7648594660

Kant a filozofia idealizmu niemieckiego 75

je na Philosophische Briefe uber Dogmatismus und Kritizismus (1795) — stanowiły doskonały komentarz do Fichtego teorii wiedzy⁷⁴, a dopiero w dwa lata później ukazała się w Lipsku rozprawa Ideen zu ei-ner Philosophie der Natur (1797), która spowodowała, że za pierwszy okres twórczości Schellinga uznaje się filozofię przyrody.

Na inny z kolei aspekt filozofii Schellinga zwraca uwagę Justyna Nowotniak, która w kontekście związku między Schellingiem i Friedrichem Schillerem (1759—1805) stwierdza: „Obaj czerpią przy tym w dużej mierze z Kanta, którego Krytyka władzy sądzenia jest niewyczerpanym źródłem inspiracji dla myślenia o związkach sztuki z filozofią — a do myślicieli pozostających pod silnym wpływem Kantow-skiej Trzeciej Krytyki zalicza się też Fichte”⁷⁵. Teza ta jest niezwykle ważna, gdyż pokazuje, że związki, które mogą uchodzić za pozorne — to znaczy związki idealistów niemieckich, a w szczególności Schellinga z Kantem — są większe, niżby się mogło wydawać. Gerhard Lehmann wyraża przekonanie, że poza Schellingiem „niewielu spośród filozofów w pierwszym trzydziestoleciu dziewiętnastego wieku odnosiło się tak wyraźnie do Kanta i do tak wielu motywów filozofii Kantowskiej: Kan-towska dynamika poruszających sił i jego pojęcie organizmu stanowią punkt wyjścia filozofii przyrody Schellinga; Kantowskie połączenie teleologii i estetyki i jego idea pierwotnego rozumu (...) są podstawami systemu idealizmu transcendentalnego Schellinga; wraz z powołaniem się na Kantowską naukę o wolności rozpoczyna Schelling przejście do filozofii »pozytywnej«, a ponadto filozofia objawienia odnosi się do Kantowskiej nauki o »transcendentalnym ideale«. Schelling jest bardziej wiemy Kantowskiej teorii kategorii niż Fichte i Hegef⁷⁶. Teza Lehmanna pokazuje, że istotne modyfikacje, o jakich mowa w filozofii idealizmu niemieckiego w odniesieniu do Kanta, wcale nie muszą się wiązać z całkowitą rezygnacją z jego idei filozoficznych. Również Wilhelm Windelband podkreśla złożoność filozofii idealistów niemieckich w stosunku do sytuacji, jaka panowała za życia Kanta⁷⁷.

⁷⁴    Zob. E. Cassirer: Das Erkenntnisproblem in der Philosophie und Wissenschąft der neuerenZeit. Bd. 3..., s. 209.

⁷⁵    J. Nowotniak: Samowiedzafilozofa..., s. 129.

⁷⁶    G. Lehmann: Geschichte der Philosophie. Bd. 8: Die Philosophie des neunzehnten Jahrhunderts I. Berlin 1953, s. 77—78. Zob. także Idem: Geschichte der nachkantischen Philosophie. Kritizismus und kritisches Motiu in den philosophischen Systemen des 19. und 20. Jahrhunderts. Berlin 1931, s. 71—72.

⁷⁷    Zob. W. Windelband: Lehrbuch der Geschichte der Philosophie..., s. 477.