6931257508

182

RECENZJE, OMÓWIENIA, NOTY

Hausmannigera z Augsburga („Podstawy etyki mediów: odzyskanie etyki przez nauką o komunikowaniu”). I te właśnie dwa referaty znalazły sią - oprócz wprowadzającego tekstu samego Debatina - w Publizistik.

Póttker, podejmując problem zadań i zakresu dziennikarskiej etyki zawodowej, na przykładzie orzeczeń niemieckiej Rady Prasowej wykazuje, że wbrew rozpowszechnionemu mniemaniu kryterium prawdy nie wystarcza mediom do rozstrzygnięcia, czy ogłoszenie jakiejś wiadomości jest etycznie właściwe. Chodzi tu m.in. o zasadą Kodeksu prasowego (Richtlinie 12.1), że aby uniknąć dyskryminacji którejś z mniejszości, nie należy informować o rasowej, narodowej czy religijnej przynależności sprawcy czynu karalnego, chyba że uzasadnia to charakter zdarzenia.

Jeżeli artykuł Póttkera dotyczy głównie - żeby użyć terminologii Debatina - funkcji sterującej etyki mediów, to Hausmanniger ze swoją analizą, jak z ogólnych zasad powszechności (Universalisierbarkeit) i „zgo-dliwości” (Zustimmungsfahigkeit) można wyprowadzić zarys etyki mediów obejmujący maksymy wolności, sprawiedliwej dostępności (Zugangsgerechtigkeit) i samodoskonalenia (Selbstvervollkommnung), reprezentuje jej funkcją refleksyjną. Hausmanniger opowiada się przeciw pragmatycznym koncepcjom etyki a za jej koncepcją filozoficzno-moralną.

W tymże wrześniowym zeszycie Publizistik Anneke Jankus, doktorantka z Uniwersytetu Gutenberga w Moguncji, przypomina głośny wieloletni konflikt między Franzem Josefem Strauaem a Rudolfem Augsteinem, redaktorem naczelnym tygodnika Der Spiegel, a Silvia Knobloch z Uniwersytetu Technicznego w Dreźnie przedstawia wyniki eksperymentu, mającego określić rolę czynnika nastroju użytkowników Internetu w ich wyborach między rozrywką a informacją; eksperyment przemawia za wnioskiem, że ogólnie większe zainteresowanie portalem rozrywkowym ulega dodatkowemu wzmocnieniu, jeśli użytkownicy są w złym nastroju; zły nastrój sprzyja też zwiększeniu zainteresowania wiadomościami pomyślnymi.

Czwarty zeszyt tego rocznika Publizistik otwiera artykuł prof. Wolfganga Donsbacha (mistrza wspomnianej wyżej Anneke Jankus, tzn. dyrektora Instytutu Nauki o Komunikowaniu Uniwersytetu Technicznego w Dreźnie) i Amda Wenzla o wpływie 485 komunikatów prasowych wydanych prze* rzeczników klubów parlamentarnych na 823 wypowiedzi prasowe o pracy landtagu Sak-sonii. W założeniach badawczych przyjęto że silny wpływ rzeczników świadczyłby o nieuprawnionym narzucaniu prasie obrazu rzeczywistości przez służby public rela-tions; słaby wpływ przemawiałby za nieli-czeniem się przez dziennikarzy z reprezentowaną przez posłów strukturą polityczną społeczeństwa. Z porównawczej analizy obu zbioru tekstów wynika m.in., że tylko 28% komunikatów prasowych znalazło oddźwięk przynajmniej w jednej gazecie, a około 25% wypowiedzi prasowych opierało się na jakimś materiale public relations. W opinii autorów liczby tc świadczą

0    znacznej niezależności wypowiedzi dziennikarskich.

Kolejnego dowodu niesprawiedliwego traktowania kobiet przez media dostarcza artykuł prof. Christiane Schmerl z Uniwersytetu w Bielefeld. Artykuł opiera się na analizie zawartości dwóch tygodników

1    trzech dzienników niemieckich w ciągu dwudziestolecia 1976-1996. Wynika z niej, że prasa o kobietach pisze znacznie rzadziej niż o mężczyznach, a jeśli już pisze, to najczęściej w kontekście rozrywki. Przyzwyczailiśmy się już do takich konstatacji. Pomimo to zaskakuje fakt, że w badanym okresie traktowanie kobiet przez prasę niewiele się zmieniło.

Pozostałe dwa artykuły w tym zeszycie Publizistik to sprawozdanie trójki autorów z Uniwersytetu Kolońskiego (M. Klein, D. Ohr i S. Heinrich) z empirycznych, panelowych badań nad wpływem walki wyborczej i związanych z wyborami wypowiedzi prasowych na społeczne wizerunki kandydatów na przykładzie wyborów do landtagu Nadrenii-Westfalii z r. 2000 i teoretyczno--metodologiczna praca trzech badaczy z Wyższej Szkoły Muzyki i Teatru w Hanowerze (H. Schramm, T. Hartmann i C. Klimmt) „Dezyderaty i perspektywy badań nad paraspołecznymi interakcjami i stosunkiem do postaci medialnych”.

Niemal połowę każdego zeszytu Publizistik zajmują personalia, sprawozdania z konferencji i na ogół wyśmienite (bo nie tylko pochwalne) omówienia głównie niemieckich, ale też anglojęzycznych i francu-