ZESTAW VII.
1.Cesarstwo w okresie Wielkiej Wędrówki Ludów. Zmierzch Imperium.
Pod wrażeniem nadchodzących Hunów i groźnych wieści Wizygoci porzucili swe siedziby i ruszyli nad Dunaj, prosząc w 376 r. o azyl w granicach Cesarstwa. Dla władz rzymskich petycja taka nie była czymś nowym. Władzę się skończyło ale zaopatrywanie nowych sprzymierzeńców w zboże stało się powodem konfliktów. Wizygoci się zbuntowali i doszło do rozprawy pod Adrianopolem 378, która zapowiadała zmierzch Imperium. Cesarz Wschodu Walens poniósł śmierć. Przez odsłoniętą granicę w różnych rejonach Cesarstwa zaczęły napływać barbarzyńskie ludy: przez Ren do Galii, zapuszczali się nawet na płw. Apeniński. Zdolnościom Teodozjusza przypisać należy, że w trudnej sytuacji dał sobie
doskonale radę. O zdobytym przezeń znaczeniu może świadczyć to, że mógł się poważyć na narzucenie państwu następstwa swoich małoletnich synów — Arkadiusza i Honoriusza, między których podzielił Imperium na łożu śmierci w 395 r. Według koncepcji Teodozjusza ustanowienie dzielnic nie miało przekreślać jedności państwa. Obaj bracia winni na zewnątrz występować wspólnie w imieniu niepodz-ielnego Cesarstwa i odgrywać rolę regentów rządzących dwiema częściami jednego państwa. Tę koncepcję przekreślił jednak rychło dalszy bieg wypadków. Oto bowiem wyznaczeni przez Teodozjusza opiekunowie jego nieletnich synów, rywalizując o wpływy, doprowadzili do takiego zaostrzenia stosunków między Zachodem i Wschodem, że w praktyce zamierzona jedność okazała się fikcją. Podczas rządów opiekuna Honoriusza Stylichona doszło do wtargnięcia Wizygotów do Italii, a nie umiejętna polityka wykorzystywania sprzymierzeńców, doprowdziła do trzydniowego plądrowania Rzymu przez Wizygotów pod wodzą Alaryka w 410 co okazało się szokiem dla ówczesnych i już z pewnością zapowiadało klęskę. Z biegiem lat Rzym tracił panowanie nad poszczególnymi rejonami Cesarstwa . Chwile wytchnienia Cesarstwo przeszło za rządów Aecjusza. Polityka prowadzona w Galii przez Aecjusza przyniosła owoce w momencie zagrożenia tego kraju w 451 przez Hunów. Lud ten pod rządami Attyli podjął nową ofensywę przeciwko Zachodowi i posuwając się wzdłuż pogranicza rzymskiego po obu stronach Dunaju, przekroczył Ren i wtargnął do Galii. Wspólnemu wystąpieniu Aecjusza i germańskich ,,sprzymierzeńców" zawdzięczać należy zadanie porażki najeźdźcom na Polach Katalaunijskich Cesarstwo zachowanie pozorów zwierzchnictwa nad Zachodem zawdzięczało — Aecjuszowi. Toteż jego zamordowanie przez zawistną kamarylę dworską (usunęło ostatni hamulec powstrzymujący rozkład Cesarstwa na Zachodzie. Rabunkowa wyprawa Wandalów na Rzym w 455 r. doprowadziła nie tylko do bezprzykładnego złupienia tego miasta przez najeźdźców, ale zdezorganizowała również życie Italii. Dowódcy wojsk rzymskich ze swojej strony obdarzali purpurą i detronizowali cesarzy, którzy w ich rękach stali się zupełnymi marionetkami. Od śmierci Aecjusza do upadku Cesarstwa na Zachodzie, tj. w ciągu 22 lat, tron zajmowało dziesięciu cesarzy, a ich władza z każdym rokiem stawała się coraz bardziej iluzoryczna. Ostatnim ze wspomnianych wyżej dziesięciu cesarzy był Romulus, obdarzony purpurą na żądanie ojca w 475 Oczywiście rządy w imieniu syna sprawował Orestes. Jednak pod wodzą Odoakara wodza zbieraniny różnych plemion doszło do buntu wojska. Wprawdzie oszczędzono wyniesionego przezeń na tron Romulusa, ale został on usunięty w cień. Zwycięskie wojska zgodnie z tradycją germańską obwołały Odoakra królem. Cesarstwo Rzymskie posiada odtąd jednego tylko władcą, rezydującego nad Bosforem. Tak oto narodziła się fikcja zwierzchnictwa Wschodu nad okupowanymi przez Germanów prowincjami Zachodu. A ponieważ nastąpiło to po przeciągłym procesie rozkładu państwa rzymskiego na tym obszarze, mieszkańcy ziem zachodnich nie zdawali sobie przez długi czas sprawy z tego, że lata 476-480 stanowiły tam kres istnienia Imperium, które przywykli uważać za wieczne.
