Kant a filozofia idealizmu niemieckiego 79
z empirycznym sposobem ujawniania się owego continuum, ile według wewnętrznych, wiecznych zasad88. Idee Platona są duchowymi zasadami form, a jednocześnie realnymi prawzorami rzeczy i w tym sensie stanowią one to, co trwałe w przepływie zjawisk. Zarazem jednak nie są one ani rzeczami, ani tworami substancjalnymi. Dla Schellinga Platońskie idee są „ideami Absolutu”, formami albo stopniami samo-oglądu nieświadomego ducha. W tym znaczeniu idee są myślami Boga (Absolutu) i wszystkie zawierają się w idei Boga. Prawdziwy byt idei jest bytem w Bogu, natomiast w świecie idee się jedynie przejawiają. Proces ten jest konieczny, dlatego że tylko na tej drodze duch Boży dochodzi do oglądu samego siebie w człowieku.
W październiku 1798 roku Schelling opuścił Lipsk. Udał się do Jeny, aby w wieku dwudziestu trzech lat objąć profesurę na tamtej -szym uniwersytecie, i pozostał tam do maja 1803 roku. Okres ten zaowocował współpracą z romantykami oraz niezwykle intensywną pracą intelektualną, której rezultatem były następujące dzieła: Erster Ent-wurf eines Systems der Naturphilosophie (1799), Einleitung zu dem Entwurfeines Systems der Naturphilosophie oder uber den Begńff der spekulatwen Physik (1799), natomiast później System des transzen-dentalen Idealismus (1800)89. Wraz z wydaniem, w marcu 1800 roku, Systemu filozofii transcendentalnej wszedł Schelling w drugi okres swej twórczości. Interpretatorzy jednak nie mogą się zgodzić co do roli, jaką w Schellinga filozoficznym rozwoju odegrał idealizm transcendentalny. Zdaniem Coplestona, ma on nie tyle uzupełniać jego filozofię przyrody, ile ma wypracować „posuwającą się naprzód historię samoświadomości”90. Taka interpretacja nie wykazuje wszakże wyraźnego związku między pierwszym i drugim okresem. Dlatego też Hartmann jest innego zdania. Twierdzi on mianowicie, że idealizm transcendentalny stanowi opracowanie drugiego członu relacji poznawczej, a mianowicie świadomości. Przyroda nie ukazuje świadomości, gdyż pokazuje jedynie sposób, w jaki w przyrodzie może powstać świadomość. Innymi słowy, przyroda, ukazuje jedynie zakorzenienie świadomości w nie-
“ Zob. N. Hartmann: Die Philosophie des deutschen Idealismus..., s. 119.
B9 Tłumaczenie polskie: F.W.J. Schelling: System idealizmu transcendentalnego... 90 F. Copleston: Historia filozofii. T. 7..., s. 117.