu,
- publikacje znalezione w bibliotece,
- arkusz papieru formatu A4,
- przybory do pisania,
- wzór tabeli do ćwiczenia 2.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
5.4. Gospodarowanie ziemią, zasady obrotu nieruchomościami.
Polityka ochrony środowiska i przestrzeni rolno-leśnej
w Polsce i krajach Unii Europejskiej
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego, określ
podstawowe regulacje związane z zagadnieniem prawa dzierżawcy do pierwokupu
nieruchomości rolnej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wyszukać na stronach internetowych wskazany dokument,
2) zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,
3) przeczytać treść dokumentu z uwzględnieniem wskazanych działań,
4) zapisać wyniki pracy,
5) zaprezentować i porównać wyniki pracy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- dyskusja dydaktyczna wielokrotna.
Środki dydaktyczne:
- komputer z dostępem do Internetu,
- Ustawa z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego,
- arkusz papieru formatu A 4,
- przybory do pisania.
Ćwiczenie 2
Na podstawie Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej wskaż działania zapobiegające
dewastacji gleb.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia. Powinien rozdać uczniom egzemplarze kodeksu (po 1 na 3
uczniów).
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,
2) znalez
ć informacje niezbędne do wykonania ćwiczenia w treści Kodeksu.
3) zapisać wyniki pracy,
4) zaprezentować i porównać wyniki pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- wykład informacyjny,
- dyskusja dydaktyczna wielokrotna.
Środki dydaktyczne:
- Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej,
- arkusz papieru formatu A4,
- przybory do pisania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
5.5. Fundusze strukturalne Unii Europejskiej. Programy
operacyjne (PO) na lata 2004 2006 i 2007 2013
5.5.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Do funduszy strukturalnych wyszczególnionych w tabeli do ćwiczenia 1 dopasuj cele:
rozwój hodowli ryb, inicjatywy na rzecz rozwoju lokalnego oraz zatrudnienia, działalność
średnich i małych przedsiębiorstw, restrukturyzacja i unowocześnienie floty rybackiej oraz
metod połowu i przetwarzania ryb, aktywna polityka rynku pracy (przeciwdziałanie
i zapobieganie bezrobociu, wspieranie integracji zawodowej osób młodych oraz ludzi
powracających na rynek pracy), inwestycje w ochronę środowiska, wyrównywanie szans
gospodarstw położonych na terenach górzystych i terenach dotkniętych kataklizmami,
przeciwdziałanie zjawisku wykluczenia społecznego; doskonalenie kadr gospodarki oraz
rozwój przedsiębiorczości, zwiększanie dostępu i uczestnictwa kobiet na rynku pracy, rozwój
i modernizacja terenów wiejskich, wspieranie inicjatyw służących zmianom struktury
zawodowej na wsi, wspomaganie działań mających na celu zwiększenie konkurencyjności
produktów rolnych; rozwoju turystyki oraz inwestycji w dziedzinie kultury, ochrona
i poprawa stanu środowiska, rozwój społeczeństwa informacyjnego, restrukturyzacja oraz
dostosowanie potencjału produkcyjnego gospodarstw do wymogów rynku, kształcenie
ustawiczne (ułatwienie i polepszenie dostępu do rynku pracy poprzez zwiększanie dostępu do
szkoleń zawodowych, edukacji oraz doradztwa), rozwój infrastruktury portów rybackich oraz
ich wyposażenie w niezbędne zaplecze i urządzenia, pomoc przy osiedlaniu się młodych
rolników, rozwój i eksploatacja terenów leśnych, wspieranie rozwoju ruchu turystycznego
i rzemiosła.
Tabela do ćwiczenia 1
Lp. Nazwa funduszu strukturalnego Cele
1. Europejski Fundusz Społeczny ..............................................................................
..............................................................................
2. Europejski Fundusz Rozwoju ..............................................................................
Regionalnego ..............................................................................
3. Europejski Fundusz Orientacji ..............................................................................
i Gwarancji Rolnej ..............................................................................
4. Finansowy Instrument Orientacji .................................................................................................
Rybołówstwa ...........................................................
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,
2) uzupełnić tabelę,
3) zaprezentować i porównać wyniki pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- wykład informacyjny,
- dyskusja dydaktyczna wielokrotna.
Środki dydaktyczne:
- arkusz papieru formatu A4,
- przybory do pisania,
- wzór tabeli do ćwiczenia 1.
