7648594669

Kant a filozofia idealizmu niemieckiego 83

sondere oraz Ober das Verhdttnis der Natutphilosophie zur Philosophie uberhaupt. W rok później na łamach tego samego czasopisma opublikował Schelling artykuł Ober Dante in philosophischer Beziehung.

Hartmann twierdzi, że filozofia tożsamości została już założona we wcześniejszych fazach filozofii Schellinga i w tym znaczeniu nie może być mowy o czymś całkowicie nowym¹⁰⁴. Filozofia tożsamości powstała z połączenia filozofii przyrody z idealizmem transcendentalnym, a punktem „stycznym” jest Absolut. Filozofia przyrody opiera się na myśli realistycznej, chociaż zdaniem Schellinga, zasada przyrody ma charakter zasady duchowej. Zarazem jednak zasada ta nie jest zasadą świadomości i dlatego Schelling przyjmuje idealizm transcendentalny, który ukazuje drugi człon relacji. Ten transcendentalizm jest jednak idealistyczny, co wymaga bliższego wyjaśnienia. A wymaga tym bardziej, że Schelling uważał, iż powstanie produktów przyrody i jej największej potencji, to znaczy świadomości, ma charakter procesu realnego, wypływającego z praw nieświadomej siły przyrody niezależnie od świadomości i jej immanentnych warunków¹⁰⁵. W takim ujęciu transcendentalnym Schelling zgadza się z Fichtem. Zgodnie z założeniami transcendentalizmu powstanie przyrody opiera się w pełni na warunkach świadomości. Schelling wprawdzie twierdzi, że warunki te pozostają dla świadomości nieświadome, gdyż są rezultatem nieświadomej produkcji, ale ostatecznie uważa on, że stanowią produkt Ja. Tym samym filozofia przyrody opiera się na myśli realistycznej, natomiast transcendentalna — na idealistycznej. Możliwość połączenia tych dwóch stanowisk (realizmu i idealizmu) wymaga zatem innej zasady, którą jest Absolut. „Filozofia ma — według Schellinga — we wszystkich swoich przedmiotach tylko jeden przedmiot i właśnie dlatego sama jest tylko jedna”¹⁰⁶. Schellingowi nie chodzi w tym stwierdzeniu — jak zauważył Hartmann — o coś nowego, ale o połączenie tego, co wcześniej wydawało się oddzielone, to znaczy przyrody i świadomości. Zarazem podkreśla Hartmann, że nie ma to być prosta tożsamość podmiotu i przedmiotu, Ja i nie-Ja, świadomej i nieświadomej aktywności. Twierdzi on, że występujące tu połączenie jest absolutnym racjonalizmem. Nie istnieje nic poza absolutnym rozumem, ponieważ nie istnieje nic poza podmiotem i przedmiotem — są one zjednoczone i zamknięte w absolutnym rozumie. Stanowisko filozofii jest potwierdzeniem tego rozumu, a jego poznanie jest poznaniem rzeczy,

¹⁰⁴    Zob. N. Hartmann: Die Philosophie des deutschen Idealismus.s. 132.

¹⁰⁵    Zob. ibidem.

¹⁰⁶    F.W.J. Schelling: Filozofia sztuki..s. 26.