Magazyn6
7201

464

BIUROKRACJA — BLANC LOUIS

strony społeczeństwa. Z istoty swej roli w państwie biurokracja uważa, że organizacja państwowa powinna zaspakajać wszystkie potrzeby publiczne, przeciwdziałać wszystkim niepomyślnym objawom, w drobiazgowy sposób reglamentować życie społeczne. Z właściwych funkcyj administracji — tworzenia służb publicznych dla zaspokojenia potrzeb zbiorowych łatwo przejść do poddania całego życia publicznego dokuczliwemu nadzorowi biurokracji i do panowania nad życiem społecznem. Naturalne też jest przekonanie tej warstwy, że administracja państwowa zdolna jest do pomyślnego i skutecznego rozwiązywania wszystkich zagadnień społecznych i gospodarczych. Skomplikowane coraz bardziej życie zbiorowe wymaga coraz silniejszej ingerencji państwa w formie przedewszyst-kiem ustawodawczej. Ustawy przygotowuje biurokracja, ona również wprowadza je w wykonanie, opracowując rozporządzenia wykonawcze i wyjaśniające je okólniki i instrukcje. Normy prawne stają się tak zawikłane i kazuistyczne, że tylko fachowi urzędnicy z trudem mogą się w nich zorjentować. Cechą charakterystyczną tych przepisów, wynikającą z ducha biurokratycznego jest unikanie odpowiedzialności indywidualnej za wydawane decyzje, które poprzedza przechodzenie sprawy przez rozmaite urzędy, narady, komisje i instancje. Wreszcie skutkiem podziału aparatu administracyjnego na fachowe dekasterje jest zatracanie ujęcia spraw publicznych w ich całokształcie i wzajemnem oddziaływaniu. Dlatego występuje brak zrozumienia zjawisk, wynikających z samorzutnej, twórczej działalności jednostek i ich zrzeszeń, przedewszystkiem w dziedzinie gospodarczej.

_    B. Wasiutyński.

Bizantynizm.

Termin ten, pochodzący od nazwy Bizancjum (Konstantynopola) i cesarstwa bizantyńskiego (wschodnio-rzymskiego, greckiego), ostatecznie podbitego przez Turków w r. 1453, służy zwykle do określania pewnych ujemnych objawów życia politycznego, jak despotyzm władzy połączony ze służalczością poddanych, pomieszanie władzy świeckiej z duchowną, oraz formalisty-ka i obłuda w postępowaniu. Łączy się z nim pojęcie zastoju i zesztywnienia życia kulturalnego, przenikniętego ponadto uprzedzeniem w stosunku do kultury zachodniej, łacińskiej.

Wszystkie te objawy występują istotnie na przestrzeni tysiącletnich dziejów bizantyńskich. Ale ich jednostronne uogólnianie, wyrażające się w utartem znaczeniu słowa b., a zapoznające wszystkie inne strony tradycji bizantyńskiej, tłumaczy się znowu uprzedzeniem wobec Bizancjum i niedostateczną jego znajomością. Znakomity rozwój studjów bizantyńskich, zwłaszcza od schyłku ubiegłego stulecia, a to nietylko w samej Grecji i w Rosji, uważającej się niemal od upadku Konstantynopola za spadkobierczynię cesarstwa wschodniego, ale przedewszystkiem także w krajach zachodnich, z Francją i Niemcami na czele, w dużej mierze zrehabilitował Bizancjum. Wykazał bowiem, obok owych cech ujemnych, widocznych zwłaszcza w okresach upadku cesarstwa, jego niezaprzeczoną wielkość, długotrwałą świetność jego kultury, która w pierwszej połowie średniowiecza była wyższą od zachodniej, oraz jego zasługi powszechno-dziejowe dzięki bohaterskiej nieraz obronie przed niebezpieczeństwem azjatyckiem i krzewieniu cywilizacji w Europie wschodniej.

W Polsce niechęć do b. i posługiwanie się tern określeniem w sensie całkowicie ujemnym jest szczególnie zakorzenione. Tłumaczy się to spóźnionym u nas rozwojem bizantynistyki naukowej, a również i tern, że po przelotnych a mało znanych stosunkach z ostatnimi cesarzami z dynastji Paleologów, Polska miała do czynienia z b. spaczonym pod panowaniem tureckiem oraz z jego wtórną formą rosyjską, która również przejęła właśnie najmniej dodatnie cechy zanikłego bezpowrotnie pierwowzoru.

Literatura: IHehl Charles.- Byzance — grandeur et dfcadence. Pań9 1920. — HatecM Oskar: La Polegnę et l’Empire Byzan-tin. Bruiellet 1932 (odbitka z VII t. czasopisma Byiantion).— larga A'.: Hutotrę d,i la tńe byzan.ii e. Empire et cioilisation. Bueareet 1934 (3 tomy). — Iorga Nu Byzance aprU Byzance. Bucarett 1935. — Sajdak J.i Bizantynistyka — łródla i zakręt studi&w. Poznań 1933 (odb.z V go t.prac Komisji filolog. Pom. Tow. Przyjaciół Nauk).

O. Halecki.

Blanc Louis.

B. ur. się w Madrycie dn. 29 października 1811 r. Dziad jego i ojciec czynny brali udział w życiu politycznem Francji i byli prześladowani w epoce rządów jako-