Ćwiczenie 2
Korzystając z dostępnych na stronach internetowych dokumentów określ warunki, jakie
musi spełniać beneficjent ubiegający się o przyznanie środków w ramach Programu Rozwoju
Obszarów Wiejskich 2007 2013 dla działania: Ułatwienie startu młodym rolnikom. Zwróć
szczególną uwagę na następujące zagadnienia:
 cel działania,
 beneficjent,
 kryteria jakie musi spełniać potencjalny beneficjent,
 wysokość pomocy.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia. Powinien poprosić uczniów o przygotowanie Programu
Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007 2013 (wyszukanego na stronach interenetowych
i wydrukowanego) lub też sam rozdać uczniom egzemplarze tego dokumentu (1 na 3
uczniów).
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zgromadzić dokumenty, materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,
2) znalez
ć informacje umożliwiające wykonanie ćwiczenia,
3) zapisać wyniki pracy,
4) zaprezentować i porównać wyniki pracy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- wykład informacyjny,
- dyskusja dydaktyczna wielokrotna.
Środki dydaktyczne:
- komputer z dostępem do Internetu,
- Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 2013,
- arkusz papieru formatu A4,
- przybory do pisania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
5.6. Instytucje wdrażające programy pomocowe Unii
Europejskiej. Fundusz Poręczeń Unijnych
5.6.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie dokumentu  Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007 2013 ,
znajdującego się na stronie internetowej www.minrol.gov.pl ustal beneficjenta 
projektodawcę następujących działań:
Tabela do ćwiczenia 1
Lp. Działanie PROW 2007 2013 Beneficjent  projektodawca
1 Szkolenia zawodowe dla osób zatrudnionych
w rolnictwie i leśnictwie
2 Modernizacja gospodarstw rolnych
3 Program rolnośrodowiskowy
4 Uczestnictwo rolników w systemach jakości
żywności
5 Ułatwienie startu młodym rolnikom
6 Modernizacja gospodarstw rolnych
7 Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej
z rozwojem rolnictwa i leśnictwa
8 Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia. Powinien poprosić uczniów o przygotowanie Programu
Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007 2013 (wyszukanego na stronach interentowych
i wydrukowanego) lub też sam rozdać uczniom egzemplarze tego dokumentu (1 na 3
uczniów).
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wyszukać na stronach internetowych, a następnie wydrukować wskazany dokument,
2) zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,
3) przeczytać treść dokumentu z uwzględnieniem wskazanych działań,
4) zapisać wyniki pracy,
5) zaprezentować wyniki pracy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- wykład informacyjny,
- dyskusja dydaktyczna.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Środki dydaktyczne:
- komputer z dostępem do Internetu,
- Projekt Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 2013,
- arkusz papieru formatu A4,
- przybory do pisania,
- wzór tabeli do ćwiczenia 1.
Ćwiczenie 2
Oblicz kwotę prowizji, jaką będzie musiał zapłacić rolnik ubiegający się o poręczenie
kredytu w Funduszu Poręczeń Unijnych w wysokości 500 000 zł. Okres spłaty kredytu wynosi
5 lat. Wysokość opłat prowizyjnych w zależności od długości okresu poręczenia kształtuje się
następująco:
- 0,50%, gdy poręczenie zostało udzielone na okres do 1 roku;
- 0,75%, gdy poręczenie zostało udzielone na okres dłuższy niż 1 rok, lecz nie dłuższy niż
2 lata;
- 1,00%, gdy poręczenie zostało udzielone na okres dłuższy niż 2 lata, lecz nie dłuższy niż
3 lata;
- 1,25%, gdy poręczenie zostało udzielone na okres dłuższy niż 3 lata, lecz nie dłuższy niż
5 lat;
- 1,50%, gdy poręczenie zostało udzielone na okres dłuższy niż 5 lat.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,
2) określić sposób obliczeń,
3) obliczyć kwotę poręczenia,
4) obliczyć kwotę prowizji,
5) zaprezentować i porównać otrzymane wyniki.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- wykład informacyjny,
- metoda przypadku.
