SYTUACJA DEMOGRAFICZNA I JEJ ZWIĄZEK

ZE STANEM ZDROWIA LUDNOŚCI

DEMOGRAFIA

Demografia jest nauką o populacji ludzkiej, o jej rozwoju,
strukturze biologicznej i społecznej

Istnieje ścisła współzależność między zjawiskami
zdrowotnymi, a zjawiskami demograficznymi dlatego opierając
się na informacjach
o cechach demograficznych można właściwie ocenić przyczyny
wpływające na stan zdrowia ludności

Wieloletnie prognozy demograficzne pozwalają na
zaplanowanie i dostosowanie założeń polityki do przyszłych
potrzeb zdrowotnych społeczeństwa

Cechy struktury ludności istotne w medycynie

- liczba ludności

-

stan cywilny

- płeć

- migracja ludności

- wiek

- wykształcenie i zawód

Liczebność populacji

Dane o liczebności populacji są niezbędne dla
administracji państwowej i instytucji służby zdrowia
w celu prawidłowego zarządzania, planowania sieci
instytucji i kadr profilaktyczno-leczniczych oraz
sanitarno-epidemiologicznych

Liczebność populacji w kraju z dużą dokładnością
określa się w czasie spisów powszechnych, które
stanowią podstawowe i najpełniejsze źródło
informacji o ludności zamieszkującej
na wyodrębnionym terytorium

Spisy ludności przeprowadza się zwykle w odstępach
10 – letnich (ostatni został przeprowadzony w 2002 r.)

Drugim co do ważności źródłem informacji jest
ewidencja bieżąca - rejestracja podstawowych
faktów demograficznych
(urodzenia, zgony, małżeństwa, rozwody, miejsca
zamieszkania)

Liczba ludności Polski wynosi 38 157 tys. i zmniejsza się
od 10 lat.

W latach 1997-2006 ubyło nas ok. 170 tys.

Od połowy lat 80 systematycznie zmniejsza się udział w
łącznej liczbie ludności dzieci i młodzieży w wieku poniżej
20 lat. Grupa ta stanowi ok. 24,5% ogółu ludności, a
populacja dzieci w wieku 0-14 lat – 16,7%

W tym samym okresie stopniowo zwiększa się udział osób
w wieku 65 lat i więcej. Osoby te stanowią 13,1% ogółu
ludności Polski

Według prognozy GUS, do 2010 roku udział osób
starszych w łącznej
liczbie ludności będzie zmieniał się nieznacznie, w
następnych latach wzrost będzie szybszy i w 2030 roku
osiągnie poziom około 24%, co oznacza, e prawie co
czwarty Polak będzie miał co najmniej 65 lat

Wiek i płeć w populacji

Struktura populacji według wieku i płci to najbardziej
istotne cechy demograficzne z punktu widzenia aktualnych i
przyszłych potrzeb zdrowotnych społeczeństwa

Wiek i płeć obywateli warunkuje natężenie urodzeń,
małżeństw oraz zgonów, a tym samym posiada związek ze
stanem zdrowia ludności i potrzebami zdrowotnymi

Tak więc do liczby dzieci i młodzieży musi być dostosowana
liczba żłobków, przedszkoli, szkół, a także liczba
specjalistów z zakresu opieki medycznej nad dziećmi i
młodzieżą.

Liczba kobiet w wieku rozrodczym wiąże się z potrzebą
zapewnienia odpowiedniej opieki nad ciężarnymi oraz
matką i małym dzieckiem

Wyniki badań epidemiologicznych wskazują na to, że
istnieje ścisły związek pomiędzy występowaniem
niektórych chorób w populacji

- wśród mężczyzn częściej mamy do czynienia z alkoholizmem
i
nałogowym paleniem papierosów, u kobiet częściej
występuje
uzależnienie od leków

- kobiety częściej umierają z powodu z chorób układu
krążenia,
mężczyźni natomiast częściej z powodu nowotworów
złośliwych

- urazy i zatrucia trzykrotnie częściej występują wśród
mężczyzn
niż kobiet, podobnie jest też w przypadku samobójstw

- mężczyźni częściej chorują na gruźlicę oraz choroby
weneryczne

- kobiety częściej są leczone z powodu chorób reumatycznych

Istotnym z punktu widzenia opieki zdrowotnej jest
problem starzenia się ludności

Starzenie się ludności jest związane z wydłużaniem się
życia ludzkiego, z dożywaniem wieku starości przez coraz
większą zakresowo populację oraz ze spadkiem liczby
urodzeń

Polska zalicza się do krajów starych demograficznie

Wraz z wiekiem pogorszeniu ulega samopoczucie fizyczne i
psychiczne, zwiększa się stopień narażenia na różne
choroby, a choroby ludzi w podeszłym wieku mają
najczęściej charakter przewlekły . Wiąże się to z
długotrwałym lub stałym ograniczeniem sprawności, która
bardzo często powoduje wzrost zależności od innych

W tej sytuacji oczywisty jest wzrost zapotrzebowania na
usługi nie tylko lecznicze, ale także pielęgnacyjno-
opiekuńcze oraz świadczenia ze strony opieki społecznej

Stan cywilny

Stan cywilny jest zjawiskiem rzutującym na cechy
zdrowotne populacji. Udowodnione są
statystyczne związki między stanem cywilnym a
licznymi chorobami np. nerwice i choroby
psychiczne (także samobójstwa) częściej
stwierdzane są wśród osób samotnych szczególnie
w wyższych przedziałach wiekowych

Znacznie wyższa jest dzietność (liczba dzieci
przypadających na jedną kobietę) wśród zamężnych
– co wiąże się m.in. ze zwiększonym
zapotrzebowaniem na opiekę ginakologiczno-
położniczą i pediatryczną

Większa liczba osób samotnych (szczególnie w
starszym wieku) częściej wymaga opieki ze strony
działów opieki
społecznej

Migracja

ludności

(wędrówka ludności mająca na celu zmianę miejsca
pobytu)

Są bardzo ważnym czynnikiem wpływającym na biologiczną
jakość populacji, a więc na jej zdrowotność

W Polsce ważne były migracje ze wsi do miasta, z
regionów rolniczych do miast przemysłowych – migracje
zawodowe

Migracje „stałe” są przyczyną negatywnych zjawisk
takich jak starzenie się opuszczonej przez młode roczniki
populacji, zmniejszenie liczby urodzeń, zwiększenie liczby
rozwodów

Zmieniają się także takie cechy jak intensywność i
struktura zapadalności na określone choroby, zarówno w
populacji „opuszczonej” jak i w populacji „zaludnionej”

Wykształcenie, zawód, pozycja zawodowa

Na podstawie wyników badań stwierdzono, że:

- wyższa pozycja społeczno-ekonomiczna sprzyja niższej
chorobowości przewlekłej, a jednocześnie wyższej z
powodu
chorób ostrych

-

im wyższa pozycja społeczno-ekonomiczna, tym niższa

umieralność

- umieralność niemowląt, wiedza zdrowotna oraz zachowania
zdrowotne
rodziny w sposób szczególny związane są z wykształceniem
matki

Przedstawione podstawowe dane demograficzne stanowią
wstęp do analizy i epidemiologicznej oceny zdrowia populacji