larsen0181

8. Środki znieczulające miejscowo 181

7.1 Ośrodkowy układ nerwowy

Spośród ogólnych skutków działania anestety-ków lokalnych reakcje mózgowe wysuwają się na plan pierwszy pod względem częstości i znaczenia. Wynikają one ze zbyt wysokiego stężenia w osoczu (ryc. 8.11), a objawiają się w następujący sposób:

-    niepokojem,

-    drżeniami mięśniowymi,

-    uogólnionymi drgawkami,

-    śpiączką,

-    ośrodkowym porażeniem oddychania. Toksyczne objawy ośrodkowe, silne a nieleczone, mogą prowadzić do śmierci.

Jakkolwiek objawy kliniczne wskazują na zwiększoną pobudliwość mózgu, to jednak główną reakcją jest depresja wyższych ośrodków korowych, która prowadzi do niekontrolowanej aktywności podległych ośrodków. Po drgawkach występuje ogólne zahamowanie czynności mózgowych ze śpiączką i bezdechem. U pacjentów poddanych silnej sedacji początkowy okres pobudzenia może nie wystąpić i depresja czynności mózgowych przejdzie od razu w śpiączkę.

Wszystkie środki znieczulające miejscowo mogą przy odpowiednio wysokim stężeniu w osoczu wywołać reakcje ośrodkowe, pomiędzy poszczególnymi związkami są jednak różnice. Należy pamiętać:

ł Im silniejsza jest skuteczność anestetyku lokalnego, tym silniejsze są działania toksyczne na mózg.

stężenie w osoczu [ąg/ml]

Ryc. 8.11 Objawy ośrodkowe działania toksycznego w zależności od stężenia w osoczu.

Toksyczność stosowanych w klinice anestetyków maleje w następującej kolejności:

-    tetrakaina,

-    bupiwakaina,

-    etidokaina,

-    lidokaina,

-    mepiwakaina,

-    prilokaina,

-    prokaina,

-    chloroprokaina.

W tab. 8.5 zestawiono dawki progowe tych anestetyków, które po dożylnej iniekcji mogą u człowieka powodować wczesne objawy toksycznego wpływu na ośrodkowy układ nerwowy.

7.1.1 Przyczyny toksycznych reakcji ośrodkowego układu nerwowego

Pomiędzy wystąpieniem reakcji toksycznych a wysokością stężenia w osoczu istnieje ścisła korelacja:

ł Im wyższe stężenia w osoczu i im szybszy jego wzrost, tym większe jest niebezpieczeństwo niepożądanych objawów ośrodkowych i tym silniejsze są reakcje.

Najważniejszymi przyczynami wysokiego stężenia anestetyku lokalnego w osoczu są:

-    przedawkowanie,

-    wstrzyknięcie do żyły lub tętnicy,

-    szybkie wchłanianie w miejscu wstrzyknięcia. Każdy z tych czynników sam wystarcza, by wywołać toksyczne reakcje ze strony ośrodkowego układu nerwowego. Pomijając pomyłkowe wstrzyknięcie donaczyniowe, stężenie środka miejscowo znieczulającego we krwi (jak poprzednio opisano)

Tabela 8.5 Dawki progowe wczesnych reakcji toksycznych ośrodkowego układu nerwowego na różne anestetyki lokalne po wstrzyknięciu dożylnym (według Covino i Vasallo, 1976)

Związek	Względna siła działania anestetycz-nego in vivo	Dawka progowa (mg/kg) dla reakcji o.u.n.
Prokaina	1	19,2
Chloroprokaina	1	22,8
Lidokaina	2	6,4
Mepiwakaina	2	9,8
Prilokaina	2	> 6,0
Etidokaina	6	3,4
Bupiwakaina	8	1,6