Środki dydaktyczne:
- arkusz papieru formatu A4,
- przybory do pisania,
- tabela prowizji Funduszu Poręczeń Unijnych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Wspieranie rozwoju
obszarów wiejskich i rolnictwa krajów Unii Europejskiej
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1, 3, 4, 5, 7, 8, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 19, 20 są z poziomu podstawowego,
- zadania 2, 6, 9, 18 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. b, 3. c, 4. a, 5. d, 6. c, 7. b, 8. b, 9. a, 10. d, 11. b,
12. c, 13. c, 14. a, 15. d, 16. c, 17. b, 18. a, 19. b, 20 d.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

Rozróżnić akty prawa pierwotnego
1 B P c
i wtórnego
Scharakteryzować główne sektory
2 C PP b
produkcji rolnej krajów UE
Określić system jednolitej płatności na
3 B P c
gospodarstwo
Rozróżnić grupy instrumentów I filaru
4 B P a
wspólnej polityki rolnej
Określić kompetencje Agencji
5 Modernizacji I Restrukturyzacji B P d
Rolnictwa
Scharakteryzować działalność
6 C PP c
Funduszu Poręczeń Unijnych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
Określić hierarchię instytucji
7 zaangażowanych w proces wdrażania B P b
funduszy strukturalnych
Określić cele poszczególnych funduszy
8 B P b
strukturalnych
Scharakteryzować programy
9 C PP a
operacyjne realizowane w Polsce
Rozróżnić działania rozwoju II filaru
wspólnej polityki rolnej oraz
10 zidentyfikować związki B P d
z charakterystyką funduszy
strukturalnych
Zdefiniować zasadę programowania
11 A P b
wieloletniego
Scharakteryzować inicjatywę
12 C P c
wspólnotową LEADER
13 Rozróżnić cele funduszy strukturalnych B P c
Określić kryteria przyznawania
14 płatności bezpośrednich do gruntów B P a
rolnych
15 Określić cele wspólnej polityki rolnej B P d
Scharakteryzować instrumenty I i II
16 C P c
filaru wspólnej polityki rolnej
Wyjaśnić główne problemy sektora
17 B P b
rolnego w Polsce
Obliczyć wysokość dopłat
18 C PP a
bezpośrednich do gruntów rolnych
Scharakteryzować założenia ochrony
19 C P b
przestrzeni rolno-leśnej w Polsce
Scharakteryzować główne kwestie
20 uregulowane w ustawie C P d
o kształtowaniu ustroju rolnego
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem
poprawnego wyniku. Tylko wskazanie odpowiedzi nawet poprawnej bez uzasadnienia,
nie będzie uznane.
7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
9. Na rozwiązanie testu masz 30 min.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
 instrukcja,
 zestaw zadań testowych,
 karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Aktem prawa pierwotnego jest
a) rozporządzenie.
b) decyzja.
c) traktat akcesyjny.
d) wszystkie z wyżej wymienionych odpowiedzi są prawdziwe.
2. Różnorodność instrumentów i wysokość środków finansowych są największe
w sektorach produkcji rolnej
a) rynek upraw polowych, mleka, cukru, tytoniu.
b) rynek upraw polowych, wołowiny i cielęciny, mleka, cukru.
c) wołowiny i cielęciny, mleka, chmielu, cukru.
d) rynek upraw polowych, warzyw i owoców, mięsa wieprzowego.
3. Gospodarstwo objęte systemem jednolitej płatności na gospodarstwo otrzymuje dopłatę
a) uzależnioną od rodzaju prowadzonej działalności.
b) w zależności od regionu, w którym jest położone.
c) bez względu na rodzaj prowadzonej działalności.
d) gdy jego powierzchnia nie przekracza 5 ha.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
4. Instrumentami ilościowego ograniczenia podaży są
a) kwoty, areał bazowy, obowiązkowe odłogowanie.
b) dopłaty bezpośrednie, areał bazowy, krajowe pułapy dopłat.
c) kontyngenty, subsydia eksportowe, areał bazowy.
d) przechowalnictwo, kwoty, areał bazowy.
5. Wsparcie udzielane rolnikom przez Agencję Modernizacji i Restrukturyzacji Rolnictwa
nie obejmuje obsługi
a) płatności bezpośrednich.
b) dopłat do oprocentowania kredytów bankowych.
c) SPO  Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój
obszarów wiejskich .
d) dopłat do prywatnego przechowalnictwa produktów.
6. Fundusz Poręczeń Unijnych jest obsługiwany przez
a) Agencję Rynku Rolnego.
b) Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.
c) Bank Gospodarstwa Krajowego.
d) Ministerstwo Finansów.