2. Reforma kluniacka w Kościele.
Przyczyny: POGLĄD O ZBLIŻAJĄCYM SIĘ KOŃCU ŚWIATA w roku 1000 był jednym z argumentów nadciągającej zagłady było panoszenie się w świecie chrześcijańskim bezprawia, gwałtu niemoralności. Papieże X wieku (okresu pornokracji) wydawali się indentyfikować z Antychrystem. Ponadto nastąpiła FEUDALIZACJA KOŚCIOŁA w IX i X w. - ówczesny etap rozwój społeczeństwa feudalnego; z rozbiciem wszelkich większych organizmów politycznych, ze stanem permanentnego bezprawia i wojny domowej. Obsada godności kościelnych nie zależała już od cesarza czy króla, ale od najbliższego wielkiego seniora. Symonia, Nikolaizm / nepotyzm - prawo inwestytury -. Hugo Kapet był dla przykładu opatem aż czterech klasztorów. Często nie liczono się zupełnie z kwalifikacjami duchownego ani też z potrzebami placówki; wielu analfabetów wśród niższego duchowieństwa. Więzy między papiestwem, stanowiącym przedmiot rozgrywek rodów rzymskich, a klerem poszczególnych krajów były bardzo luźne, co gorsza, rozkładowi uległy również metropolie, a pozycja metropolitów spadła do czysto honorowej. Biskupi, jako lennicy królów czy książąt, byli przede wszystkim panami feudalnymi, prowadzili własną politykę, toczyli wojny prywatne, dopuszczali się grabieży i nadużyć/ WZROST NASTROJÓW RELIGIJNYCH- Zwolennicy odrodzenia Kościoła poprzez oczyszczenie go z naleciałości, wypaczających naukę Chrystusa, potrafili znaleźć posłuch wśród szerokich mas społeczeństwa.
RUCH REFORMY KOŚCIELNEJ (najwcześniej podjęty w domach zakonnych) CLUNY klasztor benedyktyński w Burgundii, założony przez Wilhelma I ks. Akwitanii w 910 r. ważnym elementem w przepisach , był zakaz wszelkiego wpływu z zewnątrz na wybór opata. Opaci Cluny: Berno, Odo, a zwłaszcza Odylon sprawujący rządy z reguły przez długi okres czasu, zdobyli sobie ogromny autorytet i niebawem Cluny zaczęło promieniować na inne klasztory, podporządkowując je sobie. W ten sposób powstała nowa organizacja zakonna na czele z Cluny, zwana kongregacją kluniacką, złożona z licznych klasztorów, podległych władzy zwierzchniej opata z Cluny, który kontrolował je i rozstrzygał wszelkie kwestie dyscyplinarne i doktrynalne.. W XI w. Kongregacja kluniacka stała się potęgą: w początkach XII w. podlegało jej około 2 tys. klasztorów w całej Europie. Na wzór kongregacji kluniackiej zaczęły powstawać inne ogniska reformy życia zakonnego. Realizacjia reformy : Walka o ukrócenie anarchii feudalnej pod hasłem „pokoju bożego” (treuga Dei). - ruch propagujący powstrzymanie się od przelewu krwi, zwłaszcza wojen „prywatnych” w święta kościelne i posty, w XI w. Opat Cluny Odylon głosił rozszerzenie „pokoju bożego” na okres od środy wieczorem do poniedziałku rano każdego tygodnia dni. Ruch ten został poparty przez potężniejszych książąt, którym ułatwiał zapanowanie nad sytuacją na terenie własnego terytorium (np. Normandia). Sublimacja rzemiosła wojennego przez nadanie sakralnego charakteru różnym obyczajom rycerskim i powiązanie ich z nakazami etycznymi. wystąpienie przeciw barbarzyńskim próbom sądowym ( sądom bożym), gdyż obyczaj ten okazał się niezwykle żywotny. Jednak całkowitym warunkiem realizacji planów Kościoła było wyzwolenie Papiestwa spod
kurateli cesarskie.
