SWScan00018

24 kontrakty terminowe i opcje

Monetary Market na waluty są ustalone na marzec, czerwiec, wrzesień i grudzień, natomiast dla kontraktów Chicago Board of Trade na kukurydzę - na marzec, maj, lipiec, wrzesień i grudzień. W danym momencie w obrocie są kontrakty na najbliższy miesiąc dostawy oraz na kilka następnych. Giełda podaje termin wprowadzenia kontraktów do obrotu i ostatni dzień, w którym możliwy jest obrót kontraktami na określony miesiąc. Ten drugi wypada z reguły na kilka dni przed zakończeniem terminu dostawy.

Kwotowanie

Ceny kontraktów futures są podawane w wygodny i prosty do zrozumienia sposób. Na przykład ceny kontraktów New York Mercantile Ex-change na ropę naftową podawane są w dolarach za baryłkę, z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku (to znaczy w zaokrągleniu do najbliższego centa). Z kolei ceny kontraktów Chicago Board of Trade na średnio- i długoterminowe obligacje skarbowe podawane są w dolarach i trzydziestych drugich częściach dolara. Ze sposobem podawania cen związana jest również wartość minimalnej dopuszczalnej zmiany ceny danego kontraktu. Tak więc zmiana ceny kontraktu na ropę naftową nie może być mniejsza niż 0,01 dolara (czyli 1 cent na baryłkę), zaś kontraktu na średnio- i długoterminowe obligacje skarbowe - dolara.

Dzienny limit zmiany ceny

Dla większości kontraktów giełdy określają wartość dziennego limitu zmiany ceny. W czasie pisania niniejszego podręcznika dla kontraktów futures na ropę wynosił on 1 dolar. Jeżeli cena kontraktu spada w danym dniu o wartość równą dziennemu limitowi zmiany ceny, mówi się, że kontrakt osiągnął limit dolny (limit down). Sytuacja przeciwna - to znaczy wzrost ceny o wartość dziennego limitu - zwana jest osiągnięciem limitu górnego (limit up). Graniczna zmiana ceny (limit move) to spadek lub wzrost ceny kontraktu o wartość równą dziennemu limitowi zmiany ceny. Z reguły osiągnięcie dolnego lub górnego limitu powoduje w danym dniu zamknięcie sesji dla danego kontraktu. W niektórych sytuacjach giełda może jednak dokonać zmiany limitu i wznowić sesję.

Podstawowym celem stosowania dziennych limitów zmiany ceny jest uniknięcie znacznych wahań cen powstających w rezultacie dużego nasilenia transakcji spekulacyjnych. Z drugiej strony, jeśli ceny gotówkowe aktywów gwałtownie spadają lub wzrastają, dzienne limity zmiany ceny mogą stanowić sztuczną barierę hamującą rynek terminowy. Dlatego też zasadność stosowania limitów dziennych jest źródłem wielu kontrowersji.

Ograniczenie liczby otwartych pozycji

Każda giełda określa maksymalną liczbę pozycji, jakie w danym momencie może zajmować spekulant. Dla kontraktów na tarcicę niewymiarową, będących przedmiotem obrotu na Chicago Mercantile Exchange, wartość

ta wynosi 1000 kontraktów, z zastrzeżeniem, że nie więcej niż 300 może dotyczyć tego samego miesiąca dostawy. Ograniczenia te nie mają wpływu na inwestorów zawierających transakcje zabezpieczające¹. Celem ograniczeń związanych z liczbą otwartych pozycji w kontraktach futures jest zmniejszenie niepożądanego wpływu spekulantów na rynek.

Konwergencja cen terminowych i cen gotówkowych

W miarę zbliżania się miesiąca dostawy kontraktu futures jego cena stabilizuje się na poziomie ceny gotówkowej. Obie te wartości zrównują się (lub są prawie równe) w okresie dostawy.

Aby wyjaśnić mechanizm tego zjawiska, załóżmy, że cena terminowa w okresie dostawy aktywów jest wyższa niż cena gotówkowa. Sytuacja taka stwarza możliwość skonstruowania strategii arbitrażowej opartej na następujących transakcjach:

1.    Sprzedanie kontraktu futures.

2.    Kupno aktywów pierwotnych.

3.    Wykonanie dostawy.

Transakcje takie umożliwiają osiągnięcie wolnego od ryzyka zysku, równego różnicy pomiędzy ceną terminową a ceną gotówkową, i w rezultacie prowadzą do spadku ceny terminowej. Załóżmy następnie, że cena terminowa w okresie dostawy aktywów jest niższa niż cena gotówkowa. Firmy zainteresowane nabyciem aktywów uznają za stosowne otworzyć długie pozycje w kontraktach futures, a następnie czekać na dostawę. Takie działania spowodują jednak wzrost cen kontraktów futures.

Rezultatem obu procesów opisanych powyżej jest ustalenie się, w okresie dostawy, cen terminowych i gotówkowych na podobnym poziomie. Zbieżność cen terminowych i gotówkowych przedstawia diagram 2.1 -w części 2.la cena terminowa jest wyższa, zaś w części 2.Ib niższa niż cena gotówkowa w okresie poprzedzającym miesiąc dostawy. Okoliczności towarzyszące obu tym sytuacjom będą omówione w dalszej części tego rozdziału, a także w rozdziale trzecim.

Wykorzystanie depozytów zabezpieczających

Wyobraźmy sobie dwóch inwestorów, którzy spotykają się, by podpisać umowę dotyczącą przyszłej sprzedaży określonych aktywów za określoną cenę. Z sytuacją taką wiążą się oczywiście różne rodzaje ryzyka. Po podpisaniu kontraktu sprzedający może uznać umowę za niekorzystną i chcieć się z niej wycofać. Kupujący może z kolei nie posiadać wystarczającej ilości środków finansowych do zrealizowania warunków umowy. Jedną z podstawowych funkcji giełdy jest taka

1

Inwestorzy ci zwykle zajmują mniejszą ilość pozycji (przyp. tłum.).