nauczycielowi towarzyszyć nieustannie świadomość tego, że głównym celem wychowania jest twórczy i wszechstronny rozwój człowieka, i jego osobowości.

45. Podmiotowość jedną z podstawowych kategorii pedagogicznych.

Podmiotowość w aspekcie pedagogicznym ma nie tylko sens teoretyczny, ale przede wszystkim praktyczny. W sensie teoretycznym pedagogika jest nauką współdziałającą z innymi dyscyplinami społecznymi (psychologią i socjologią) oraz korzysta z ich dorobku w tym zakresie. Ważniejsze wydaje się być właściwe rozumienie i realizowanie idei podmiotowości w działalności pedagogicznej oraz określenie warunków uzyskania wysokiej sprawności podejmowanych w tej mierze działań. Podmiotowość dla licznej grupy pedagogów (reprezentantów pedagogiki tradycyjnej) wyraża się częściej w aktywności własnej wychowanka w procesie wychowania, rzadziej konieczności kontaktu psychicznego i zrozumienia między wychowawcą a wychowankiem.

46. Przedstaw rozumienie podmiotowości w wychowaniu.

Podmiotowość w wychowaniu może być rozumiane dwojako. Po pierwsze można ją ujmować jako wychowanie podmiotowe. Wychowanie podmiotowe to takie, które sytuacje wychowawczą wyznaczoną zawsze układem ludzi, rzeczy i zadań traktuje jako sytuację dwupodmiotową. W sytuacji tej podmioty wychowania (wychowawca i wychowanek ) włączają się wzajemnie w linie własnych działań, stają się równoprawnymi i równo ważnymi aktorami.

W wychowaniu podmiotowym w przeciwieństwie do wychowania tradycyjnego, zadania wykonywane przez wychowanka nie dominują nad nim, a wychowawca godzi się na ograniczenie swej podmiotowości podmiotowością wychowanka.

Wychowanie podmiotowe może być też rozumiane jako tworzenie warunków do takiej aktywności wychowanka, która jest inicjowana i rozwijana przez niego wg jego własnych osobistych wartości i standardów. Aktywność jest tu szczególnym rodzajem stosunków człowieka z otoczeniem opartym na poczuciu sprawstwa, kontroli nad otoczeniem i nad samym sobą.

Po drugie można ją rozumieć jako cel wychowania. Takie rozumienie podmiotowości sprowadza się do świadomego kształtowania orientacji podmiotowej. Orientacja podmiotowa jest to nastawieni na aktywność sprawczą, obejmuje następujące składniki: optymizm, zaufanie do siebie, selektywność, poszukiwanie przyczynowości.

Kształtowanie orientacji podmiotowej wychowanka to proces długotrwały i trudny.

47.Problem relacji między podmiotowością ucznia a podmiotowością nauczyciela w procesie wychowania.

We współczesnej pedagogice zagadnienie podmiotowości ucznia bywa traktowane jako zasada wymagana w procesie wychowania i jako ceł, do którego należy dążyć. Podmiotowość człowieka wyrasta z jego indywidualności i oznacza jego prawo do bycia sobą zgodnie z własną osobowości~ zdolnościami i doświadczeniami. Podstawowym założeniem leżącym u podstaw podmiotowości jest traktowanie wychowanka

- niezależnie od wieku jako człowieka, jako osobę wyposażoną w te same, co ludzie dorośli, nauczyciele, podstawowe kompetencje umożliwiające mu poznanie świata i kontaktowanie się z innymi. Wśród uczniów dominuje nastawienie na wypełnianie poleceń, ich działania są dołączone do czynności nauczyciela na zasadzie uzupełniania ich bez istotnego wpływu na przebieg i wyniki lekcji, nie są one integralną częścią nauczania -uczenia się, lecz zjawiskiem sporadycznym. W większości systemów szkolnych tępi się oryginalność i samodzielnie myślące jednostki, wszyscy uczniowie mają nabyć jednakowe wiadomości z każdego przedmiotu bez względu na zdolności i zamiłowania, wszyscy mają zachowywać się jednakowo. Tymczasem należałoby na każdego ucznia spojrzeć osobno. Podmiotowość ucznia w procesie kształcenia i wychowania znajduje prawo obywatelstwa wówczas, gdy uczniowi stworzy się warunki aktywnego w nim udziału, umożliwi wpływanie na jego przebieg i charakter, warunki rozwijające osobowość, działanie, wyrażanie swoich myśli i przeżyć, ujawniania własnego stosunku do faktów i problemów. Stanie się tak wtedy, gdy dojdą do głosu autentyczne:

radość i wątpliwości, gdy uczeń będzie miał prawo tyle do aprobaty, co do krytyki. Nauczyciel, który komunikuje się w sposób partnerski, koncentruje podczas rozmowy uwagę na wypowiedziach rozmówcy. Nie przerywa, nie krzyczy, nie wywiera nacisku, szanuje prawo ucznia do wypowiedzenia się, nie ocenia.