7. Instytucja wdrażająca program
a) zarządza konkretnym programem operacyjnym.
b) jest odpowiedzialna za przyjmowanie wniosków aplikacyjnych od beneficjentów-
projektodawców.
c) składa wniosek o uzyskanie wsparcia na projekt.
d) może być liderem projektu.
8. Ze środków Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej wspierany jest m.in.
obszar
a) przeciwdziałanie zjawisku wykluczenia społecznego.
b) rozwój i eksploatacja terenów leśnych.
c) rozwój hodowli ryb.
d) doskonalenie kadr gospodarki oraz rozwój przedsiębiorczości.
9. Wzrost wykorzystania technologii informacyjnych i komunikacyjnych w gospodarce to
jeden z celów
a) Programu Operacyjnego  Innowacyjna Gospodarka .
b) Programu Operacyjnego  Pomoc Techniczna .
c) Programu Operacyjnego  Infrastruktura i Środowisko .
d) Programu Operacyjnego  Kapitał Ludzki .
10. Z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej finansowane
są
a) rozwój i modernizacja terenów wiejskich.
b) restrukturyzacja oraz dostosowanie potencjału produkcyjnego gospodarstw
do wymogów rynku.
c) wyrównanie szans gospodarstw położonych na terenach górzystych.
d) dotacje bezpośrednie dla rolników.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
11. Istotą zasady programowania wieloletniego jest
a) środki z funduszy strukturalnych mają jedynie uzupełniać krajowe z
ródła
finansowania projektów.
b) programy rozwojowe są najczęściej opracowywane z uwzględnieniem 7 letniego
okresu programowania.
c) koncentracja środków inwestycyjnych pochodzących z funduszy w regionach,
w których sytuacja ekonomiczna jest najtrudniejsza.
d) współpraca pomiędzy Komisją Europejską a regionalnymi strukturami
administracyjnymi.
12. Inicjatywą wspólnotową wspomagającą wdrażanie strategii rozwoju terenów wiejskich
jest
a) INTERREG III.
b) EQUAL.
c) LEADER+.
d) URBAN.
13. Do celu I funduszy strukturalnych kwalifikują się regiony, w których dochód PKB na 1
mieszkańca
a) nie przekracza 60% średniego PKB państw członkowskich UE.
b) nie przekracza 70% średniego PKB państw członkowskich UE.
c) nie przekracza 75% średniego PKB państw członkowskich UE.
d) nie przekracza 90% średniego PKB państw członkowskich UE.
14. Osobą uprawnioną do otrzymania płatności bezpośrednich do gruntów rolnych jest
a) producent rolny, posiadający działki rolne o łącznej powierzchni powyżej 1ha,
utrzymywane w dobrej kulturze rolnej.
b) producent rolny, posiadający działki rolne o łącznej powierzchni nie przekraczającej
1ha, utrzymywane w dobrej kulturze rolnej.
c) producent rolny, posiadający działki rolne o łącznej powierzchni powyżej 2 ha,
utrzymywane w dobrej kulturze rolnej.
d) żadna z wyżej wymienionych odpowiedzi nie jest prawdziwa.
15. Celem Wspólnej Polityki Rolnej nie jest
a) podniesienie wydajności produkcji rolnej i jej racjonalny rozwój.
b) zagwarantowanie bezpieczeństwa dostaw żywności.
c) stabilizacja rynku produktów rolnych.
d) zmniejszenie tempa postępu technicznego w rolnictwie.
16. Do instrumentów II filaru Wspólnej Polityki Rolnej nie zalicza się
a) rent strukturalnych.
b) programów rolnośrodowiskowych.
c) ilościowych ograniczeń podaży produktów rolnych.
d) pomocy dla młodych rolników.
17. Najliczniejszą grupę osób mieszkających na obszarach wiejskich stanowią osoby
z wykształceniem
a) zawodowym.
b) podstawowym.
c) wyższym.
d) średnim i policealnym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
18. Obliczenia wysokości dopłat do gruntów rolnych według systemu uproszczonego
dokonuje się gdy
a) potencjał produkcji zboża na tej powierzchni nie przekracza 92 ton.
b) potencjał produkcji chmielu na tej powierzchni jest większy niż 92 tony.
c) potencjał produkcji chmielu na tej powierzchni jest większy niż 92 tony.
d) żadna z wyżej wymienionych odpowiedzi nie jest prawdziwa.
