8. Dlaczego twierdzimy, te zmienność osobowości jest warunkiem jej kształtowania i rozwoju.

Przyjmując, że wychowanie jest dokonywaniem zamierzonych zmian w osobowościach jednostek to do zrozumienia jego procesów i zjawisk także potrzebna jest ta wiedza, która zawiera informacje o tym w jaki sposób w ogóle osobowość ludzka podlega przemianom, jakie w tym zakresie przechodzą ogólne prawidłowości. Osobowość ludzka jest wytworem najogólniej mówiąc procesów socjalizacyjnych. Wyciągając wnioski można stwierdzić, że wytwarzanie zmian w osobowości przez wychowanie nie może przebiegać poza regułami i mechanizmami właściwymi tej ogólniejszej kategorii procesów i jej kształtowania jakimi są procesy socjalizacyjne. Prowadzi to do wniosku, że nie można w pełni rozumieć procesu wychowania a tym samym organizować ich przebiegu, ani nimi kierować jeżeli nie rozumie się istoty oraz czynników socjalizacji.. Osobowość przejawia się we względnej stałości ludzkich zachowań ale także, osobowość kształtuje się poprzez utrwalenie się określonych form aktywności (np. sprzątaczka), Osobowość człowieka kształtuje się w toku jego życiowej aktywności. Człowiek przejawia aktywność tylko i wyłącznie wtedy, kiedy znajduje się w stanie napięcia psychonerwowego (np.przygot. się do egzaminu). Zahamowuje zaś aktywność wówczas, gdy napięcie to opada. A więc gdy osiągnięty zostaje stan równowagi wewnętrznej (zdany egzamin)

9. Sposób reagowania jednostki na zmieniające się układy nagród i kar wjej otoczeniu.

Cała życiowa aktywność człowieka jest nastawiona na osIąganie nagród a unikanie kar.

W każdej sytuacji i w każdej aktywności jednostka dąży do uzyskania maksimum nagród przy narażaniu się na minimum kar.

Jednostka wykażuje tendencje do ponownego skierowywania własnych stanów napięcia psychonerwowego ku takim obiektom lub stanom rzeczy które uprzednio miały dla niej właściwości nagradzające.

Jednostka wykazuje tendencje do powtarzania swej życiowej aktywności aktów motywacyjnych w przeszłości nagradzanych, unikania zaś aktów w przeszłości karanych.

Twierdzenie powyższe jest wyjaśnieniem procesu stopniowego oczyszczania się aktywności jednostki z form dla niej bez znaczenia bo nie przynoszących żadnych pożądanych efektów. Podejmowane akty motywacyjne obejmują nie tylko aktywność otwartą (tą ruchową), lecz także wewnętrzną, a wiec pewien sposób postrzegania świata, myślenia oraz przeżywania emocjonalnego. Oznacza to, że pod wpływem działającego systemu nagród i kar jednostka uczy się powtarzać nie tylko pewne zachowania lecz także uruchamiać odpowiadające im procesy orientacyjne, myślowe oraz uczuciowe.

Wynika z tego, ze nie ma możliwości modyfikacji zachowania, a wiec także osobowości człowieka, który bez przeszkód zaspakaja w raz ustalony sposób wszystkie ważne dla siebie motywy lub potrzeby.

Można wyróżnić dwie okoliczności, które skłaniają człowieka do trwałych zmian dotychczasowej aktywi~ości

* jest nią taka zmiana sytuacji, w skutek, której dotychczasowe formy zaspakajania motywów przestają być efektywne czyli nagradzane,

* zmiana dotychczasowych form aktywności następuje także wówczas, gdy w życiu psychicznym jednostki pojawiają się nowe cele, nie osiągalne za pomocą dotąd przejawianych zachowań

10. Powstawanie ifunkcjonowanie w danym środowisku układu nagród i kar i ich sposób oddziaływania na jednostkę.

Aby wyjaśnić problem w sposób pełniejszy należy rozszerzyć zakres rozpatrywanych tutaj zjawisk. Należy nie tylko odpowiedzieć na to jak jednostka reaguje na zmieniające się układy nagród i kar w jej otoczeniu lecz także tym jak układy te powstają i funkcjonują w danym środowisku oraz jak oddziaływują na jednostkę. Nadanie takiego zakresu podejmowanej tutaj analizie jest uzasadnione z trzech względów:

1) nie ulega wątpliwości, że skoro występujące w otoczeniu jednostki układy nagród i kar determinują jej aktywność to tym samym spełniają one funkcje osobowotwórcze,

2) w wypadku człowieka wszelkie układy nagród i kar mają charakter społeczny (bezpośredni i pośredni),

3) działające w otoczeniu jednostki układy nagród i kar mając charakter zjawiska społecznego charakteryzują się także pewnym poziomem organizacji.

Jednostka znajduje się zawsze w zasięgu ich oddziaływania polegającego zawsze na stymulowaniu jednostki do takiej aktywności, która jest zarówno pod względem kierunku (celu) jak i form przyswajania się zgodnie z akceptowanymi przez ogół członków danej grupy normami i wzorami ich postępowania