3. Habsburgowie na tronie niemieckim.
Wielkie Bezkrólewie w Niemczech wyzwoliło wszystkie siły odśrodkowe Rzeszy. Tak więc np. Czechy, które dzięki wykorzystaniu przez Przemysła Ottokara rywalizacji Sztaufów z Welfami zostały podniesione do rangi królestwa. Kiedy po śmierci Ryszarda z Kornwalii zdecydowano się w Niemczech przystąpić do wyboru króla. Przemysł Ottokar począł zabiegać o koronę. W interesie książąt Rzeszy nie leżało jednak oddawanie jej najpotężniejszemu spośród siebie. Toteż w elekcji przeprowadzonej 1273. został wybrany na króla jeden ze skromniejszych feudałów niemieckich, landgraf górnej Alzacji — Rudolf z Habsburga. Chociaż uchodził on za najznaczniejszego wśród feudałów południowo-zachodnich Niemiec, to jednak w zestawieniu z wielkimi panami Rzeszy byt jednostką mało znaczącą. Elektorzy liczyli na marionetkę. Rudolf nie zamierzał jednak kontentować się pustym tytułem. A ponieważ nie mógł prowadzić walki ze wszystkimi naraz, zdecydował się na skruszenie przede wszystkim potęgi najsilniejszego z książąt, którym był znajdujący się w ostrej wobec niego opozycji Przemysł Ottokar II. Kiedy więc król czeski odpowiedział odmownie na żądanie zwrotu bezprawnie posiadanych lenn, Rudolf zaskoczył go błyskawicznym atakiem i zmusił w ugodzie wiedeńskiej z 1276 do wyrzeczenia się wszystkich posiadłości z wyjątkiem Czech i Moraw. Przemysł Ottokar rozpoczął przygotowania do odwetu. Walka zakończyła się klęską w bitwie stoczonej pod Suchymi Krutami 1278 w której Przemysł Ottokar II stracił życie. Zwycięski Rudolf, występując w charakterze seniora królestwa czeskiego, oddał opiekę nad Wacławem, małoletnim synem poległego władcy, w ręce margrabiego brandenburskiego. W ten sposób zakończyła się niepowodzeniem próba zajęcia przez króla czeskiego czołowego miejsca w Rzeszy. Zniszczywszy rozkwitającą potęgę Przemyślidów, postanowił Rudolf jej kosztem położyć podwaliny pod władztwo terytorialne swego rodu. Uzyskał pod zwierzchność lenną Austrię i Styrii. Zawiodły natomiast nadzieje zapewnienia korony królewskiej Albrehtowi. Elektorowie bowiem, którzy po śmierci Rudolfa zebrali się w celu wyboru następcy, wypowiedzieli się zdecydowanie przeciwko zasadzie dziedziczności i obrali królem Adolfa. Jednak Albrecht Habsburg nie zamierzał tego tak pozostawić. Adolf poprzez kilka nierozważnych kroków naraził się książetom Rzeszy co umożliwiło Albrechtowi zmontowanie koalciji prohabsburskiej. Która 1298 r. wybrała go na króla. Jednak rozstrzygnięcie sporu przyszło w polu w bitwie pod Golihiem gdzie Adolf stracił życie. Teraz Albrecht mógł zainteresować się sprawami wschodnimi gdzie Przemyślidzi rozszerzali coraz bardziej swoje władztwo.