19. W Kodeksie Dobrej Praktyki Rolniczej rolnik może znalez
ć informacje na temat
a) możliwości wsparcia działalności rolniczej ze środków pomocowych Unii
Europejskiej.
b) sposobów zapobiegania zanieczyszczeniom i ochrony zasobów naturalnych
na obszarach rolniczych.
c) sposobów podnoszących wydajność produkcji rolnej.
d) żadna z wyżej wymienionych odpowiedzi nie jest prawdziwa.
20. Ustawa z dnia 11 kwietnia 2003 r. nie zawiera regulacji dotyczących kwestii
a) poprawy struktury obszarowej gospodarstw rolnych.
b) przeciwdziałania nadmiernej koncentracji nieruchomości rolnych.
c) zapewnienia prowadzenia działalności rolniczej w gospodarstwach przez osoby
o odpowiednich kwalifikacjach.
d) zasad gospodarowania mieniem Skarbu Państwa.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko..........................................................................................
Wspieranie rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa krajów Unii
Europejskiej
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Wspieranie rozwoju
obszarów wiejskich i rolnictwa krajów Unii Europejskiej
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1, 2, 3, 4, 6, 8, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 18, 19, 20 są z poziomu podstawowego,
- zadania 5, 7, 9, 17,19 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. c, 3. a, 4. c, 5. a, 6. c, 7. d, 8. a, 9. d, 10. b, 11. a,
12. c, 13. b, 14. c, 15. b, 16. d, 17. b, 18. c, 19. d, 20. b.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

Rozróżnić akty prawne systemu prawa
1 B P b
wspólnotowego
Zdefiniować zasady wspólnej polityki
2 A P c
rolnej
Rozróżnić instrumenty wspólnej
3 B P a
polityki rolnej
Określić cel inicjatywy wspólnotowej
4 B P c
LEADER
Scharakteryzować mocne i słabe strony
5 C PP a
rolnictwa i terenów wiejskich w Polsce
Określić zasady funduszy
6 B P c
strukturalnych
Scharakteryzować poszczególne
7 fundusze strukturalne Unii C PP d
Europejskiej
Scharakteryzować najważniejsze
8 reformy polityki rolnej na lata C P a
2007 2013
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
Zastosować działania finansowane ze
9 środków Europejskiego Funduszu C PP d
Rolnego Rozwoju Obszarów Wiejskich
10 Zdefiniować pojęcie kwot mlecznych A P b
Scharakteryzować podstawowe
11 wskaz
niki ekonomiczne dotyczące C P a
rolnictwa w Polsce
Rozróżnić programy operacyjne
12 B P c
realizowane w Polsce
Scharakteryzować działania Agencji
13 C P b
Rynku Rolnego
Rozróżnić kompetencje polskich
14 instytucji działających na rzecz B P c
rolnictwa i obszarów wiejskich
Określić zasady funkcjonowania
podstawowych rynków artykułów
15 B P b
rolno-żywnościowych w Unii
Europejskiej
Scharakteryzować zasady obrotu
16 nieruchomościami i obrotu ziemią C P d
w krajach Unii Europejskiej
Scharakteryzować procedury ubiegania
17 C PP b
się o środki funduszy pomocowych UE
Rozróżnić cele I i II filaru wspólnej
18 B P c
polityki rolnej
Rozróżnić i scharakteryzować
19 sektorowe programy operacyjne B P d
realizowane w Polsce.
Scharakteryzować założenia ochrony
20 C P b
przestrzeni rolno-leśnej w Polsce
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem
poprawnego wyniku. Tylko wskazanie odpowiedzi nawet poprawnej bez uzasadnienia,
nie będzie uznane.
7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
9. Na rozwiązanie testu masz 30 min.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
 instrukcja,
 zestaw zadań testowych,
 karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Dyrektywa
a) zawiera normy prawne obowiązujące wszystkich, których dotyczy określona w akcie
sytuacja.
b) określa cel, który powinien zostać osiągnięty przez adresata, pozostawiając swobodę
doboru środków jego realizacji.
c) reguluje przypadki indywidualne i konkretne.
d) nie jest wiążąca dla jej adresatów.
