Magazyn6�801

844 JEYONS WILLIAM STANLEY — JĘZYK PAŃSTWOWY I URZĘDOWY

kapitału jest umożliwienie robotnikom odczekania wyniku długotrwałej produkcji, przetrwania okresu czasu pomiędzy początkiem a końcem produkcji. Tylko przy pomocy tego kapitału można wyprodukować maszyny i narzędzia produkcji — produkcja bowiem zabiera czas. Wyprodukowane zaś dobra produkcyjne są kapitałem inwestowanym. Dobra konsumcyjne są tylko wówczas kapitałem, gdy spełniają wyżej określoną funkcję, dobra zaś produkcyjne są kapitałem inwestowanym zawsze, bo zawsze do ich wyprodukowania musiał być użyty kapitał. Kapitał do kapitału inwestowanego pozostaje w stosunku wprost propoi-cjonalnym. Kapitał nie jest produkcyjny sam przez się; produkcyjne są tylko praca i czas, na którego użycie zezwala kapitał. Wielkość produkcji pozostaje w stosunku prostym do czasu i kapitału. Podstawowe znaczenie ma tu zwrócenie przez J. uwagi na rolę czasu w produkcji. O produkcji jednak nie decyduje produkcyjność ale rentowność, a czas może być użyty również nierentownie; w tern leży błąd zasadniczy teorji J. Procent tłumaczy J. wzorem Seniora abstynencją t. j. psychicznym wysiłkiem, którego podejmuje się oszczędzający. Nie zwrócił jednak J. uwagi na to, że wysiłek psychiczny bywa zwykle nieproporcjonalny do wielkości oszczędności i że jest on różny u każdego człowieka. — Poza wymie-nionemi zagadnieniami w teorji cen J. rozróżnił zmiany sekularne od perjodycznych, w teorji konjunktury powiązał perjodyczne falowania życia gospodarczego z fizycznemi zmianami, jak pojawiającemi się co pewien czas plamami na słońcu i zmianami w warunkach elektrycznych ziemi, wyjaśniał zagadnienie wolnego i reglamentowanego handlu, zabierał głos w dyskusji nad bime-talizmem i monometalizmem, wykazując błędy tak w jednym jak i drugim systemie. Na każdem polu wniósł do ekonomiki dużo nowych i wartościowych myśli, które chociaż się nawet spotkały później nieraz z krytyką, jak np. w wypadku jego teorji kryzysów, posłużyły jednak zawsze do dyskusji i zapłodniły innych autorów. Wielka wartość jego prac sprawiła, że jest on do dziś jednym z najpoczytniejszych i najczęściej cytowanych autorów ekonomicznych.

Prace J, z zakresu nauk ekonomicznych: Diagram shewing all the weekly accounts of the Bank of England, sińce the passing of the Bank Act of 1844 etc. London 1862. — Diagram shewing the price of the english iunds, the. price of wheat, the numbre of bankruptcies, and the ratę of the discount monthly, sińce 1731 to 1862. London 1862. — A serious fali in the value of gold ascertained, and its social effects set forth. London 1863. — Probable exhau-stion of our coal mines. London 1865. — The coal question; and inąuiry concerning the progress of the nation, an the probable exhaustion of our coalmines. London 1865. — An introductory lecture on the importance of diffusing a knowledge of political economy. Manchester 1866. — A lecture on trades’societies. Manchester 1868. — On industrial partnerships. Manchester 1870. — The match tax: a problem in finance. Manchester 1871. — The theory of political economy. London 1871. — The railway and the State (Essays and adresses by professors and lecturers of the Owens College Manchester. London 1874. Nr. 13). — Money ana the mechanism of exchange. London 1875. — Primer of political economy. London 1878. — The State in relation to labour. London 1882. — Po śmierci jego zostały wydane jeszcze: Me-thods of social reform and other papers. London 1883. — Investigations in currency and finance, edited witb an introduction by H. S. Foxwell. London 1884. — I^etters and journals, edited by his wife. London 1886. — The principles of economics. With a preface by H. Riggs. London 1905.

Spis prac J. znajduje się w „Letters and journals", pracy wydanej przez żonę J., London 1886.

Literatura : Roehmort W.: Stanley Jeoons und seine Bedeutung fiir die Theorie der VolktwirŁschaft8lehre in England. „Jb. f. G. V:\ rocznik XV. Leipiig 1891. — Giffen R.: Notice of (Prof. W. Se. Jevon*) principal works tn the coal eupply, gold coinage etc. „Journal of the Stahsi-ical Societye. XLV. London 1882. — NationalOkonomische Schriften von W. Stanley Jeoons. „Jb. f. Ndł.“ t. XXXI. Jena 1878. — Obituary notices of Prof. William Stanley Jeoons, with additional remarks from the „Statist": and „Economisi„ Journal of the Statistical Society"_f t. XLV. London 1882.

Witold Trąmpczyński.

Język państwowy i urzędowy.

Językiem państwowym jest język, którym państwo się posługuje z reguły w stosunkach ze swymi organami i obywatelami. Język zwykle używany wewnątrz państwa w pewnych okolicznościach nie jest językiem państwowym, jeżeli jest on używany dla lo-