7648594674

88 Filozofia Kanta i jej recepcja w osiemnastym i dziewiętnastym wieku

oceną dotychczasowej filozofii racjonalnej. Filozofia ta, która stanowiła centrum systemu tożsamości, stała się dla niego „filozofią negatywną”, natomiast rolę „filozofii pozytywnej” zaczęła odgrywać filozofia Objawienia¹²³. Należy podkreślić, że wiąże się to również z filozofią Hegla. Filozofia przedstawia się więc jako system dwóch wzajemnie się uzupełniających rodzajów filozofii: filozofii tożsamości oraz filozofii Objawienia, przy czym Objawienie nie oznacza ograniczenia się do chrześcijaństwa. Schelling — podobnie jak Hegel — uważa, że stanowi ono najwyższą formę objawienia. Niemniej jednak objawienie jest charakterystyczne dla każdego rodzaju religii. Dlatego historia religii (a więc jej rozwój) jest w istocie postępującym Objawieniem Boga. Schelling uważa, że filozofia negatywna i pozytywna (rozum i Objawienie) mają tę samą treść. Wiąże się to z przekonaniem, że filozofia negatywna jest nauką o istocie rzeczy, natomiast pozytywna — o ich istnieniu¹²⁴.

Reasumując, trzeba spróbować odpowiedzieć na pytanie, czy w swej filozofii Schelling prezentuje stanowisko nowe wobec Fichtego. Richard Kroner twierdzi, że nie. Uważa natomiast, że Schelling nie przezwyciężył Fichtego teorii wiedzy, przynajmniej nie w sensie metodyczno-lo-gicznym¹²⁵. Jednakże ze względu na akcentowanie roli przyrody filozofia Schellinga uznawana jest za idealizm obiektywny — przeciwieństwo idealizmu subiektywnego, którego wyrazicielem jest Fichte. Thomas Langan wszakże podkreśla fakt, że w koncepcji Schellinga zmienia się rola filozofii. „Podstawowym problemem filozofii Schellinga, w szczególności jego dialektyki, jest problem wspólny całemu pokantowskiemu klasycznemu idealizmowi niemieckiemu: problem powiązania i jedności tego, co nieskończone, z tym, co skończone. Nieskończony podmiot stanowi cel rozwoju i o tyle również przedmiot badania”¹²⁶. Ów motyw powiązania, charakterystyczny dla całego idealizmu niemieckiego, skłania zarazem Schellinga do tego, by krytycznie oceniać filozofię Hegla, uznając, iż to właśnie jemu samemu, a nie Heglowi, udało się połączyć filozofię negatywną z filozofią pozytywną.

¹²³    Zob. W. Rod: Dialektische Philosophie der Neuzeit. Bd. 1..., s. 113—114. Por. P. D e h n e 1: Antynomie rozumu. Z dziejów filozojii niemieckiej XVII i XIX wieku. Wrocław 1998, s. 159—239.

¹²⁴    Por. ibidem, s. 227—228.

¹²⁵    „Es ist oben gezeigt worden, dafi Schelling in methodisch-logischer Hinsicht die Wis-senschaftslehre nicht uberwunden hatte R. Kroner: Von Kant bis Hegel Bd. 2..., s. 163.

¹²⁶    T. Langan: Filozofia niemiecka..., s. 59.