2. Zasada wspólnego rynku polega na
a) zobowiązaniu wszystkich krajów członkowskich Unii Europejskiej do
partycypowania w kosztach polityki rolnej.
b) przyznaniu przez kraje członkowskie pierwszeństwa zbytu na rynku Wspólnoty
produktom rolnym wytworzonym na jej terenie.
c) swobodnym przepływie produktów rolnych między państwami członkowskimi Unii
Europejskiej.
d) zakazie importu produktów rolnych pochodzących z krajów trzecich przez państwa
członkowskie Unii Europejskiej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
3. Instrumentami wsparcia cenowego wspólnej organizacji rynku są
a) cła, zakupy interwencyjne, subsydia eksportowe.
b) cła, zagospodarowanie nadwyżek, dopłaty bezpośrednie.
c) kontyngenty celne, subsydia eksportowe, areał bazowy.
d) kontyngenty celne, ceny interwencyjne, obowiązkowe odłogowanie.
4. LEADER to inicjatywa wspólnotowa, której celem jest
a) wzmocnienie współpracy transgranicznej między regionami.
b) zwalczenie dyskryminacji i nierówności na rynku pracy.
c) wdrażanie nowoczesnych strategii rozwoju obszarów wiejskich.
d) rozwój infrastruktury miast powyżej 100 000 mieszkańców.
5. Polskie rolnictwo cechuje
a) niska zdolność kredytowa podmiotów sektora rolnego, niski stopień specjalizacji,
i korzystna struktura wiekowa mieszkańców wsi.
b) wysoka mobilność ludności wiejskiej, względnie dobry stan środowiska naturalnego,
sąsiedztwo dużych rynków zbytu.
c) korzystne warunku do rozwoju turystyki, powiększające się dysproporcje
w dochodowości pomiędzy małymi i wielkoobszarowymi gospodarstwami, niska
stopa bezrobocia.
d) korzystne warunki do rozwoju turystyki, zły stan środowiska naturalnego, brak
kapitału w rolnictwie i na obszarach wiejskich.
6. Istotą zasady koncentracji funduszy strukturalnych jest
a) środki z funduszy strukturalnych mają jedynie uzupełniać krajowe z
ródła
finansowania projektów.
b) programy rozwojowe są najczęściej opracowywane z uwzględnieniem 7-letniego
okresu programowania.
c) skupienie środków inwestycyjnych pochodzących z funduszy w regionach,
w których sytuacja ekonomiczna jest najtrudniejsza.
d) współpraca pomiędzy Komisją Europejską a regionalnymi strukturami
administracyjnymi.
7. Największa część budżetu Unii Europejskiej przeznaczana jest na
a) Europejski Fundusz Społeczny.
b) Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego.
c) Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa.
d) Europejskie Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej.
8. Modulacja płatności
a) polega na przesunięciu środków przeznaczonych na finansowanie I filaru Wspólnej
Polityki Rolnej na rzecz II filaru Wspólnej Polityki Rolnej.
b) polega na przesunięciu środków przeznaczonych na finansowanie II filaru Wspólnej
Polityki Rolnej na rzecz I filaru Wspólnej Polityki Rolnej.
c) określa wymogi, jakie musi spełniać gospodarstwo, aby otrzymać płatność.
d) polega na oddzieleniu płatności bezpośrednich od struktury i wielkości produkcji
rolnej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
9. Ze środków Europejskiego Funduszu Rolnego Rozwoju Obszarów Wiejskich nie są
finansowane następujące instrumenty WPR
a) programy rolnośrodowiskowe.
b) poprawa zagospodarowania i scalanie gruntów.
c) pomoc dla młodych rolników.
d) subsydia eksportowe.
10. Kwoty mleczne to
a) minimalne pułapy rocznej produkcji mleka i jego przetworów.
b) maksymalne pułapy rocznej produkcji mleka i jego przetworów.
c) średnia wielkość produkcji mleka i jego przetworów w danym roku
we wszystkich krajach członkowskich.
d) żadna w wyżej wymienionych odpowiedzi nie jest prawdziwa
11. Odsetek osób zatrudnionych w sektorze rolnictwa w Polsce wynosi
a) 17%.
b) 27%.
c) 7%.
d) 40%.
12. Programem operacyjnym, którego realizacja jest przewidziana na lata 2007 2013 jest
a)  Rybołówstwo i Przetwórstwo Ryb .
b)  Rozwój Zasobów Ludzkich .
c)  Kapitał Ludzki .
d)  Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw .
