skanuj0060

CXVIII RODOWÓD I RECEPCJA TWÓRCZOŚCI

się też omówienia twórczości plastycznej drohobyckiego twórcy. Pewien etap badań zamyka książka Jerzego Speiny Bankructwo realności¹. Omawia ona systematycznie kwestie oniryzmu i mitologii dzieciństwa, kreacjonizmu i groteski oraz środków ję-zykowo-stylistycznych u Schulza, stawia też hipotezy dotyczące związków pisarza z literaturą i myślą europejską.

Książka Speiny ukazała się w 1974r. Mniej więcej w tym samym czasie na arenę wstępuje nowe pokolenie badaczy Schulza, które wyznaczyło sobie spotkanie na ogólnopolskim sympozjum w Sosnowcu, na Uniwersytecie Śląskim, 18 i 19 października 1974. Spośród referentów na tej pierwszej poświęconej Schulzowi sesji naukowej pozostali na dłużej przy temacie Wojciech Wyskiel, Czesław Karkowski, Władysław Panas i Jerzy Jarzęb-ski². Pierwsi dwaj wydali po kilku latach książki o Schulzu³, Panas jest autorem bardzo ciekawych szkiców o języku i stylu pisarza, niżej podpisany koncentrował się raczej na problemach światopoglądu Schulzowskiej prozy. Nowa generacja wprowadziła do badań nad Schulzem w większym niż dotychczas zakresie nowoczesne metodologie opisu dzieła literackiego, głównie analizę strategii narracyjnych (Wyskiel, Krzysztof Kłosiński, Panas), rozważania nad organizacją przestrzeni i czasu (Karkowski, Wyskiel, Teresa i Jerzy Jarzębscy, Lucyna Kozikow-ska-Kowalik, Grzegorz Korecki)⁴; niebawem pojawiają się też prace o Schulzowskim świecie wartości (Krystyna Kralkowska--Gątkowska⁵), nowe analizy języka (Piotr Wróblewski⁶) oraz omówienia twórczości plastycznej (m.in. Małgorzata Kitowska i Ewa Odachowska-Zielińska⁷). W 1978 r. Andrzej Sulikowski podsumowuje na łamach „Pamiętnika Literackiego” stan badań nad pisarzem od czasów debiutu aż po rok 1976⁸.

Z wymienionych powyżej badaczy zasługują niewątpliwie na bliższą uwagę autorzy książek: Karkowski i Wyskiel. Pierwszy analizuje Schulza głównie od strony światopoglądu, stawiając tezę, iż drohobycki autor był „krytykiem inteligencji” — jako władzy poznawczej i warstwy społecznej — naśladującym głównie Bergsona. Wąskość i apodyktyczność ujęcia, a także niefortunny dobór metodologii odbiera wiele walorów tej pracy. Inaczej jest z książką Wyskiela, który założył sobie niezbyt szeroki temat badań (problem alienacji u Schulza), ale temperament krytyczny rozsadził jego zbyt skromnie skrojone kategorie opisu — w wyniku tego powstała praca nader interesująca i wielostronna, rozpatrująca strukturę świata przedstawionego, strategie narracyjne i pisarskie, zawierające też kilka wzorcowych interpretacji poszczególnych scen i utworów.

J. Spcina. Bankructwo realności, op. cit.

3-* Poza wymienionymi na konferencji referaty wygłosili jeszcze: J. Spe-ina, K. Kłosiński. I. Skwarek i W. Kiedacz, teksi wspomnieniowy, wykorzystany w tomie studiów wydanym po sesji, nadesłał L. Schneider.

W. W y s k i c I, Inna twarz Hioba. op. cit.: C. Karkowski, op. cif.

Por., poza książkami wymienionymi w poprzednim przypisie: K. Kłosiński, Schulzowskie modele komunikacji |w zbiorze:) Studia o prozie Brunona Schulza, op. cit.: T. i J. Jarzębscy. Uwagi o semantyce przestrzeni i czasu w prozie Brunona Schulza, tamże; W. Panas, op. cit. : L. Kozik o w s k a-K o wali k. Ukształtowanie przestrzeni w utworach Brunona Schulza. Rocznik Komisji Historycznoliterackiej, t. XVI, Kraków 1979; G. Korecki, Kategorie czasu wProzie" Brunona Schulza. ..Przegląd Humanistyczny”. 1981, nr 1/2.

K. Kralkowsk a-G ą t k o w s k a. Opozycja wartości jako element konstrukcyjny prozy B. Schulza. Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, nr 162, Katowice 1978.

'^x P. Wróblewski. Charakterystyka skladniowo-stylistyczna, op. cit.: I c n / c. Solistyczna funkcja określeń barw w prozie Brunona Schulza. Skrót pracy. ..Przegląd Humanistyczny” 1978. nr 7/8.

iM. Kitowska, Bruno Schulz grafik i literat. „Literatura'* 1979. nr I; taż. Czytając „Xięgę Bałwochwalczą”. „Twórczość" 1979, nr 3; E. Odachowska. Słowo i linia czyli raz jeszcze o Brunonie Schulzu, „Literatura” 1978. nr 39: E. Odachowska-Zielińska. Światło i mit. ..Literatura” 1980. nr 40.

A. Sulikowski, op. cit.