800 II Anestezjologia ogólna
Wskazania do stosowania podciśnienia kontrolowanego są kontrowersyjne i w ostatnich latach coraz częściej ograniczane. Najważniejsze z nich przedstawiono w tabeli 29.1.
Podciśnienia kontrolowanego nie powinno się stosować także w przypadku ciężkich schorzeń płuc, przebiegających ze znacznymi zaburzeniami wymiany gazowej, bowiem po obniżeniu ciśnienia wymiana ta może być jeszcze bardziej upośledzona.
Przeciwwskazania do stosowania podciśnienia kontrolowanego zostały ogólnie przyjęte, ale często uważa się je za względne i ściśle się ich nie przestrzega.
Głównym niebezpieczeństwem podciśnienia kontrolowanego jest niedostateczne ukrwienie narządów, dlatego techniki tej nie powinno się stosować w przypadku:
- niewydolności krążenia,
- choroby niedokrwiennej serca,
- wad zastawkowych serca,
- nadciśnienia tętniczego,
- miażdżycy naczyń mózgowych,
- znacznej niedokrwistości,
- podwyższonego ciśnienia śródczaSzkowego,
- odwodnienia.
Tabela 29.1 Wskazania do stosowania podciśnienia kontrolowanego
Laryngologia
- operacje ucha środkowego
- chirurgia guzów, np. totalna laryngektomia z usuniecięm węzłów chłonnych szyi
Chirurgia szczękowo-twarzowa
- operacje guzów
- osteotomie w zakresie twarzoczaszki
Ortopedia i chirurgia urazowa
- operacje wytwórcze trzonów kręgów
- zespolenia kości w zakresie kręgosłupa i miednicy
- operacje skrzywień bocznych (skolioz) kręgosłupa
Chirurgia onkologiczna
- duodenopankreatektomia
- brzuszno-kroczowe usunięcie odbytnicy
- radykalna prostatektomia
Neurochirurgia
- tętniaki śródczaszkowe (obecnie podciśnienie kontrolowane rzadko stosowane)
- tętniczo-żylne zaburzenia rozwojowe, np. naczyniaki
- silnie unaczynione guzy mózgu
Kontrowersyjna dyskusja o niebezpieczeństwach podciśnienia kontrolowanego koncentruje się przede wszystkim na podtrzymaniu przepływu narządowego krwi podczas obniżonych ciśnień per-fuzyjnych. Przeciwnicy podciśnienia podkreślają niebezpieczeństwo niedotlenienia ważnych dla życia narządów z następowymi zaburzeniami ich czynności, metabolizmu i struktury. Zwolennicy metody wskazują na to, że o ile podciśnienie we wstrząsie przebiega z obniżeniem ciśnienia perfu-zyjnego, to w podciśnieniu kontrolowanym narządowy przepływ krwi podtrzymany jest dzięki towarzyszącemu rozszerzeniu naczyń krwionośnych.
W praktyce ciśnienie perfuzyjne traktuje się jako mniej istotny wskaźnik przepływu krwi przez narządy, ponieważ wiele z nich wykazuje tzw. autoregulację. Autoregulacja pozwala na utrzymanie odpowiedniego przepływu krwi nawet wówczas, gdy ciśnienie perfuzyjne zmienia się w szerokim zakresie. Podczas podciśnienia kontrolowanego mogą wystąpić także kompleksowe reakcje i interakcje hemodynamiczne, wywołane działaniem farmakologicznym środków zastosowanych w celu obniżenia ciśnienia tętniczego.
5.1 Mózg
Mózg należy do narządów z autoregulacją ukrwienia, co oznacza, że przepływ krwi przez mózg pozostaje niezmienny w granicach średniego ciśnienia tętniczego 50— 150 mmHg -niezależnie od mózgowego ciśnienia perfuzyj-nego. Dolna, jeszcze tolerowana granica mózgowego ciśnienia perfuzyjnego powinna wynosić 25-35 mmHg. Z praktycznego punktu widzenia jest ważne, że autoregulacyjne dostosowanie do spadku średniego ciśnienia tętniczego nie dokonuje się natychmiast, lecz dopiero w ciągu pierwszych 2 min. Z tego powodu podciśnienia kontrolowanego nie powinno się rozpoczynać w sposób gwałtowny.