13. Wsparcie udzielane rolnikom przez Agencję Rynku Rolnego nie obejmuje
a) interwencyjnego zakupu i sprzedaży produktów rolnych.
b) obsługi dopłat bezpośrednich do gruntów rolnych.
c) dopłat do prywatnego przechowalnictwa produktów.
d) administrowania systemami kwotowania produkcji mleka.
14. Instytucją w gestii której leży przyznawanie dopłat do oprocentowania kredytu na cele
rolnicze jest
a) Fundusz Poręczeń Unijnych.
b) Agencja Rynku Rolnego.
c) Agencja Modernizacji i Restrukturyzacji Rolnictwa.
d) Agencja Nieruchomości Rolnych.
15. Powierzchnia bazowa wyznaczana jest dla
a) rynku owoców i warzyw.
b) rynku upraw polowych.
c) rynku chmielu.
d) rynku tytoniu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
16. Zasada traktowania narodowego w odniesieniu do nabywców gruntów rolnych
pochodzących z innych krajów członkowskich będzie obowiązywać Polskę od
a) 2009 r.
b) 2010 r.
c) 2011 r.
d) 2016 r.
17. Wniosek o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych należy złożyć w
a) oddziale terenowym Agencji Rynku Rolnego.
b) biurze powiatowym Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.
c) oddziale regionalnym Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.
d) żadna z wyżej wymienionych odpowiedzi nie jest poprawna.
18. Celem II filaru wspólnej polityki rolnej nie jest
a) przywrócenie konkurencyjności obszarów rolniczych.
b) przyspieszenie procesów przemian w rolnictwie.
c) regulacja podaży produktów rolnych na rynku.
d) przyspieszenie rozwoju strukturalnych procesów dostosowawczych obszarów
wiejskich o wysokim udziale zatrudnionych w rolnictwie.
19. Która para Sektorowy Program Operacyjny  fundusz strukturalny finansujący wskazany
SPO jest nieprawdziwa
a) SPO  Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw  Europejski Fundusz Rozwoju
Regionalnego.
b) SPO  Transport  Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego.
c) SPO  Rozwój Zasobów Ludzkich  Europejski Fundusz Społeczny.
d) SPO  Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw  Europejski Fundusz Społeczny.
20. W Kodeksie Dobrej Praktyki Rolniczej rolnik może znalez
ć informacje na temat
a) możliwości wsparcia działalności rolniczej ze środków pomocowych Unii
Europejskiej.
b) sposobów zapobiegania zanieczyszczeniom i ochrony zasobów naturalnych
na obszarach rolniczych.
c) sposobów podnoszących wydajność produkcji rolnej.
d) żadna z wyżej wymienionych odpowiedzi nie jest prawdziwa.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko..........................................................................................
Wspieranie rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa krajów Unii
Europejskiej
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
7. LITERATURA
1. Agricultural statistics. Data 1995 2005, European Communities, Luxembourg 2007
2. Ciamaga L., Latoszek E., Michałowska-Gorywoda K., Oręziak L., Teichmann E.: Unia
Europejska. PWN, Warszawa 1999
3. Grontkowska A., Klepacki B. Ekonomika i zarządzanie przedsiębiorstwem
w agrobiznesie. Format-AB. Warszawa 2006
4. Jurcewicz A. Problematyka prawna ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego (na tle zarysu
historycznego w sferze obrotu nieruchomościami rolnymi.) w: Wieś i Rolnictwo, nr 1
(130) 2006.
5. Małuszyńska E., Gruchman B.: Kompendium wiedzy o Unii Europejskiej. PWN,
Warszawa 2005
6. Mojsiewicz Cz., Czachór Z., Przybylska B.: Europa w ławce szkolnej. Poradnik
dla nauczycieli szkół o profilu rolniczym. Fundacja Fundusz Współpracy, Warszawa
2005
7. Strategia rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa na lata 2007 2013 (z elementami
prognozy do roku 2020). Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Warszawa 2005
8. Szot E.: Polskie rolnictwo w Unii Europejskiej. Fundacja Fundusz Współpracy,
Warszawa 2003
9. Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej. UKIE, Warszawa 2005
10. www.arimr.gov.pl
11. www.arr.gov.pl.
12. www.bgk.com.pl
13. www.funduszestrukturalne.gov.pl
14. www.minrol.gov.pl
Literatura metodyczna
1. Dretkiewicz-Więch J.: ABC nauczyciela przedmiotów zawodowych. Operacyjne cele
kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994
2. Ornatowski T., Figurski J: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom 2000
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38