SWScan00009

6 Kontrakty terminowe i opcje

Rynek zorganizowany przez stowarzyszenie Put and Cali Brokers and Dealers Association miał dwie poważne wady. Po pierwsze, nie obejmował on rynku wtórnego, a więc nabywca opcji nie miał prawa odsprzedać jej przed datą wykonania. Po drugie, nie został opracowany mechanizm gwarantujący honorowanie umowy przez wystawiającego opcję. W wypadku niewywiązania się wystawcy opcji ze zobowiązania, kupujący mógł jedynie wytoczyć mu kosztowny proces sądowy.

Giełdy transakcji opcyjnych

W kwietniu 1973 Chicago Board of Trade, w celu zorganizowania obrotu kontraktami opcyjnymi wystawianymi na akcje, utworzyła nową giełdę - Chicago Board Options Exchange. Od tego momentu popularność rynków opcji znacznie wzrosła. W roku 1975 handel opcjami rozpoczęły American Stock Exchange (AMEX) oraz Philadelphia Stock Exchange (PHLX), a w roku 1976 w ich ślady poszła Pacific Stock Exchange (PSE). Do początku lat osiemdziesiątych popularność opcji wzrosła w tak dużym stopniu, że liczba akcji, na które wystawiano kontrakty opcyjne jednego dnia, przekroczyła dzienny wolumen obrotu na New York Stock Exchange.

W latach osiemdziesiątych wprowadzono nowe rodzaje opcji, opiewające na waluty obce, indeksy giełdowe i kontrakty futures. Główną giełdą handlującą opcjami walutowymi jest Philadelphia Stock Exchan-ge. Na Chicago Board Options Exchange organizowany jest obrót opcjami wystawianymi na indeksy S&P 100 oraz S&P 500, podczas gdy American Stock Exchange organizuje obrót opcjami wystawianymi na Major Market Stock Index, a New York Stock Exchange opcjami wystawianymi na NYSĘ Index. Większość giełd oferujących kontrakty futures wprowadziła także handel opcjami wystawianymi na te kontrakty. Chicago Board of Trade oferuje opcje dotyczące kontraktów futures na kukurydzę, Chicago Mercantile Exchange opcje dotyczące kontraktów terminowych na bydło, a International Monetary Markets - opcje na walutowe kontrakty terminowe.

Wprowadzenie na rynki finansowe możliwości obrotu opcjami i kontraktami futures zakończyło się ogromnym sukcesem. Jednym z powodów jest ogromna liczba inwestorów, którzy zaangażowani są w transakcje tymi instrumentami finansowymi. Inwestorów tych można podzielić na trzy główne kategorie: inwestorzy zawierający transakcje w celu zabezpieczenia swoich aktywów (hedgers), spekulanci oraz inwestorzy zawierający transakcje arbitrażowe.

Transakcje zabezpieczające

Jak już wspominaliśmy wcześniej, rynki transakcji futures powstały w odpowiedzi na zapotrzebowanie ze strony producentów i pośredników narażonych na ryzyko związane z fluktuacją cen. Zarówno farmerzy, jak i kupcy poszukiwali sposobu zapewnienia sobie korzystnej ceny. Dzięki kontraktom futures cele obu zainteresowanych stron zostały osiągnięte.

Przykładowe użycie kontraktów futures w transakcjach zabezpieczających

Towarowe kontrakty futures są wciąż szeroko wykorzystywane przez producentów i odbiorców towarów w transakcjach zabezpieczających (hedging). W podobny sposób są także wykorzystywane finansowe kontrakty futures. Załóżmy że w lipcu spółka A, z siedzibą w USA, otrzymuje wiadomość, że będzie musiała we wrześniu zapłacić 1 milion funtów za towary zakupione u brytyjskiego dostawcy. Bieżący kurs wymiany wynosi 1,6920 dolara za 1 funta, a cena terminowa dla wrześniowych kontraktów na funty brytyjskie wynosi na IMM 1,6850 dolara. Oznacza to, że pomijając prowizje i koszty transakcji, kurs wymiany przy natychmiastowej dostawie jest równy:

1,6920$ = 1£

a przy dostawie we wrześniu:

1,6850$ = 1£

Spółka A może zabezpieczyć się przed ryzykiem walutowym, zajmując pozycję długą we wrześniowych kontraktach futures p wartości 1 miliona funtów (wartość kontraktu, który jest przedmiotem obrotu na IMM, to 62 500 funtów, spółka A musi więc nabyć 16 kontraktów). Dzięki zawarciu transakcji terminowej cena (pomijając koszty transakcji), którą trzeba zapłacić brytyjskiemu eksporterowi, jest stała i wynosi 1 685 000 dolarów.

Rozważmy następnie sytuację innej firmy amerykańskiej - B. Spółka ta zajmuje się eksportem towarów do Wielkiej Brytanii i ma otrzymać we wrześniu 3 miliony funtów brytyjskich. Firma B może zabezpieczyć się przed ryzykiem walutowym sprzedając (a więc zajmując pozycję krótką) wrześniowe kontrakty futures. (Aby otrzymać pełną wartość transakcji, firma musi sprzedać 48 kontraktów; 48 x 62500 £ = 3000000 £). W ten sposób firma ustala wartość funtów, które wpłyną na jej konto dopiero we wrześniu, na 5 055 000 dolarów (=3 x 1685000 $).

Tabela 1.1 podsumowuje strategie zabezpieczające spółek A i B. Warto podkreślić, że samo zawarcie transakcji zabezpieczającej nie gwarantuje wybrania najkorzystniejszej alternatywy. Może się bowiem okazać, że wstrzymanie się od zajęcia pozycji terminowej (niezależnie od tego, czy jest to pozycja krótka, czy długa) będzie pożyteczniejsze dla firmy. Rozważmy spółkę A, gdy nie stosuje ona strategii zabezpieczającej. Jeśli kurs wymiany we wrześniu będzie wynosił 1,6600 dolara za 1 funta, to spółka zapłaci brytyjskiemu dostawcy 1 660 000 dolarów. Z drugiej strony, jeśli kurs wymiany ukształtuje się we wrześniu na poziomie 1,7100 dolara za 1 funta, będzie ona musiała zapłacić 1 700 000 dolarów. W pierwszym wypadku niezastosowanie transakcji zabezpieczającej jest korzystne, w drugim spółka traci. Sytuacja spółki B jest zwierciadlanym odbiciem sytuacji spółki A. Jeśli we wrześniu kurs walutowy będzie niższy aniżeli 1,6850, spółka straci, a jeśli wyższy - zyska określone kwoty.

Przedstawiony przykład ukazuje kluczowy aspekt stosowania kontraktów terminowych w strategiach zabezpieczających. Cena płacona lub otrzymywana za aktywa będące przedmiotem kontraktu jest stała.